Ημέρα πρώτη για το 78ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, ηλιόλουστη παρά τις προβλέψεις για βροχές και τόσο λαμπερή από επώνυμους ώστε να δικαιολογεί τη χρήση μαύρων γυαλιών σε κάθε χώρο, κάθε ώρα.
Η ημέρα ξεκίνησε, παραδοσιακά, με τη συνέντευξη Τύπου της Κριτικής Επιτροπής του Επίσημου Διαγωνιστικού τμήματος: Πρόεδρος η Γαλλίδα Ζιλιέτ Μπινός, μέλη η Αμερικανίδα Χάλι Μπέρι, η οποία πέραν της εντυπωσιακής καριέρας της, υπήρξε η πρώτη Αφροαμερικανίδα ηθοποιός που κέρδισε Οσκαρ Α΄ Γυναικείου για τον ρόλο της στον «Χορό των Τεράτων» του Μαρκ Φόρστερ, η Ινδή Παγιάλ Καπάντια που πέρυσι κέρδισε το Grand Prix στις Κάννες με το πολύκροτο «Ολα Οσα Φανταζόμαστε ως Φως», η Ιταλίδα ηθοποιός Αλμπα Ρορβάχερ, η Μαροκινή συγγραφέας του «Lullaby», Λεϊλά Σλιμανί, ο Ντιεντό Χαμαντί, σκηνοθέτης και παραγωγός από το Κονγκό, ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Χονγκ Σανγκ-σου από τη Νότια Κορέα, ο δις βραβευμένος στις Κάννες Μεξικανός σκηνοθέτης Κάρλος Ρεϊγάδας και ο Αμερικανός ηθοποιός («Succession», «The Apprentice»).
Πολυεθνής η επιτροπή, παγκόσμια τα θέματα που συζητήθηκαν στη συνέντευξη. Η Ζιλιέτ Μπινός ρωτήθηκε, όπως ήταν φυσικό, για την καταδίκη του Ζεράρ Ντεπαρντιέ για σεξουαλική επίθεση. «Δεν είναι πια ιερός», απάντησε η ηθοποιός, που αναφέρθηκε στη σημασία του κινήματος #MeToo - διαβάστε ολόκληρη τη δήλωσή της εδώ. Σε άλλα, καίρια ερωτήματα, η Μπινός απάντησε μάλλον αφηρημένα. Στην ερώτηση για τους κατά 100% δασμούς που ο Ντόναλντ Τραμπ απειλεί ότι θα επιβάλει στα αμερικανικά γυρίσματα εκτός της χώρας, η ηθοποιός είπε, «Βλέπουμε ότι αγωνίζεται και προσπαθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους να σώσει την Αμερική και να σώσει το τομάρι του (his ass επί λέξει)».
Στις Κάννες, η φρίκη της Γάζας δεν πρέπει να αποσιωπηθεί.
Αινιγματικά χειρίστηκε η Μπινός το ζήτημα του Παλαιστινιακού. Το βράδυ της Δευτέρας, στο site της εφημερίδας Libération, δημοσιεύτηκε ανοιχτή επιστολή που υπογράφουν 350 μέλη της διεθνούς κινηματογραφίας, ανάμεσά τους ο Γιώργος Λάνθιμος, ο Ρίτσαρντ Γκιρ, ο Χαβιέρ Μπαρδέμ, η Σούζαν Σαράντον, ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, ο Βίγκο Μόρτενσεν. Η επιστολή τιτλοφορείται «Για τη Φατέμ» κι αναφέρεται στην 25χρονη καλλιτέχνη και φωτορεπόρτερ Φατιμά Χασούνα που δολοφονήθηκε από ισραηλινά πυρά τον Απρίλιο, μια μέρα μετά την ανακοίνωση ότι θα προβαλλόταν στις Κάννες το ντοκιμαντέρ «Put Your Soul On Your Hand And Walk», της Σεπιντέ Φαρσί, για τη ζωή της - η επιστολή καλεί το Φεστιβάλ Καννών να μη συγκαλύπτει τη γενοκτονία στη Γάζα. Η Μπινός ρωτήθηκε σχετικά κι απάντησε, «Δεν μπορώ να σας απαντήσω. Ισως καταλάβετε λίγο αργότερα.» Η εξήγηση δόθηκε λίγες ώρες αργότερα, στην ομιλία της Μπινός στην τελετή έναρξης του Φεστιβάλ (δείτε παρακάτω).
Η Χάλι Μπέρι, από την άλλη πλευρά, ρωτήθηκε για τους νέους κανόνες ένδυσης στο κόκκινο χαλί που το Φεστιβάλ όχι ακριβώς επέβαλλε, μια και υφίστανται χρόνια, αλλά επεσήμανε έντονα φέτος, λίγα μόνο χρόνια αφότου «κερδήθηκε» το δικαίωμα να μην είναι υποχρεωτικά τα παπούτσια με τακούνια για τις γυναίκες στις επίσημες πρεμιέρες. Σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς, απαγορεύονται οι μακριές ουρές φορεμάτων, των οποίων ο όγκος παρεμποδίζει την ελεύθερη πρόσβαση των καλεσμένων αλλά και το γυμνό μπούστο ή άλλα μέρη του σώματος. «Είχα ένα απίστευτο φόρεμα για να βάλω απόψε,» είπε η Μπέρι, αλλά δεν μπορώ γιατί έχει μια πολύ μακριά ουρά. Φυσικά θα ακολουθήσω τους κανόνες, οπότε άλλαξα την επιλογή μου.»
Μπορείτε να δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη Τύπου της Κριτικής Επιτροπής εδώ.
Απαγορεύσεις από το Φεστιβάλ Καννών
Αυτή, ωστόσο, δεν ήταν η μόνη απαγόρευση που επέβαλλε το Φεστιβάλ. Πριν την έναρξη της βραδινής, επίσημης πρεμιέρας, δίπλα στο κόκκινο χαλί συγκεντρώθηκαν (σε συνέχιση της περσινής διαμαρτυρίας τους), εργαζόμενοι του Φεστιβάλ που διαμαρτύρονται για τις συλλογικές συμβάσεις. Παράλληλα κατέβασαν ένα πανό από την ταράτσα του Palais des Festivals, αλλά και έστησαν ένα πανό δίπλα στο οποίο πολλές και πολλοί ηθοποιοί της Γαλλίας φωτογραφήθηκαν σε συμπαράσταση.
Οταν το έγκριτο κινηματογραφικό site Deadline άρχισε να μαγνητοσκοπεί τη διαμαρτυρία, η ασφάλεια του Palais το σταμάτησε, με τη μάλλον αόριστη αιτολόγηση, «κάποιες φορές μπορείτε να τραβάτε υλικό, άλλες όχι».
Η τελετή με σταρ μεγατόνων
Ο Λοράν Λαφίτ ήταν ο οικοδεσπότης της τελετής έναρξης του Φεστιβάλ, κομψός, γοητευτικός, μυστακιοφόρος, λιγότερο υπαινικτικός και κριτικός από την Καμίγ Κοτέν που μεγαλούργησε πέρσι, αλλά άνετος και εξαιρετικά συγκινητικός όταν αναφέρθηκε στην τόσο πρόωρη απώλεια της ηθοποιού Εμιλί Ντεκέν.
Ο Λαφίτ κάλεσε στη σκηνή την Κριτική Επιτροπή, όπου είδαμε τόσο το φόρεμα που τελικά έβαλε η Χάλι Μπέρι, όσο και τις πάντα ευπρόσδεκτες χρωματικές επιλογές του Τζέρεμι Στρονγκ, όσο και την εμφάνιση της Ζιλιέτ Μπινός που προκάλεσε αντικρουόμενα σχόλια.
Ντυμένη με Dior Haute Couture μεν, που να παραπέμπει, δε, είτε στη Μεγαλόχαρη είτε - κι εδώ επικεντρωνόμαστε - σε μαντήλα, η Μπινός μίλησε, με μεγαλόσχημο αλλά και ξεκάθαρο και επιθετικό λόγο, για την τραγωδία στη Γάζα, για τη Φατιμά Χασούνα, για τις διαμαρτυρίες σε κάθε πλευρά της Γης και για το πώς η Τέχνη μπορεί να μετατρέπεται σε όπλο, ή σε μητέρα του φωτός. Οι γαλλομαθείς μπορείτε να ακούσετε την ομιλία της εδώ. Κι έτσι λύθηκε κι η απορία, όχι μόνο για την ενδυματολογική επιλογή της, αλλά και για την αινιγματική απάντησή της για τη Γάζα στη συνέντευξη Τύπου.
Ενα συγκινητικό, ιδιαίτερο αφιέρωμα στον Ντέιβιντ Λιντς μας επιφύλλαξε το Φεστιβάλ: η πραγματική του φίλη, η Γαλλίδα σταρ της μουσικής Μιλέν Φαρμέρ, βγήκε στη σκηνή, μόνη μ' ένα πιάνο και τραγούδησε ένα πρωτότυπο τραγούδι που του αφιέρωσε, το «Confession», ντυμένο απλώς με λίγο Σέιλορ και Λούλα και πολλές φωτογραφίες, πορτρέτα, απ' ολόκληρη τη ζωή του Ντέιβιντ Λιντς.
Η κορύφωση της τελετής ήρθε με την απονομή του Τιμητικού Χρυσού Φοίνικα στον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, από τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο. Στα 50 του χρόνια, πλέον, ο Λίο μίλησε με τον πιο άμεσο, τρυφερό, γεμάτο θαυμασμό τρόπο για τον μέντορά του. Δήλωσε ότι ο Ρόμπερτ του άλλαξε για πάντα τη ζωή, όταν τον επέλεξε, 19χρονο αγόρι, να παίξει διπλα του στο «This Boy's Life», στον πρώτο του μεγάλο ρόλο. «Αυτό είναι το θέμα με τον Μπομπ,» είπε ο ΝτιΚάπριο, «δεν λέει πολλά, αλλά όταν μιλάει, έχει σημασία. Είτε πρόκειται για τους φίλους και την οικογένειά του, είτε μάχεται για τη δημοκρατία μας, υποστηρίζει την τέχνη του κινηματογράφου, είναι πάντα εκεί.» Για να προσθέσει, σ' ένα κλείσιμο ματιού, «όταν ο Μπομπ σου μιλάει, ακούς». Φυσικά ο ΝτιΚάπριο ευχαρίστησε παθιασμένα τον Ντε Νίρο που τον σύστησε στον Μάρτιν Σκορσέζε: οι δυο ηθοποιοί έπαιξαν μαζί για πρώτη φορά σε ταινία του στο «Killers of the Flower Moon» το 2023, όμως αυτή ήταν και η έκτη συνεργασία του Ντι Κάπριο με τον σκηνοθέτη, η δέκατη για τον Ντε Νίρο.
Κι ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο όντως μίλησε αυτή τη φορά, ξεκινώντας με το τρυφερό, «Λίο, σ' ευχαριστώ που είσαι δίπλα μου αυτή τη σημαντική βραδιά, kiddo», για να συνεχίσει ως καταπέλτης κατά του Ντόναλντ Τραμπ. Διαβάστε όσα είπε, ή δείτε παρακάτω τις δυο ομιλίες στο βίντεο, από το λεπτό 2.19.
«Στη χώρα μου, πολεμάμε σαν τρελοί για τη δημοκρατία που κάποτε θεωρούσαμε δεδομένη. Αυτό επηρεάζει όλα τα άτομα που βρισκόμαστε εδώ, γιατί η τέχνη είναι ένα χωνευτήρι που φέρνει τους ανθρώπους κοντά, όπως απόψε. Η τέχνη αναζητά την αλήθεια. Η τέχνη αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα. Γι' αυτό η τέχνη είναι απειλή. Γι' αυτό αποτελούμε απειλή για τους τυράννους και τους φασίστες. Ο Φιλισταίος Πρόεδρος της Αμερικής έθεσε τον εαυτό του επί κεφαλής ενός από τα πιο σπουδαία πολιτιστικά ιδρύματά μας (το Kennedy Center). Εκοψε τη χρηματοδότηση και τη στήριξη των τεχνών, των ανθρωπιστικών σπουδών, της εκπαίδευσης. Και τώρα ανακοίνωσε δασμούς 100% για ταινίες που γίνονται εκτός Αμερικής. Συνειδητοποιήστε το αυτό. Δεν μπορείς να βάλεις μια τιμή στη δημιουργία, αλλά φαίνεται πως μπορείς να της βάλεις δασμούς. Φυσικά, αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Ολες αυτές οι επιθέσεις είναι ανεπίτρεπτες. Κι αυτό το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την Αμερική, αλλά ολόκληρο τον κόσμο. Δεν μπορούμε να καθίσουμε και να κοιτάμε, σαν να βλέπουμε ταινία. Πρέπει να δράσουμε και πρέπει να δράσουμε τώρα. Είναι η ώρα, όσοι άνθρωποι νοιάζονται για την ελευθερία να οργανωθούν, να διαμαρτυρηθούν κι όταν γίνονται εκλογές, να ψηφίζουν. Απόψε και για τις επόμενες 11 ημέρες δείχνουμε τη δύναμή μας και τη δέσμευσή μας, τιμώντας αυτό το μεγαλειώδες φεστιβάλ. (στα γαλλικά) Liberté, Égalité, Fraternité.»
Μετά τη συγκίνηση, ήρθε στη σκηνή ο Κουέντιν Ταραντίνο για να κηρύξει επίσημα την έναρξη του Φεστιβάλ, μ' ένα μικρό, χαρακτηριστικό καραγκιοζιλίκι κι ένα διασκεδαστικό drop mic.
«Partir un jour (Leave One Day)» - Η ταινία έναρξης
Η έναρξη ενός Φεστιβάλ, φυσικά, ολοκληρώνεται με την προβολή της πρώτης-πρώτης ταινίας του προγράμματος, της επίσημης πρεμιέρας. Φέτος, το Φεστιβάλ Καννών μοιάζει να προσπάθησε να καλύψει όλ' αυτά για τα οποία το κατηγορούν τα τελευταία χρόνια, την υποτίμηση της γαλλικής, έναντι της αμερικανικής ταινίας, την προτίμηση γνωστών ονομάτων έναντι πρωτοεμφανιζόμενων, την απουσία γυναικείων συμμετοχών στο επίσημο πρόγραμμα. Το «Partir un jour (Leave One Day)» είναι μια γαλλική ταινία πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτη, της Αμελί Μπονέν που, μάλιστα, βγαίνει τώρα στις γαλλικές αίθουσες - παρότι αποτελεί ένα από τα χειρότερα ανοίγματα του φεστιβάλ εδώ και καιρό.
Σε μια ιστορία που θα φανεί γνώριμη σε όσ@ βλέπουν το «Πέτα τη Φριτέζα», ηρωίδα (ενσαρκώνει η τραγουδίστρια Ζιλιέτ Αρμανέ με κάποιες καλές στιγμές και μια ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία), είναι η Σεσίλ, μια νεαρή σεφ που έχει μόλις κερδίσει έναν τηλεοπτικό διαγωνισμό μαγειρικής: ετοιμάζεται να ανοίξει το δικό της εστιατόριο στο Παρίσι, περνά καλά με τον σύντροφό της κι είναι κι έγκυος. Οι γονείς της μένουν στο χωριό (απ' όπου κι εκείνη έφυγε), και λειτουργούν μια καντίνα. Οταν η Σεσίλ μάθει ότι ο μπαμπάς της έπαθε (και ξεπέρασε) ένα έμφραγμα, θα επιστρέψει στο χωριό και, μοιραία, θα επαναξιολογήσει τη ζωή της. Ολα αυτά ενώ, καθόλου μοιραία, η ταινία είναι μιούζικαλ, με την έννοια ότι κάθε τόσο ο διάλογος διακόπτεται και οι ηθοποιοί πιάνουν το τραγούδι, πιο ερασιτεχνικά κι από ανοιχτό διαγωνισμό ταλέντων.
Επιστροφή στις ρίζες κηρύσσει η γαλλική κομεντί, με ήρωες που δεν είναι συμπαθείς, με χιούμορ που δεν είναι αστείο και με μια φλατ σκηνοθεσία και διάθεση που δεν δίνει ίχνος νοστιμιάς, ούτε στα πιάτα που ετοιμάζει η Σεσίλ, ούτε στον συντηρητισμό της, ούτε στη διπλή ρομαντική ιστορία που δεν οδηγεί πουθενά. Κατανοητές οι ισορροπίες της γαλλικής κινηματογραφικής βιομηχανίας που προφανώς πρέπει να τηρηθούν, αλλά η φετινή επιλογή έναρξης του Φεστιβάλ ήταν άγευστη όσο λίγες.
Εκτός των πρωταγωνιστών της βραδιάς, δεν έλειψαν, βέβαια, κι άλλες υπέροχες παρουσίες στο κόκκινο χαλί. Χαζέψτε παρακάτω.
Η ομάδα της ταινίας έναρξης, «Partir un jour»
Ρόσι Ντε Πάλμα
Σον Μπέικερ, ένα χρόνο μετά τη βράβευση της «Anora»
Τζούλια Γκάρνερ
Φατίχ Ακίν
Εβα Λονγκόρια
Κλοντ Λελούς