Επίσημος καλεσμένος του 58ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο Ρούμπεν Εστλουντ, νικητής του Χρυσού Φοίνικα 2017 με το «Τhe Square» («Το Τετράγωνο») κέρδισε τις εντυπώσεις μέσα κι έξω από τις αίθουσες με την απλότητα, την αμεσότητά του και το χιούμορ του. Οι παρουσιάσεις των ταινιών του (το φεστιβάλ έστησε ένα αφιέρωμα στο σύνολο της φιλμογραφίας του - από τις μικρού μήκους μέχρι και τις πιο διάσημες ταινίες του, «Ανωτέρα Βία» (Force Majeure) και «Το Τετράγωνο»), τα Q n' A του με το κοινό, το masteclass που έδωσε χθες το πρωί στην αίθουσα Παύλου Ζάννα, όλα είχαν εξαιρετικό ενδιαφέρον, αλλά και μία χαρακτηριστική έλλειψη σοβαροφάνειας. Ο Εστλουντ έχει ένα σαρδόνιο χιούμορ (απόλαυση και οι συζητήσεις του στα πάρτι του φεστιβάλ) κάτω από την σκανδιναβική του επιφάνεια. Ακριβώς όπως και οι ταινίες του.
Στο Τετράγωνο που στήθηκε στην πλατεία Αριστοτέλους έξω από το Ολύμπιον
Η συνέντευξη στην κάμερα του Flix θα βγει με την πρεμιέρα της ταινίας στις ελληνικές αίθουσες στις αρχές Δεκεμβρίου από τη Feelgood. Πάρτε όμως ένα μικρό δείγμα από όσα μας είπε και όσα μάθαμε για τον ίδιο, το τετράγωνο μυαλό του και τον τρόπο που πλησιάζει την κινηματογραφική τέχνη.
Γεννημένος σε νησί, έμαθε να βλέπει και να προκαλεί τα όριά του: «Το να γεννηθείς σ' έναν τόπο σαν το Styrsö, ένα μικρό, επίπεδο νησί έξω από το Γκέτεμποργκ, σε κάνει να ονειρεύεσαι διαφορετικά τον κόσμο. Ξέρεις τα γεωγραφικά σου όρια, αλλά το σινεμά έχει το δικό του ταξίδι. Για παράδειγμα εγώ αγαπώ και ξεκίνησα να κάνω ski movies, αν και είμαι από έναν τόπο χωρίς χιόνι. Η μητέρα μου κατάγεται από τη βόρεια Σουηδία και η οικογένειά μας περνούσε τις χειμερινές διακοπές σε ski resorts. Οι ταινίες για το σκι έχουν ένα πολύ συγκεκριμμένο στόχο: να πετύχουν τους αθλητές σε μία εντυπωσιακή τους στιγμή. Στο δικό του σινεμά, ειρωνικά, κάνω το αντίθετο: βάζω τους ήρωές μου αντιμέτωπους με τις αμήχανες στιγμές τους. Με όσα τους φέρνουν ηθικά διλήμματα, τους δοκιμάζουν, τους ντροπιάζουν....»
Είναι και η κινηματογραφική οθόνη ένα "Τετράγωνο" λοιπόν; Αν το Τετράγωνο στέκεται ως σύμβολο για να θυμόμαστε την κοινωνική μας υπόσταση και την σχέση μας με τους συνανθρώπους μας, δεν είναι και η μεγάλη οθόνη ένας τέτοιος τόπος; «Δεν σκέφτηκα ποτέ να χρησιμοποιήσω μία τέτοια μεταφορά - της οθόνης ως ένα είδος "Τετραγώνου", παρόλο που, ναι, ο κινηματογράφος ξεκινά έναν κοινωνικό διάλογο με τον θεατή, σίγουρα. Η Κοινωνιολογία είναι η βάση των ταινίων μου και η μεγάλη επιρροή των γονιών μου που ήταν και οι δύο δάσκαλοι. Οι γονείς μου μού έμαθαν να παρατηρώ τον άνθρωπο, όχι ως μονάδα, αλλά ως αποτέλεσμα του περιβάλλοντός του. Για αυτό ίσως μελετώ κι αποτυπώνω πώς αντιδρούν οι ήρωές μου μπροστά σ' ένα ηθικό δίλημμα, όταν δεν τους βλέπει κανείς...»
Oλοι, πάντα, παίζουμε ρόλους «Παίζουμε ρόλους ως ανθρώπινα όντα. Aυτή τη στιγμή εγώ παίζω το ρόλο του διάσημου σκηνοθέτη κι εσύ του δημοσιογράφου. Σε πέντε λεπτά θα παίξουμε έναν άλλο, ανάλογα με τις περιστάσεις. Οι προσδοκίες με τις οποίες επιβαρυνόμαστε καθημερινά μπορούν να περιορίσουν ποιοι είμαστε πραγματικά. Βλέποντας viral βίντεο στο YouTube με τους συνεργάτες μου, παίρνουμε ιδέες για το πώς μπορείς να δείξεις μικρές ανθρώπινες στιγμές...»
Μαύρο χιούμορ: «Ολοι ξέρουμε στη θεωρία ποιο είναι το σωστό. Υπάρχουν στιγμές όμως που δεν κάνουμε το σωστό – ντρεπόμαστε, κρυβόμαστε, διαλέγουμε τον εύκολο δρόμο. Αυτές οι στιγμές με ενδιαφέρουν γιατί μας κάνουν πιο ανθρώπινους. Μέσα από την αμηχανία των ηρώων μου σε μια τέτοια σκηνή, όλοι μπορούμε να μπούμε στη θέση τους. Και να ανοίξει ένας απαραίτητος κοινωνικός διάλογος του «τι θα έκανα εγώ άραγε...»
Αληθινά περιστατικά «Στις ταινίες μου βάζω πολλές φορές γεγονότα που έχουν τύχει σε φίλους. Το περιστατικό στην “Ανωτέρα Βία” με το σπασμένο κουρτινάκι στο πούλμαν του ski resort και τον οδηγό που δεν ξεκινούσε το λεωφορείο αν δεν ομολογούσε ο ένοχος, έχει τύχει στον καλύτερό μου φίλο. Σ' έναν άλλο φίλο μου έτυχε ένα one night stand με τη γυναίκα να θέλει να κλέψει το προφυλακτικό του, που υπάρχει στο “The Square”. Ακούω τις διηγήσεις των ανθρώπων και χρησιμοποιώ τα πάντα...»
Το Τετράγωνο Αναφερόμενος στην ιδέα που γέννησε την ταινία, o Εστλουντ περιέγραψε ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ που επιμελήθηκε στο Βάρναμο της Σουηδίας. Το έργο είναι ένα installation στο κέντρο μιας πλατείας, ένας συμβολικός χώρος, ένα λευκό τετράγωνο, μέσα στο οποίο όσοι σταθούν ζητούν βοήθεια και εμείς, οι βιαστικοί περαστικοί, οφείλουμε να συντρέξουμε. «Δεν το είχα δει ως έργο τέχνης. Αλλά ως σύμβολο. Σαν τις διαβάσεις στο δρόμο: λευκές γραμμές συμβολίζουν για τους οδηγούς το ότι πρέπει να προσέχουν τους πεζούς. Κάπως έτσι. Ηταν μία υπενθύμιση για το κοινωνικό συμβόλαιο να προσέχουμε ο ένας τον άλλον. Το ίδιο κι ο σκοπός της ταινίας. Ηθελε να μας ξυπνήσει αν τηρούμε αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο. Ο σκοπός κάθε ταινίας είναι να μεταδίδει τροφή για σκέψη. Να ωθεί κάποιον να συμφωνεί ή ακόμη και να διαφωνεί με αυτό που βλέπει. Και τελικά να αλλάζει τη συμπεριφορά του...»
Διαβάστε τις ανταποκρίσεις του Flix από το 58ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης:
- «The Ox» του Γιώργου Νικόπουλου
- «O Γιος της Σοφίας» της Ελίνας Ψύκου
- «To Τετράγωνο» του Ρούμπεν Εστλουντ
- «Have a Nice Day» του Λιου Τζιαν
- «No Date, No Signature» του Βαΐντ Τζαλιλβάντ
- «To Εργοστάσιο του Τίποτα» του Πέντρο Πίνιο
- «H Επιφάνεια των Πραγμάτων» της Νάνσυς Μπινιαδάκη
- «Σπόρος»του Σεμίχ Καπλάνογλου
- «Cargo» του Ζιλ Κουλίερ
- «Ζωή και Τίποτε Αλλο» του Αντόνιο Μέντεζ Εσπάρζα
- «Για την Οικογένεια» του Καντεμίρ Μπαλαγκόφ
- «Menashe» του Τζόσουα Ζ. Γουάινστιν
- «Western» της Βαλέσκα Γκρίζεμπαχ
- «Do it Yourself» του Δημήτρη Τσιλιφώνη
- «Life Guidance» της Ρουθ Μάντερ
- «Colombus» του Κογκονάντα
- «Α Ciambra» του Τζόνας Καρπινιάνο
- «Ασε τα Πτώματα να Μαυρίζουν στον Ηλιο» των Ελέν Κατέ και Μπρουνό Φορζανί
- «Dolphin Man» του Λευτέρη Χαρίτου
- «Η Αμυνα του Δράκου» της Nατάλια Σάντα
- «Love me Not» του Αλέξανδρου Αβρανά
- «I Am not a Witch» της Ρουνγκάνο Νιόνι
- «God’s Own Country» του Φράνσις Λι
- «Κύκνος» της Aουσα Χέλγκα Χιόρλεϊφσον
- «Αννα, Αγάπη μου» του Κάλιν Πέτερ Νέτζερ
- «Η Ψυχή και το Σώμα» της Ιλντικο Ενιέντι
