Από μια χρονιά που προσπάθησε ν' αποβάλλει από πάνω της την πανδημία κι όπου το σινεμά αναζήτησε τη νέα του θέση και ταυτότητα, το Flix επιλέγει 22 πρόσωπα, πράγματα, ιδέες και στιγμές που θα μας φτάσουν ως το 2023.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2022;
Πρώτη μεταπανδημική χρονιά, το 2022, δεν βρήκε μόνο τις κινηματογραφικές αίθουσες (και το παραδοσιακό μοντέλο διανομής) σε βαθιά υπαρξιακή κρίση, αλλά και τις πλατφόρμες σε διαρκή αναζήτηση περιεχομένου, αλλά κυρίως ταυτότητας.
Οσο κι αν θέλουμε να ξεχάσουμε την πανδημία, τα χρόνια των κλειστών σινεμά υπήρξαν αδιαμφισβήτητα «σωτήρια» για τις πλατφόρμες, όχι μόνο σε επίπεδο αντιπροσφοράς που επιτέλους είχε νόημα, αλλά κυρίως σε επίπεδο πειραματισμών, όπως ήταν η ταυτόχρονη έξοδος ταινιών σε streaming και αίθουσες, η straight to streaming διανομή για ταινίες που άλλοτε θα έβγαιναν στο σινεμά, η ακόμη και η διαρκής αναμόχλευση των αλγόριθμων που δεν σταματούν να σφυγμομετρούν τους συνδρομητές προκειμένου να τους κρατούν διαρκώς ευχαριστημένους.
Οι πειραματισμοί αυτοί (άλλοτε πετυχημένοι, άλλοτε αποτυχημένοι, άλλοτε και τα δύο ταυτόχρονα) επιτάχυναν - ευτυχώς - την αλλαγή από τη λογική της πλατφόρμας που προσφέρει cozy βραδιές για δύο ή για όλη την οικογένεια στη θαλπωρή του σπιτιού ανεξαρτήτως περιεχομένου, στη λογική της πλατφόρμας που βασίζεται στο content. Οπου content, σημειώστε, όπως είναι λογικό, από το πιο φτηνό μέχρι το πιο πολύτιμο, από δευτεροκλασάτες ταινίες γυρισμένες για την τηλεόραση μέχρι την ακριβότερη σειρά που γυρίστηκε ποτέ και από αριστουργήματα της έβδομης τέχνης που γυρίζονται αποκλειστικά για τις πλατφόρμες μέχρι binge watching που «αποβλακώνει μαζικά τις σημερινές κοινωνίες».
Εκτός από τις κυρίαρχες πλατφόρμες (Netflix, Amazon Prime, Apple TV+), μέσα στα χρόνια αυτά κάθε στούντιο που σεβάστηκε τον… κατάλογό του έφτιαξε τις δικές του (Disney+, Paramount+, ΗΒΟ Max κ.ά.), ενώ και μικρότεροι παίχτες ενηλικιώθηκαν (Hulu, Mubi), συν τις εθνικές πλατφόρμες κάθε χώρας που με φιλότιμα βήματα προσπαθούν, με αποκορύφωμα το 2022 να διεκδικήσουν το κομμάτι που θα έπρεπε να τους αναλογεί στην παγκόσμια πίτα.
Το δίλημμα «πλατφόρμα ή αίθουσα» έγινε η ερώτηση που ζητάει διαρκώς μια καθαρή απάντηση και μαζί έγινε η συζήτηση που παραμένει (ευτυχώς) ανοιχτή, καθώς αντικρουόμενες απόψεις αλλά και η λογική εξέλιξη της τεχνολογίας και του κόσμου κάνουν αδύνατο κάθε συμπέρασμα.»
Και κάπως έτσι η Ελλάδα μετράει σήμερα 12 νομιμες, διαθέσιμες πλατφόρμες, με σημαντικότερη προσθήκη μέσα στο 2022 το Disney+ που πλέον μιλάει ελληνικά και το ANT1+, την πιο φιλόδοξη νέα προσθήκη made in Greece (παραπάτησε επί Μουντιάλ, αλλά, για να είμαστε δίκαιοι, είναι και η μόνη με φιλόοδοξο original περιεχόμενο). Με επικεφαλής - φυσικά - το Netflix, κάθε μια από τις πλατφόρμες αυτές, όπως ακριβώς συμβαίνει και παγκόσμια, βρίσκει τη θέση της και το κοινό της, προσφέροντας κάτι συγκεκριμένο, είτε αυτό είναι ανεξάρτητο και ελληνικό σινεμά στο Cinobo, είτε κάθε νέα απίστευτη σειρά του σύμπαντος του «Πολέμου των Αστρων» στο Disney+.
Η για πρώτη φορά «δεινή» θέση στην οποία βρέθηκε το Netflix χάνοντας το καλοκαίρι του 2022 περίπου 1 εκατομμύριο συνδρομητές (βρίσκεται σήμερα στην Αμερική για πρώτη φορά κάτω από το Amazon Prime, παγκόσμια παραμένει το πρώτο) και οι εκ νέου πειραματισμοί για μια νέα εποχή στις υπηρεσίες του που ίσως περιλαμβάνουν και διαφημίσεις, ήταν ίσως ένα καμπανάκι. Η εποχή αλλάζει πιο γρήγορα και από τις νούμερο 1 σειρές του Netflix που κάθε φορά που κάνει πρεμιέρα κάτι καινούριο και ακριβό διαφημίζεται ως το πιο most watched - τώρα είναι το «Glass Onion: Στα Μαχαίρια» πριν ήταν το «Wednesday», προχθές κάτι που ήδη έχει ξεχαστεί. Και οι πλατφόρμες βρίσκονται σε διαρκή θέση ετοιμότητας.
Αντιστρόφως ανάλογα, οι αίθουσες βρίσκονται σε θέση αντίπαλου δέους που δεν δείχνει να συγκινεί σίγουρα τη γενιά που μεγάλωσε με ταινία στο smartphone, ενώ η πανδημία έδιωξε και το ηλικιακό target group των 30-60 που παραδοσιακά πήγαινε σινεμά αλλά ακόμή δεν είναι σίγουρο αν θέλει να επιστρέψει τουλάχιστον μαζικά. Και κάπου εκεί το δίλημμα «πλατφόρμα ή αίθουσα» έγινε η ερώτηση που ζητάει διαρκώς μια καθαρή απάντηση και μαζί έγινε η συζήτηση που παραμένει (ευτυχώς) ανοιχτή, καθώς αντικρουόμενες απόψεις αλλά και η λογική εξέλιξη της τεχνολογίας και του κόσμου κάνουν αδύνατο κάθε συμπέρασμα.
Ας πάρουμε το παράδειγμα του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο - που λατρεύει το σινεμά και την αίθουσα - και ο οποιος φέτος έκανε μια σειρά για λογαριασμό του Netflix («Cabinet of Curiosities»), αλλά και την καινούρια του ταινία (τον «Πινόκιο»), συμφωνόντας προφανώς με τον συμπατριώτη του Αλφόνσο Κουαρόν που στα χρόνια του «Roma» δήλωνε ευθαρσώς πως το Netflix είναι αυτό μπορεί να σώσει το σινεμά του (φιλόδοξου) δημιουργού και ακολουθώντας την πρακτική κι άλλων μεγάλων σκηνοθετών, όπως του Μάρτιν Σκορσέζε, της Τζέιν Κάμπιον και του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου που βρήκαν στο Netflix την ελευθερία που δεν θα τους έδινε ποτέ κανένα στούντιο.
Ο «Πινόκιο» του βγήκε στις ελληνικές αίθουσες εβδομάδες πριν την έξοδό του στο Netflix, όπως συμβαίνει ανά περιπτώσεις και με άλλες ταινίες στην Ελλάδα, αλλά (παρόλο που η πολιτική της εξόδου αυτών των ταινιών δεν «επιτρέπει» δημοσιοποίηση των εισιτηρίων) η ταινία ήταν σαφές ότι δεν πήγε καθόλου καλά, σε ένα έτσι κι αλλιώς ασθενικό ελληνικό box office σαν το φετινό. Αγνωστο είναι επίσης πόσοι Ελληνες είδαν τον «Πινόκιο» στο Netflix, καθώς δεν ήταν ακριβώς από τα hype γεγονότα της πλατφόρμας (ξέρετε από εκείνα που ένα πρωί γίνονται events και όλοι σπεύδουν να δουν για να έχουν άποψη) και ήταν και μια «σκοτεινή», όχι ακριβώς φιλική για όλη την οικογένεια ταινία, σε κάθε περίπτωση ωστόσο η νέα ταινία ενός μεγάλου δημιουργού.
Τι συμπεράσματα βγαίνουν από αυτό το παράδειγμα; Πολλά και αντικρουόμενα και εκφράζουν διάφορες «φυλές» ειδικών (και μη) που έχουν πιστέψει και θέλουν να πείσουν και τους υπόλοιπους πως γνωρίζουν τη σωστή απάντηση στη δύσκολη εξίσωση ανάμεσα στις πλατφόρμες και τις αίθουσες.
Οι δύο κυρίαρχες απόψεις λένε η πρώτη πως ο κόσμος δεν θα πάει να δει μια ταινία του Netflix στις αίθουσες, ειδικά αν την περιμένει και ξέρει ότι θα τη δει λίγες εβδομάδες μετά στο σπίτι του και η δεύτερη πως το 80% των ταινιών του Netflix δεν είναι ταινίες που αξίζει να τις δεις, τελεία.
Αρα, η εξίσωση λέει πως περισσότερος κόσμος θα έβλεπε τη νέα ταινία του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο στις αίθουσες, αν, πρώτον, δεν έπαιζε στο Netflix και, δεύτερον, αν δεν ήταν μια ταινία του Netflix.
Πραγματικά, δεν προχωράμε άλλο τη συλλογιστική. Είναι σαφές πως δεν στηρίζεται πουθενά, παρά μόνο σε υποθέσεις που σε άλλες συνθήκες και άλλες περιπτώσεις θα έβγαζε τα εντελώς αντίθετα αποτελεσματα - ας θυμηθούμε και την περίπτωση της «Εξουσίας του Σκύλου» που είδαν περισότεροι στην αίθουσα παρά στο Netflix, τα «Athena» και «Blonde» που δεν βγήκαν ποτέ στις αίθουσες αλλά έγιναν super hits στην Ελλάδα, το «CODA» που πήρε το Οσκαρ και δεν το είδε ποτέ κανείς (ούτε στο Apple TV+, ούτε πουθενά).
Παραθέτουμε απλά μερικά ακόμη εν είδει στατιστικών.
Ο «Παράξενος Κόσμος» της Disney που είχε κατηγορηθεί (αυστηρά) ότι είχε βγάλει ταινίες κατευθείαν στο Disney+ βγήκε στις αίθουσες και δεν πήγε καλά. Γιατί η Disney να μην απελευθερωθεί και να αποφασίζει χωρίς την πίεση της «αίθουσας» που θα βγάζει τις ταινίες της; Γιατί να ακούσει ξανά απλά θυμωμένες φωνές χωρίς επιχειρήματα;
Στο ίδιο κεντρικό αθηναϊκό σινεμά που έπαιζε τον «Πινόκιο» σε άδεια αίθουσα Σάββατο βράδυ, δίπλα έπαιζε το «The Fabelmans» του Στίβεν Σπίλμπεργκ με σύνολο 30 - 40 άτομα. Η δεύτερη ταινία δεν παίζει σε καμία πλατφόρμα. Από πότε δεν μας ενδιαφέρει να δούμε τη νέα ταινία του Σπίλμπεργκ;
Οποιος πιστεύει ότι μπορεί να βρει λογικα επιχειρήματα για να βρει τι συμβαίνει είναι γελασμένος.
Και δεν μπαίνουμε καν στη λογική της «κότας με το αυγό», ότι όχι μόνο οι ταινίες των πλατφορμών είναι β’ διαλογής αλλά και οι ταινίες γενικά είναι πλέον β’ διαλογής λόγων των πλατφορμών. Αν ο «Ιρλανδός» του Μάρτιν Σκορσέζε ή το «Mank» του Ντείβιντ Φίντσερ (μόνο δύ από τα αριστουργήματα των τελευταίων χρόνων) είναι β’ διαλογής, τότε η συζήτηση μπορεί να σταματήσει εδώ.
Ο «Πινόκιο» του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, είναι, διάολε, η νέα ταινία του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, μια ταινία που παλιότερα όλοι θα έβλεπαν και μετά θα συζητούσαν αν είναι αντάξια του έργου του, χειρότερη, καλύτερη, αν το animation ήταν λάθος επιλογή, αν, αν, αν… Τώρα κανείς δεν θα θυμάται σε μερικά χρόνια ότι ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο είχε κάνει τον δικό του «Πινόκιο». Και γι’ αυτό δεν φταίει σίγουρα ούτε ο ίδιος, ούτε το Netflix.
Το σινεμά στην πλατφόρμα και το σινεμά στην αίθουσα δεν είναι δίλημμα. Είναι θέμα συνύπαρξης. Κάθε συνύπαρξη απαιτεί απλά δουλειά, κανόνες, σωστή συμπεριφορά, γνώση, σεβασμό και αίσθημα ευθύνης. Πριν απαντήσετε, ψαχτείτε…
Είναι αλήθεια πως ανάμεσα σε όσους κάθε φορά που τους μιλας για μια νέα ταινία σε ρωτάνε «αν παίζει στο Netflix» και τους πιουρίστες της αίθουσας που (στα κρυφά ή και στα φανερά) ξεκοκκαλίζουν κάθε νέα κυκλοφορία στις πλατφόρμες, υπάρχει ένα κενό στο οποίο κάθε λογικός άνθρωπος μπορεί να διακρίνει τη νέα εποχή στην οποία βρισκόμαστε. Οι πλατφόρμες είναι μια πραγματικότητα. Απειλούν την αίθουσα όσο κάθε φορά που κάτι καινούριο απείλησε τον κινηματογράφο. Είναι ωστόσο κάτι καινούριο και όταν θα σταματήσει να είναι καινούριο δεν θα σταματήσει να είναι μαζικό, αλλά θα σταματήσει να είναι το «γεγονός». Το σινεμά επέζησε πολλών αλλαγών στο χώρο του entertainment - από την τηλεόραση μέχρι το VHS, το DVD, το Home Cinema και τώρα τις πλατφόρμες. Θα το καταφέρει και τώρα; Στο εξωτερικό γίνονται προσπάθειες. Προσπάθειες ενίσχυσης της κινηματογραφικής παιδείας και εκπαίδευσης, της δημιουργίας κινηματογραφικής συνείδησης, της εκμάθησης από νεαρή ηλικία πως το σινεμά, οι ταινίες, ο κόσμος του κινηματογράφου, ο κόσμος της Τέχνης είναι αλληλένδετος με την ανθρώπινη ύπαρξη. Εδώ είμαστε ακόμη στη φάση αναζήτησης του «ποιος φταίει;».
Χάσαμε την όρεξη για σινεμά. Αυτό φταίει. Είτε αυτό παίζει στο Netflix είτε εκεί έξω. Αναζητούμε και βλέπουμε μόνο ό,τι συζητούν επιφανειακά οι γύρω μας, στα social media. Καμία φορά βαριόμαστε να δούμε και αυτό. Δεν μας νοιάζει καθόλου η κινηματογραφική παραγωγή της χώρας μας. Αν αναζητούσε κανείς «εχθρό» της αίθουσας ας κοιτάξει μήπως τον βρει σε προιόντα β’ διαλογής στην τηλεόραση και όχι στις πλατφόρμες που ακόμη και δίπλα στο πιο ποταπό binge watching βρίσκεις και μια ταινία του Λιούμπιτς, αν σε ενδιαφέρει να τη δεις.
Το σινεμά στην πλατφόρμα και το σινεμά στην αίθουσα δεν είναι ή τελικά δεν θα έπρεπε να είναι δίλημμα. Είναι θέμα συνύπαρξης. Κάθε συνύπαρξη απαιτεί απλά δουλειά, κανόνες, σωστή συμπεριφορά, γνώση, σεβασμό και αίσθημα ευθύνης. Πριν απαντήσετε, ψαχτείτε…
Η ανασκόπηση του 2022 από το Flix:
Οταν το σινεμά βγήκε... στο έξω διάστημα
Οταν οι γυναίκες του Ιράν εξεγέρθηκαν (για όσα το ιρανικό σινεμά έδειχνε για χρόνια)
Οι δύο ταινίες που έβαλαν φωτιά στα social media
Χαμογελάστε, είναι… φονικό!
Η ανατομία ενός χαστουκιού
Running up that Chart
Οπου θυμηθήκαμε ότι το δικαίωμα στην έκτρωση δεν είναι αυτονόητο
Το GPS του Evia Film Project
Εσείς θυμάστε ποια ταινία κέρδισε το Οσκαρ;
Οταν το (νεο)ελληνικό σινεμά βρήκε... τη μελωδία της ευτυχίας
«Η Γιορτή του Σινεμά» ήταν λόγος για να γιορτάσουμε!
Τα καλά, τα κακά και το... cliffhanger στο ελληνικό σινεμά
Κι ένας πόλεμος δίπλα μας που κανείς δεν τον σταματά...
Στιγμές που η μεγάλη οθόνη ήταν έτοιμη για κάτι πιο pop!
The Big Fights
**Η πιο συνταρακτικά κινηματογραφική στιγμή της χρονιάς
Δείτε εδώ το countdown με τις 10 καλύτερες ταινίες της χρονιάς από το FLIX
