Φαίνεται ότι ο 78χρονος Γούντι Αλεν δεν το βάζει κάτω. Οχι απλά έχει μία ταινία έτοιμη πριν ξεκινήσει το promotion της προηγούμενης, αλλά επίσης ζητά νέες προσωπικές προκλήσεις για το μέλλον. Γιατί για ποιο άλλο λόγο ένας φτασμένος, δοκιμασμένος και σε εντελώς άλλο στάδιο της ζωής του κωμικός θα επέστρεφε στο στόμα του λύκου; Το stand up;
Είναι γνωστό ότι στην Αμερική πάρα πολλοί από τους σημερινούς διάσημους κωμικούς ξεκίνησαν από αυτή την αδηφάγα δοκιμασία: να στέκονται μ' ένα μικρόφωνο μπροστά από το κοινό κλαμπ κωμωδίας και να προσπαθούν να βρουν ευρηματικούς τρόπους να κερδίσουν τους απαιτητικούς, αυστηρούς, σκληρούς θεατές. Από τον Γούντι Αλεν και τον Στιβ Μάρτιν, μέχρι τον Τζιμ Κάρεϊ, τον Ανταμ Σάντλερ, τον Κρις Ροκ και τον Σεθ Ρόγκεν - όλοι πέρασαν από τις νεοϋρκέζικες σκηνές των comedy clubs. Αν τώρα κάνουν ξανά ένα cameo γίνεται με πολύ διαφορετικές συνθήκες και εκ του ασφαλούς. Ή μήπως όχι;
«Το κοινό των comedy clubs δεν ενδιαφέρεται για το αν έχεις γίνει διάσημος ή όχι» έχει δηλώσει ο Λούις Σι Κέι. «Είναι η φύση του stand up: στέκεσαι κυριολεκτικά εκτεθειμένος μπροστά τους. Αν δεν τους κάνεις να γελάσουν, θα σε φάνε ζωντανό. Θα σκίσουν τις σάρκες σου. Ισα ίσα: αν είσαι διάσημος θα σε ντροπιάσουν ακόμα περισσότερο!»
Γιατί λοιπόν ένας 78χρονος οσκαρικός, φτασμένος κωμικός (κι όχι μόνο) σκηνοθέτης να θέλει να γυρίσει πίσω; Σύμφωνα με τον γνωστό κωμικό του stand up Αντριου Ντάις Κλέι (ο οποίος πρωταγωνιστεί στην τελευταία ταινία του Αλεν, «Blue Jasmine») ο Γούντι του εξομολογήθηκε ότι έχει βαλτώσει και θέλει να ταράξει τα νερά.
«Ξεκινήσαμε να μιλάμε για το πώς ξεκίνησε την καριέρα του και πώς ξεκίνησε η δική μου και είδα ότι αυτές οι μνήμες τον τάραξαν, τον ενθουσίασαν...» λέει ο Κλέι. «Οπότε τόλμησα να τον ρωτήσω: γιατί δεν επιστρέφει; Και μου είπε ότι τώρα το σκέφτεται σοβαρά. Οτι κάτι τέτοιο θα τον ξεκουνούσε. Ελπίζω να το κάνει. Θα ήθελα να κλείσει βραδιές στο Radio City. Μαζί μου...»
Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Αλεν πέρασε από τη συγγραφή στη σκηνή γιατί είδε την παράσταση ενός stand up κωμικού (όχι ιδιαίτερα διάσημου εκτός Αμερικής) που τον συγκλόνισε - του Μορτ Σαλ. Διαβάστε τη δική του αφήγηση, όπως περιγράφει την επιρροή του Σαλ στο ξεκίνημα της καριέρας του (απόσπασμα από το βιβλίο «Woody Allen on Woody Allen»).
Μορτ Σαλ
Εκείνη την εποχή επικρατούσε η παράδοση των καμπαρέ στην Αμερική, που είχαν στο πρόγραμμά τους stand-up κωμικούς, οι οποίοι δούλευαν επίσης στην τηλεόραση και στο Μπόρστ κύκλωμα. Το Μπόρστ κύκλωμα ήταν οι θερινές κατασκηνώσεις των Εβραίων στα Ορη Κάτσκιλ, όπου όλες οι εβραϊκές οικογένειες παραθέριζαν. Ολα τα μαγαζιά σερβίριζαν σούπα μπορστ, εξ’ ου και το όνομα. Πάρα πολλοί κωμικοί έδιναν παραστάσεις εκεί: ο Ντάνι Κέι, ο Σιντ Σίζαρ, όποιος μπορούσες να φανταστείς είχε εμφανιστεί στο κύκλωμα. Πέρα από την καριέρα τους στην τηλεόραση και τα νυχτερινά κέντρα. Αυτού το είδους οι κωμικοί ήταν πολύ στημένοι, πολύ κυριλέ. Εβγαιναν με το φράκο τους και άρχιζαν τα «Καλησπέρα σας κυρίες και κύριοι», και δεν υπήρχε καμία αλήθεια στην πρόζα τους. Ελεγαν μία σειρά από βλακώδη ανέκδοτα. Ανέκδοτα με τον Αϊζενχάουερ όταν ήταν Πρόεδρος της Αμερικής. Ανέκδοτα για το γκολφ, επειδή ο Πρόεδρος έπαιζε γκολφ.
Και ξαφνικά, σ’ ένα μικρό καμπαρέ, εμφανίζεται ένας κωμικός με το όνομα Μορτ Σαλ. Φορώντας ένα απλό παντελόνι κι ένα πουλόβερ, κρατώντας πάντα τις New York Times διπλωμένες, κάτω από την μασχάλη του. Ηταν ένας αρκετά εμφανίσιμος άντρας, και απίστευτα ευφυής. Και πάρα, μα πάρα πολύ ενεργητικός, μ’ ένα μανιώδη τρόπο. Και μ’ ένα διαολεμένο ταλέντο να παίζει με τον λόγο, σε επίπεδα διανοούμενου όμως. Αβγαινε στη σκηνή και το κοινό παραληρούσε. Καμία σχέση με την «Καλησπέρα σας κυρίες και κύριοι» πιάτσα. Εκείνος έβγαινε και άρχιζε να μιλάει για κουλτούρα, πολιτική, καλλιτέχνες, ανθρώπινες σχέσεις αλλά μ’ έναν εντελώς φρέσκο τρόπο. Ετσι κάθε αστείο που έκανε δεν ήταν απλά ένα αστείο για το γκολφ, για παράδειγμα, αλλά μία αυθεντική οξυδερκής κριτική της πολιτικής, των κοινωνικών σχέσεων, των ερωτικών σχέσεων. Δεν έμοιαζε με τίποτα που είχαμε δει στο παρελθόν.
Ηταν δε τόσο φυσικός, που όλοι οι υπόλοιποι κωμικοί τον ζήλευαν. Ηλεγαν κακίες τύπου «Γιατί αρέσει στον κόσμο; Απλώς μιλάει. Δεν δίνει παράσταση.» Τα αστεία του αναπτύσσονταν συνειρμικά, σαν να ακολουθούσαν ένα άναρχο τζαζ τέμπο. Γιατί πάντα αυτοσχεδίαζε. Θα ξεκινούσε μιλώντας για τον Αϊζενχάουερ, θα μεταπηδούσε στο FBI, θα στρίμωχνε κάτι που συνέβη στον ίδιο, μετά θα σχολίαζε τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, θα παρέκκλινε σε hi-fi εξοπλισμούς, θα ξεκινούσε να μιλάει για γυναίκες και κάπως θα ξαναγύριζε στο σχόλιό του για τον Αϊζενχάουερ. Η φόρμα της πρόζας του ήταν θεαματική, και του έβγαινε αβίαστα. Οπως είπα και στον Ερικ Λαξ: «Πώς η εμφάνιση του Τσάρλι Πάρκερ έφερε αυτομάτως επανάσταση στην τζαζ;
Ο Γούντι Αλεν με το είδωλό του, Μορτ Σαλ, σε τιμητική εκδήλωση για τον δεύτερο
Με την εμφάνιση του Μορτ Σαλ, η κωμωδία άλλαξε για πάντα». Υπέροχος κωμικός, αυστηρά επιθεωρησιακός. Δεν έκανε ποτέ σινεμά. Ισως να έχει ένα δυο περάσματα σε κάποιες ταινίες, τίποτα το σπουδαίο. Ενας υπέροχος πνευματώδης άνθρωπος, ένας σύγχρονος Μαρκ Τουέιν.
Ηταν ό,τι πιο σπουδαίο είχα δει στη ζωή μου. Δε θα γινόμουν ποτέ stand up κωμικός, σ’ εκείνον το οφείλω. Ημουν συγγραφέας. Δεν είχα καμία διάθεση να ανέβω στη σκηνή. Τον είδα όμως και συγκλονίστηκα. Ξαφνικά ένιωσα ότι άξιζε να δοκιμάσω. Ηταν σαν να μου άνοιξε μια πόρτα. Συνειδητοποίησα ότι δεν χρειάζεται κάποιος να ακολουθήσει τη φόρμουλα των στημένων κλισέ κωμικών. Μπορεί να επιβάλει την αυθεντικότητά του. Αυτό διέκρινε τον Σαλ: η αυθεντικότητα του.
Περισσότερος Γούντι Αλεν:
- Γούντι Αλεν: «Εχω μετανιώσει για πολλά πράγματα στη ζωή μου. Ακόμα και γιατί έγινα σκηνοθέτης»
- Ο Γούντι Αλεν κλείνει τα 77 και μας συμβουλεύει: δείτε αυτές τις 10 ταινίες πριν γεράσετε!
- O Γούντι Αλεν στη δίνη της οικονομικής κρίσης!
- O Γούντι Αλεν είναι...ντούρασελ!
- O γύρος του κόσμου με τον Γούντι Αλεν!
