Αχανές, σκοτεινό, βρώμικο. Από το πρώτο στοιχειωμένο μονοπλάνο με το οποίο εισβάλλουμε στο παλιό εργοστάσιο υφασμάτων στη Γκουτζαράτ της δυτικής Ινδίας, νιώθουμε την υγρασία, την καταχνιά. Εργάτες περπατούν ξυπόλητοι, βρώμικα νερά βγαίνουν από τα πλυντήρια, η χημεία των βαφών σχηματίζει ρυάκια στα πόδια τους, ανάμεσα στις ανακατεμμένες ντάνες πολύχρωμων υφασμάτων, ή περιφέρεται στον αέρα σαν σκόνη και κατακάθεται στο δέρμα και στους πνεύμονες.
Οι εργάτες είναι άντρες - από 6 μέχρι 76 χρονών. Οι κινήσεις τους είναι (ειρωνικά) μηχανικές, ανακατεύουν με αργούς κύκλους τη μπογιά, ταμπονάρουν με επαναλαμβανόμενη πίεση τα πατρόν, τινάζουν, οδηγούν με το ίδιο συνεχές τέντωμα των χεριών το ύφασμα στα καρούλια του. Κάνουν το ίδιο πράγμα επί 12 ατελείωτες ώρες. Κι αν έχουν δεύτερη βάρδια, 24.
Στο φακό αντιδρούν με χαμόγελα, αδιαφορία, ή παραίτηση - ένα πιτσιρίκι δεν μπορεί να κρατήσει τα μάτια του ανοιχτά από την κούραση. Στο μικρόφωνο θα μιλήσουν λίγοι κι όταν πρέπει - σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια το μουρμούρισμα των μηχανών θα συνοδεύει τις σκέψεις του κάθε θεατή χωριστά.
Για το σκηνοθετικό του ντεμπούτο ο Ραχούλ Τζέιν, γεννημένος στο Δελχί με κινηματογραφικές και πολιτικές σπουδές στην Καλιφόρνια, επέλεξε με αυτοπεποίθηση και ταλέντο το δύσκολο δρόμο: αυτόν της βουβής παρατήρησης. Η κάμερα διεισδύει στο χώρο υγρά, διακριτικά, σχεδόν υπνωτισμένη κι αυτή από τις μηχανές. Και καταγράφει τα γρανάζια τους: τους ανθρώπους. Που όχι απλά δέχονται να χορογραφείται η ζωή τους από τη μονοτονία μιας βάρδιας που μοιάζει να μην τελειώνει ποτέ, αλλά ευχαριστούν που έχουν δουλειά. Ερχονται από μακρινά μέρη της χώρας, δανείζονται για να ταξιδέψουν, πληρώνουν για να επιλεχθούν από τον εργολάβο των σκλαβοπάζαρων.
Γιατί για αυτό πρόκειται φυσικά. Λες κι ο χρόνος έχει σταματήσει σε εποχές που εμείς «δεν ξέραμε, δε ζήσαμε», που τις διαβάζαμε στα ιστορικά μας βιβλία με σηκωμένο φρύδι και δέρμα. Κι όμως δεν έχει αλλάξει. Ο φτωχός δεν έχει ορίζοντα, ελπίδα, τύχη. Οι ανάγκες της Δύσης δημιουργούν σκλαβοπάζαρα στις «αναπτυσσόμενες» χώρες. Το πιο επώδυνο να κοιτάς: ο απόλυτος συμβιβασμός με την εξαθλίωση. Στις λίγες συνεντεύξεις που παίρνει ο Τζέιν όλοι αποδέχονται μοιρολατρικά την κατάσταση γιατί έχουν παιδιά να σπουδάσουν, η αγροτική σοδειά καταστράφηκε, δεν υπάρχουν δουλειές. Τι να κάνουν να συνδικαλιστούν; Οταν οι αρχηγοί των συνδικάτων βρίσκονται δολοφονημένοι;
«Εγώ είμαι ο συνδικαλισμός» λέει απροκάλυπτα στην κάμερα ένας παχύς, τραχύς άντρας. «Οταν είναι καλός ο εργολάβος, οι εργάτες δεν τολμούν να συνδικαλιστούν. Εγώ είμαι καλός. Μπορώ να τους ρίξω δυο χαστούκια. Και τι θα κάνουν; Μήνυση; Ξέρετε πόσο κοστίζει το δικαστήριο και πόσο είναι οι μισθοί τους;»
«Οταν το στομάχι του εργάτη είναι άδειο, είναι καλός στη δουλειά του, την προσέχει. Οταν τους δίνεις χρήματα, γιατί μόνο αυτό θέλουν αυτοί οι άνθρωποι χρήματα δεν έχουν άλλες αξίες, τότε δεν ενδιαφέρονται για τη δουλειά και η επιχείρηση βουλιάζει» ομολογεί εξίσου απερίστροφα ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου. «Ζητάνε, ζητάνε, συνέχεια ζητάνε παραπάνω. Και τι θα τα κάνουν; Αλκόολ και καπνό. Πιστεύετε ότι ενδαφέρονται για τις οικογένειές τους; Αλήτες είναι όλοι...»
Η κάμερα ξανακόβει στα κορμιά, τα σκαμμένα πρόσωπα, τις κινήσεις, τα βλέμματα. Η εξάντληση, η θλίψη, η παραίτηση διαπερνούν το φακό και ποτίζουν την οθόνη σαν μούχλα. Μία σειρήνα σηματοδοτεί τη λήξη της βάρδιας και μία λήψη από drone μας αποκαλύπτει τα πραγματικά μεγέθη - την απεραντοσύνη της βιομηχανικής έκτασης, τα ογκώδη κτίρια, τους ανθρώπους που βγαίνουν από τις πύλες των εργοστασίων και κατακλύζουν τους χωμάτινους δρόμους σα μυρμήγκια.
Ο Τζέιν έχει φτιάξει ένα απαραίτητο στην ουσία του, υπέροχο στην αισθητική του και σπουδαίο στις κινηματογραφικές του αξίες ντοκιμαντέρ. Θα του άξιζε το μεγάλο βραβείο του φεστιβάλ.
Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται από τις 3 ως τις 12 Μαρτίου 2017. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει καθημερινά όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες.
Διαβάστε ακόμη
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Ο «ΙΧΘΥΣ» του Χρήστου Καραλιά δείχνει τον κυνόδοντά του
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Village Potemkin» μοιάζει με «χίλιους οργασμούς»
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Υιοθεσίες και πολιτικά σκάνδαλα συνδέονται με έντονα συναισθηματικό τρόπο στο «To the Moon and Back»
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Ο «Μεγάλος Περίπατος της Αλκης» εύχεσαι να μην τελειώσει
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Στο «The Good Postman», ένα μικρό βουλγάρικο χωριό συμπυκνώνει όλη την ελπίδα και την πικρία του κόσμου
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Στο «American Anarchist», η Αμερική έρχεται αντιμέτωπη με τις ενοχές της
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «μαγικό δάσος της Καΐσα» αφηγείται ένα παραμύθι βασισμένο στην Ιστορία
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Πού Είσαι Σινγκάλ;» είναι η ταινία που σπάει κόκκαλα
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «The Extra Mile», για όποιον δεν θυμάται ότι σημασία δεν έχει η Ιθάκη
- 19o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Exile» του Ρίτι Παν μετατρέπει την Ιστορία σε ένα οπτικοακουστικό ποίημα
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Θέλουμε ακόμα περισσότερες «Ιστορίες που (δεν) είπε το σινεμά μας»!
- 19o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «I am not your negro», ούτε τότε, ούτε τώρα!
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «78/52» - Nerds όλου του κόσμου ενωθείτε!
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Στο «The Challenge» το ντοκιμαντέρ συναντά τη video art σε μια χαμηλή πτήση υψηλής αισθητικής
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Τower» είναι ένα αριστούργημα ικανό να ανοίξει το διάλογο για το Gun Control στην Αμερική
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Στο «Shadow World», όπου «οι πολιτικοί είναι σαν τις πόρνες, μόνο πιο ακριβοί»
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Bugs» ανοίγει την όρεξη για αλήθειες, όχι για φαγητό
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Αουστερλιτς» αποκαλύπτει τον τουρίστα που κρύβουμε απέναντι στη φρίκη
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το «Cinema Novo» πάλλεται στο ρυθμό του βραζιλιάνικου νέου κύματος
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «Πλαστική Κίνα», πλαστικά όνειρα
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «Safari» για γερά στομάχια κάτω από τον ήλιο
- 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Τελετή Εναρξης, ολέ, ολέ, ολέ
- Ενα ντοκιμαντέρ μας συστήνει τον «Αλλο Ανθρωπο» (ελπίζοντας ότι τον κρύβουμε κι εμείς μέσα μας)
- Ενα παιδί - θαύμα στο ρινγκ της ζωής στο «The Wonder Kid» του Γιώργου Παντελεάκη
- 20 ταινίες που περιμένουμε να δούμε στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κοιτάζει τον κόσμο «με το Βλέμμα του Τζον Μπέρτζερ»
- 19o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Carte blanche στον Δημήτρη Εϊπίδη
- 19o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Αυτές είναι οι ελληνικές ταινίες του προγράμματος
- Food vs. Food: Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έχει νέα, νοστιμότατη ενότητα
- Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συστήνει τον Βιτάλι Μάνσκι, μια μαχητική φωνή από τη Ρωσία
- Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έρχεται μετά μουσικής - και σινεμά
- Ας μιλήσουμε για ντοκιμαντέρ! Μια πρώτη γεύση από το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης αποκτά διαγωνιστικό τμήμα για νέους δημιουργούς
