«Το ΦΠΚΑ τιμά τη μνήμη και την προσφορά του δημιουργού που θεμελίωσε την ελληνική avant-garde, αφήνοντας έργα τα οποία συνεχίζουν να προκαλούν, να εμπνέουν και να αναμορφώνουν την αντίληψη του κοινού για τον πειραματικό κινηματογράφο.»
Το 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας (3-18 Δεκεμβρίου, Ταινιοθήκη της Ελλάδος) τιμά έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σύγχρονου πειραματικού και πρωτοποριακού κινηματογράφου στην Ελλάδα: τον Θανάση Ρεντζή, λίγους μήνες μετά το θανατό του, τον Αύγουστο του 2025.
Διαβάστε αναλυτικά: Από τα αρχεία | Μια πραγματικά μεγάλη συνέντευξη του Θανάση Ρεντζή στον Γιάννη Καρπούζη
Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν οι ταινίες «Μαύρο + Ασπρο», «Βιο-γραφία», «Ηλεκτρικός Αγγελος» και «Fiction». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σε πρεμιέρα και ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Θανάση Ρεντζή που υπογράφει ο Προκόπης Δάφνος. Την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με θεωρητικούς του κινηματογράφου και συνεργάτες του Θανάση Ρεντζή για τη σημασία του έργου του στη συγκρότηση του πειραματικού κινηματογράφου στην Ελλάδα.
Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για το Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου στην επίσημη σελίδα της Ταινιοθήκης, καθώς και τα προφίλ της σε Facebook και Instagram.
Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΡΕΝΤΖΗΣ (1947-2025) ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗΣ
Υπήρξε σκηνοθέτης, θεωρητικός, δάσκαλος, ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Πειραματικού Κινηματογράφου και εκδότης του ιστορικού περιοδικού ΦΙΛΜ. Η πορεία του περιλάμβανε θητεία σε διευθυντικές θέσεις στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και στην ΕΡΤ, ενώ η έντονη συνδικαλιστική του δράση μαρτυρεί τη σταθερή του δέσμευση στην υπεράσπιση του πειραματικού και ανεξάρτητου κινηματογράφου. Το 1977 τίθεται επικεφαλής της αντίδρασης των Ελλήνων Κινηματογραφιστών κατά της τότε κυβερνητικής πολιτικής και αναλαμβάνει την διοργάνωση του καλούμενου «Αντιφεστιβάλ». Διετέλεσε Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου.
Η προσέγγισή του συνδύαζε τη θεωρία με την πράξη, προτείνοντας έναν κινηματογράφο στον οποίο η εικόνα, ο ήχος και το φως αποκτούν πρωταρχικό ρόλο, υπερβαίνοντας τα όρια της γραμμικής αφήγησης και των παραδοσιακών κινηματογραφικών σχημάτων. Οπως ο ίδιος τόνιζε στο μανιφέστο του (1975): «Χρειαζόμαστε ένα καινούριο φως στις οθόνες. Ας το δημιουργήσουμε».
Η πρώτη του αυτοβιογραφική ταινία μυθοπλασίας, «Μαύρο + Ασπρο» (1973), σε συν-σκηνοθεσία με τον Νίκο Ζερβό, εξερευνά την υπαρξιακή κρίση ενός νέου καλλιτέχνη στην Αθήνα της Χούντας. Πέρα από τις αντιδικτατορικές νύξεις, η ταινία θίγει ευρύτερα ζητήματα των κινημάτων «των παιδιών του Μαρξ και της “Κόκα-Κόλα”». Η εμβληματική πειραματική ταινία «Βιο-γραφία» (1975) συνδυάζει animation, expanded cinema και προσομοίωση προβολής μαγικού φανού, για να «βιο-γραφήσει» την ιστορία του βιομηχανικού ανθρώπου, αντλώντας έμπνευση από ψυχαναλυτικά μοτίβα και κριτικές θεωρήσεις της ιδεολογίας.
Στο «Fiction» (1976-77), ο Ρεντζής πειραματίζεται με αφηρημένες εικόνες, χρώματα και ηλεκτρονική μουσική, υμνώντας το φως και δημιουργώντας μια κατάσταση διευρυμένης συνείδησης, επηρεασμένος από τα ψυχεδελικά πειράματα των δεκαετιών του ’50-’70. Ο «Ηλεκτρικός Αγγελος» (1981) ερωτοτροπεί με animation, live action και αρχειακό υλικό, αρχειοθετώντας με παιγνιώδη αλλά και κριτικό τρόπο τους μετασχηματισμούς της σεξουαλικότητας στην ευρωμεσογειακή κουλτούρα.
Με τα λόγια του εγκυκλοπαιδιστή εικονοποιού Θανάση Ρεντζή:
«Εν αρχή ην το χάος· το δέος έπεται· το σώμα πάλλεται· το βλέμμα στυλώνεται».
«Πολύτιμος φίλος και υποστηρικτής της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, ο Θ. Ρεντζής αρχικά σπούδασε στην σχολή Ειρήνης Καλκάνη και Κώστα Φωτεινού όπου δίδασκε και η Αγλαϊα Μητροπούλου με την οποία διατήρησαν στενή σχέση και συνεργασία μέχρι το τέλος της ζωής της. Αλλά και αργότερα, ο Θανάσης Ρεντζής συνετέλεσε καθοριστικά στην εδραίωση της στενής συνεργασίας μεταξύ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και τηςΤαινιοθήκης της Μπολόνια.
Ο Θανάσης Ρεντζής, υπήρξε επιδραστική προσωπικότητα στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο όχι μόνο ως ξεχωριστός δημιουργός με απόλυτα προσωπική ματιά που επηρέασε γενιές κινηματογραφιστών (μεταξύ των ταινιών του συγκαταλέγονται το “Corpus” και οι “Σιωπηλές Μηχανές”), αλλά και ως καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Ψηφιακές μορφές τέχνης”.
Οσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν από κοντά θα θυμούνται το αστραφτερό πνεύμα (και βλέμμα) του και το απαράμιλλο χιούμορ του».
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
«Ηλεκτρικός Αγγελος» (Electric Angel) | Πειραματική, 82΄
1981, Ελλάδα
Εγχρωμη, Ασπρόμαυρη, Με ήχο, Ελληνικά, Γαλλικά
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής
Σενάριο: Θανάσης Ρεντζής
Φωτογραφία: Λάκης Κυρλίδης
Μοντάζ: Θανάσης Ρεντζής
Ηχος: Γιώργος Μπίρης
Μουσική: Δημήτρης Λέκκας, Δημήτρης Παπαδημητρίου
Ηθοποιοί: Φαίδων Γεωργίτσης, Σοφία Ρούμπου, Γιώργος Κοτανίδης, Γεωργία Ζώη, Μαρίλη Τσοπανέλλη, Jay Riley, Στρατής Τάμπρας, Μαρία Λιαναντωνάκη, Γκέλυ Τριάντη, Φίλιππος Σοφιανός, Γιάννης Καλατζόπουλος, Γεωργία Κορνελάτου Παραγωγοί: Θανάσης Ρεντζής
Εταιρεία παραγωγής: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (Ε.Κ.Κ.)
Βραβεία: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ‒ Τιμητική Διάκριση και Βραβείο Καλύτερης Μουσικής
«Πειραματική ταινία που, με παιγνιώδη διάθεση, αναπαριστά την πολυμορφία του ερωτισμού στον ευρωμεσογειακό χώρο του 20ού αιώνα. Συνδυάζοντας animation, live action, αρχειακό υλικό, φωτορομάντζα και επιχρωματισμούς, ο Ρεντζής δημιουργεί ένα πολυεστιακό κινηματογραφικό κολάζ που διερευνά τη σχέση ανάμεσα στη σεξουαλικότητα, την Τέχνη και την τεχνολογία. Η αφήγηση αποδομείται, δίνοντας χώρο σε συνειρμούς, ρυθμικές εναλλαγές και εικαστικούς πειραματισμούς, ενώ οι αναφορές από την αρχαιότητα έως την ποπ και ροκ κουλτούρα συγκροτούν μια ιστορία του ερωτισμού ως αισθητικής εμπειρίας. Χωρίς κέντρο βάρους ή άξονα σύγκλισης, η ταινία λειτουργεί ως ανοιχτό έργο, στο οποίο οι θεατές καλούνται να συμμετέχουν ενεργά στην αποκωδικοποίηση ενός πολύμορφου, ρυθμικού και φιλοσοφικού κινηματογραφικού ποιήματος».
«Fiction» | Πειραματική, 43΄
1977, Ελλάδα
Εγχρωμη, Με ήχο, Χωρίς διαλόγους
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής
Σενάριο: Θανάσης Ρεντζής
Φωτογραφία: Θανάσης Ρεντζής
Μοντάζ: Θανάσης Ρεντζής
Μουσική: Χάρης Ξανθουδάκης
Εταιρεία παραγωγής: Expo Arte
«Το φιλμ αποτελεί μια οπτική και ηχητική εμπειρία, στην οποία οι αφηρημένες εικόνες, τα χρώματα και η ηλεκτρονική μουσική του Χάρη Ξανθουδάκη συνθέτουν μια κατάσταση διευρυμένης συνείδησης και ψυχεδέλειας. Η σύντροφος του Ρεντζή, Γκαίη Αγγελή, είναι η «φωτόπληκτη Μούσα» του έργου. Οπως είχε πει ο ίδιος ο δημιουργός, πρόκειται για “ένα φιλμ-μυστήριο, έναν καταιγιστικό ύμνο στο φως και στο μεγαλείο του φωτοδότη, ζωοδότη ήλιου, στον φωτογενισμό και στη χαόσφαιρα που μας περιβάλλει και αναμορφοποιείται αενάως μέσα σε έναν στρόβιλο φωτογραμμάτων, τα οποία περιδινίζονται σε μια πάλλουσα φωτόσφαιρα”».
«Βιο-γραφία» (Bio-graphy) | Πειραματική, 95΄
1975, Ελλάδα
Εγχρωμη, Με ήχο, Ελληνικά
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής
Σενάριο: Θανάσης Ρεντζής, Γιώργος Γιατρομανωλάκης, βασισμένο σε κολάζ από γκραβούρες του Τσούμι Τσούμεζ
Φωτογραφία: Αγγελος Χατζηανδρέου, Χρήστος Μάγκος
Μοντάζ: Θανάσης Ρεντζής
Ηχος: Δημήτρης Λαζαρίδης, Λυκούργος Βαγιάκης
Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης
Ηθοποιοί: Αφήγηση: Γιώργος Κυρίτσης
Παραγωγοί: Θανάσης Ρεντζής, Χρήστος Μάγκος
Εταιρεία παραγωγής: Φιλμογκραμ
«Η “Βιο-γραφία”, ένα έργο που κινείται ανάμεσα στο animation και το expanded cinema, βασίζεται στα κολάζ από γκραβούρες του Βάσκου δημιουργού Τσούμι Τσούμεζ και πραγματεύεται το πέρασμα από τον homo universalis στον homo industrialis. Πρωτοποριακή στη χρήση του χρώματος και της ευρείας οθόνης, η ταινία δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που θυμίζει προβολή μαγικού φανού. Ανατρέχει στον ψυχαναλυτικό μύθο του Οιδίποδα, τον πόθο για τη μητέρα και τον νόμο του πατέρα, αποκαλύπτοντας τις λανθάνουσες ιδεολογικές δομές του σύγχρονου κόσμου. Ο τίτλος, χωρισμένος σε “Βιο-γραφία”, υπογραμμίζει τη γραφή επάνω στη ζωή, προτείνοντας περισσότερο μια «θανατογραφία» παρά μια απλή αφήγηση ζωής».
«Μαύρο + Ασπρο» (Black + White) | Μυθοπλασία, 90΄
1973, Ελλάδα
Ασπρόμαυρη, Με ήχο, Ελληνικά
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής, Νίκος Ζερβός
Σενάριο: Θανάσης Ρεντζής
Φωτογραφία: Σάκης Μανιάτης
Μοντάζ: Θανάσης Ρεντζής
Ηχος: Γιάννης Φίσερ
Μουσική: Γιώργος Παπαδάκης
Ηθοποιοί: Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Βίκυ Ποταμιανού, Χάρης Ιωάννου, Νινέττα, Γιάννης Τυπάλδος, Αλέξης Ταμπουράς, Ανδρέας Βελισσαρόπουλος, Μανώλης Γεωργίου, Αντώνης Παπακώστας, Δημήτρης Ποταμιάνος, Μπέσυ Βουδούρη, Γεώργιος Δημητριάδης, Σταύρος Χριστοφίδης
Παραγωγοί: Θανάσης Ρεντζής, Νίκος Ζερβός
Εταιρεία παραγωγής: Mactofilm, Α. Ρεντζής ‒ Νίκος Ζερβός ΟΕ
«Ενας ταλαντούχος φοιτητής ζωγραφικής στην Αθήνα της Χούντας απομονώνεται τόσο από τους στρατευμένους συμφοιτητές του, όσο και από το καταπιεστικό καθεστώς. Ανήμπορος να αποδεχτεί είτε την πολιτική στράτευση είτε τον αλλοτριωμένο βιοπορισμό, βιώνει μια βαθιά υπαρξιακή κρίση. Η ταινία, στο πλαίσιο των κινημάτων της νεολαίας των δεκαετιών του ’60 και του ’70, διερευνά την αναζήτηση του ατόμου για αυθεντία και προσωπικό δρόμο σε ένα κοινωνικό περιβάλλον εχθρικό απέναντι στην αυτοπραγμάτωση».
Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για το Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου στην επίσημη σελίδα της Ταινιοθήκης, καθώς και τα προφίλ της σε Facebook και Instagram.