«Drive my Car» του Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι
Πολλές φορές το σινεμά χρησιμοποιεί ένα σύμβολο ως κεντρική ιδέα για να μάς οδηγήσει εκεί που θέλει. Εδώ, ο Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι χρησιμοποιεί δύο. Από την μία, η εικόνα του «αυτοκίνητου στον ανοιχτό δρόμο» έχει γράψει χιλιόμετρα στην ιστορία του σινεμά, έχει γίνει genre («ταινίες δρόμου»), όπως και στον μύθο του rock ’n’ roll. Ακολουθώντας την «Αλίκη στις Πόλεις» του Βιμ Βέντερς, σκαρφαλώνοντας δικάβαλο στην τσοπεριά του «Easy Rider» Ντένις Χόπερ, χάνοντας τον προσανατολισμό στις λεωφόρους του Ντέιβιντ Λιντς, ή μπαίνοντας νύχτα στη Chevrolet του Bruce Springsteen για να αναζητήσεις την ευτυχία στον Τhunder Road, όλοι κάπου πάνε. Αλλά, κυρίως, όλοι από κάτι φεύγουν.
Παράλληλα όμως, ο Ιάπωνας σκηνοθέτης (που μάς είχε χαρίσει και το υπέροχο «Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας») χρησιμοποιεί και τον συμβολισμό του «Θείου Βάνια» που ο ήρωάς του ανεβάζει παράσταση. Οχι μόνο το ίδιο το θεατρικό του Τσέχοφ που ακούγεται σαν χορός αρχαίας τραγωδίας. Αλλά και η επιλογή της πολύγλωσσης θεατρικής μεταφοράς του είναι σημαδιακή: η γλώσσα δεν επικοινωνεί από μόνη της, αν δεν θες να ακούσεις. Οι (Ιάπωνες, Κορεάτες, Κινέζοι, κωφοί) ηθοποιοί του Καφούκου δεν καταλαβαίνουν ο ένας τις ατάκες του άλλου, αλλά οι λέξεις δεν έχουν σημασία όσο η καρδιά του κειμένου. Οσο κάνουν πρόβες, όσο η φωνή της Οτο το απαγγέλει μέσα σ’ ένα αμάξι που τρέχει, ο Καφούκου πρέπει να ξεκολλήσει από την κινούμενη άμμο του θυμού. Να αναμετρηθεί με το «θα ζήσουμε, θείε Βάνια», ακόμα και με την απογοήτευσή μας.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2022;
Power Points
Οπως και στις «Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας», έτσι κι εδώ, οι ήρωες δεν είναι απαραίτητα συμπαθείς. Ο Χαμαγκούτσι έχει έναν μοναδικό τρόπο να φωτίζει με τρυφερότητα και ανθρωπιά απρόσιτους χαρακτήρες, στις πιο κακοφωτισμένες στιγμές της ζωής τους, όταν είναι πνιγμένοι από τα λάθη και τα πάθη τους. Οριακά τους αντιπαθείς, αλλά εκείνος, υπομονετικά, προσεχτικά ξεφλουδίζει τις προστατευτικές επιδερμίδες τους, μέχρι που αναγνωρίζεις στα γυμνά κόκκαλα, στις ατέλειες, στις ανασφάλειες, στις τύψεις τους, μία πολύ οικεία αντανάκλαση.
Θα μείνει κλασσικό
Γιατί η τρίωρη διαδρομή του σε σημαδεύει. H ενσυναίσθηση του Χαμαγκούτσι διεύρυνε και εμβάθυνε ένα διήγημα 24 σελίδων σε μία ταινία 180 λεπτών. Και θα μπορούσε να το έχει καταστρέψει. Ομως έκανε σημαντικό και το τελευταίο δευτερόλεπτο. Αν κάτι μπορεί να κάνει το σινεμά καλύτερα από τη λογοτεχνία είναι να αποδώσει και να δικαιώσει την έννοια του χρόνου. Δεν σου επιτρέπει να κλείσεις το βιβλίο, αλλά σου επιβάλει να δεθείς με τη ζώνη του συνοδηγού και να εμπιστευτείς το σκηνοθέτη να σε πάει από την παλιά Εθνική, με 60 χιλιόμετρα. Χειρότερη άσφαλτος, στροφές, χαμένος χρόνος; Μόνο κερδισμένος, γιατί μόνο έτσι αναγκάζεσαι να δεις τη θέα. Να κοιτάξεις μέσα σου και, επιτέλους, να αντιμετωπίσεις το πένθος.
Η σκηνή που δεν θα ξεχάσουμε
Δύο άνθρωποι που δεν ήθελαν να βρίσκονται στο ίδιο αυτοκίνητο. Δύο φαινομενικά αταίριαστοι χαρακτήρες. Δύο (αντι)ήρωες που κλείδωσαν τα τραύματά τους στο πορτ παγκάζ και πέταξαν το κλειδί. Και κάποια στιγμή, κάνουν ένα τσιγάρο. Κι αυτό το μοίρασμα ξεκλειδώνει πολλά περισσότερα από μία ηλιοροφή...
Γράψαμε στο Flix
Οταν ο φακός καταγράφει το κατακόκκινο SAAB με φόντο το λευκό χιόνι, ο Χαμαγκούτσι ξεκλειδώνει το τραύμα και ανοίγει την πόρτα για να βγούμε. Επρεπε να φτάσουμε, επιστρέφοντας σε ό,τι πληγώνει. Δεν γίνεται να κόψεις δρόμο στην εξιλέωση. Και μόνο αν συγχωρήσουμε τους εαυτούς μας θα ζήσουμε, θείε Βάνια. Διαβάστε ολόκληρη την κριτική εδώ
Και κάτι ακόμη
Οι Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι και Τακαμάσα Οε είναι οι πρώτοι Ιάπωνες που κερδίζουν βραβείο Σεναρίου στην Ιστορία του Φεστιβάλ των Καννών.
