Ιδανικό κλείσιμο για το συγκεκριμένο Φεστιβάλ η σύνδεσή του με την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, ακριβώς τη στιγμή που η έννοια γίνεται μεγάλο ζητούμενο, είτε αναφερόμαστε στην ισότητα όλων απέναντι στο νόμο, είτε στην προστασία όλων των πολιτών - και όταν λέμε όλων εννοούμε όλων ανεξαιρέτως.
Το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 7 μέχρι και τις 17 Μαρτίου. Το Flix βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες.
Αποστολή στη Θεσσαλονίκη: Λήδα Γαλανού, Βένα Γεωργακόπουλου, Ρόμπυ Εκσιέλ, Μανώλης Κρανάκης
Ετσι το Σάββατο 16 Μαρτίου, στο πλαίσιο του αφιερώματος του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για τα 50 χρόνια από την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας, πραγματοποιήθηκε ανοιχτή συζήτηση με υπουργούς και βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Μισός αιώνας εκλογές - Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης» (εκδόσεις Πόλις), σε επιμέλεια των Πέτρου Ιωαννίδη, πολιτικού αναλυτή, και Ηλία Τσαουσάκη, πολιτικού επιστήμονα.
Κεντρικοί ομιλητές στην ανοιχτή συζήτηση ήταν οι δύο επιμελητές της έκδοσης καθώς και οι: Αννα Ευθυμίου, Βουλευτής ΝΔ, Α΄ Θεσσαλονίκης, Σωκράτης Φάμελλος, Πρόεδρος Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β΄ Θεσσαλονίκης, πρώην Υπουργός, Παύλος Γερουλάνος, Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Α΄ Αθηνών, πρώην Υπουργός και Έφη Αχτσιόγλου, Βουλεύτρια ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Δυτικός Τομέας Αθηνών, πρώην Υπουργός. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ράνια Τζίμα.
Αρχικά, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης καλωσόρισε το κοινό, ανέφερε πως το αφιέρωμα στη Δημοκρατία θα συνεχιστεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου τον Νοέμβριο, αλλά και στο Evia Film Project, τον Ιούλιο του 2024 και πριν δώσει το λόγο στη Ράνια Τζίμα, είπε χαρακτηριστικά ότι «η τέχνη και το σινεμά είναι πολιτικές πράξεις».
Η Ράνια Τζίμα εξέφρασε τη χαρά της που βρίσκεται στην πόλη της Θεσσαλονίκης και που βλέπει πολλούς ανθρώπους της πόλης να μοιράζονται τους ίδιους προβληματισμούς για το πώς το αφήγημα της Μεταπολίτευσης μας αφορά ακόμη και με ποιον τρόπο θα κάνουμε το επόμενο βήμα.
Ο Ηλίας Τσαουσάκης, ευχαρίστησε τους ομιλητές και το Φεστιβάλ, ιδιαίτερα τον Ορέστη Ανδρεαδάκη και την Ελίζ Ζαλαντό, λέγοντας μεταξύ άλλων: «Ευχαριστώ όσους εργάζονται στο Φεστιβάλ και είναι οργανικό μέρος μιας επιτυχίας που δεν αφορά μόνο το καλλιτεχνικό κομμάτι. Το Φεστιβάλ χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση, έχει τις κεραίες του ανοιχτές, βαθιά δημοκρατικότητα και έχει τη δύναμη να είναι παρόν διαρκώς για ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία, με τρόπο ψύχραιμο και ουσιαστικό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της διαρκούς αναζήτησης του Φεστιβάλ, κάνει αυτό το αφιέρωμα στα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και εκεί ακριβώς εντάσσεται το βιβλίο μας. Μιλάμε για μισό αιώνα αδιάλειπτης εκλογικής ιστορίας, χωρίς αμφισβητήσεις και διαλείμματα. Καταγράφουμε την αποτίμηση της περιόδου, σ’ αυτήν την περίοδο των μεγάλων αντιφάσεων, με 17 ιστορίες από 17 διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις».
Ο Πέτρος Ιωαννίδης τόνισε: «Η ιδέα μας για το βιβλίο, λίγο μετά τη γέννησή της, μεταφέρθηκε στον αείμνηστο καθηγητή μας Ηλία Νικολακόπουλο και σκεφτήκαμε να κάνουμε πόντκαστ μια σειρά συζητήσεων με πολύ σημαντικούς πολιτικούς αναλυτές της χώρας μας. Δυστυχώς, στην πορεία χάσαμε τον Ηλία Νικολακόπουλο, ένα πλήγμα για την πολιτική επιστήμη. Έμπνευση ήταν μια εκπομπή του ίδιου για τις εκλογές του 2012». Στη συνέχεια, μίλησε επιγραμματικά για τις εκλογικές αναμετρήσεις που αναφέρονται στο βιβλίο και συνθέτουν το νήμα της μεταπολίτευσης.
Στη συνέχεια, η Ράνια Τζίμα απηύθυνε το ερώτημα «τι είναι τελικά η μεταπολίτευση» ζητώντας από κάθε ομιλητή να αναφερθεί σε μια συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση της μεταπολίτευσης. Η Άννα Ευθυμίου μίλησε για τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1974 και του 1977, ο Σωκράτης Φάμελλος για την αναμέτρηση του 2012, ο Παύλος Γερουλάνος συνέδεσε τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1977 και του 1981 και η Έφη Αχτσιόγλου ανέλυσε την αναμέτρηση του 2015.
Η Aννα Ευθυμίου, τόνισε μεταξύ άλλων: «Ευχαριστώ το Φεστιβάλ, έναν φάρο πολιτισμού για την πόλη μας που δίνει προοπτική και ελπίδα στη νέα γενιά. Το βιβλίο αυτό αξίζει να το διαβάσουμε όλοι και δημιουργεί ένα πολιτικό ημερολόγιο με βάθος και ουσία, με μια ροή σχεδόν κινηματογραφική. Η ανάλυση όλων των επιστημόνων είναι εξαιρετική και μας φέρνει στο νου τον αείμνηστο Ηλία Νικολακόπουλο, που ήταν ταυτισμένος με τις εκλογές. Το βιβλίο αποτελεί ένα χρήσιμο και απαραίτητο πολιτικό εργαλείο. Αναλύει πολιτικά διλήμματα και αναφέρεται σε κομματικά συνθήματα που μεγάλωσαν γενιές».
Στη συνέχεια, ο Σωκράτης Φάμελλος, ευχαρίστησε το Φεστιβάλ και ιδιαίτερα τη Γενική Διευθύντρια, Ελίζ Ζαλαντό, για την απάντησή της στον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεο και πρόσθεσε: «Το ωραίο αυτό βιβλίο έχει πολύ σημαντικό και χρήσιμο αποτύπωμα, με έκανε να θυμηθώ πολλά πράγματα και όσον αφορά την εκλογική ιστορία, τον ίδιο τον Ηλία Νικολακόπουλο. Γιατί τον περιμέναμε όλοι να σχολιάσει; Γιατί είχε επάρκεια, αξιοπιστία και ηθική ανάγνωση των πραγμάτων».
Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο Παύλος Γερουλάνος, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων: «Το βιβλίο είναι εξαιρετικό με επιμελητές ενημερωμένους στην στρατηγική των εκλογών. Αν κάτι λέει το βιβλίο για το παρελθόν μας, έχει μεγαλύτερη σκιά για το παρόν μας. Το βιβλίο είναι μια άσκηση για το πώς βλέπουμε τη Μεταπολίτευση. Μου λείπει μόνο ένα κεφάλαιο, γραμμένο από τους επιμελητές, με τίτλο «τι καταλάβαμε», δηλαδή τι κρατάμε από τη Μεταπολίτευση και τι αφήνουμε πίσω. Τα θέματα που επικρατούν στο βιβλίο είναι η δημοκρατία, η οικονομία και η λειτουργία του κράτους. Όλα τα κοινωνικά θέματα σήμερα, η παιδεία, το περιβάλλον, ο πολιτισμός, είναι όλα κομπάρσοι των μεγάλων θεμάτων».
Τέλος, τον λόγο πήρε η Eφη Αχτσιόγλου, η οποία είπε μεταξύ άλλων «Θα έλεγα πως η λέξη που απαντά στο ‘τι είναι η μεταπολίτευση’ είναι η λέξη ‘εκδημοκρατισμός’, που είναι δύο πράγματα: κοινοβουλευτική σταθερότητα και ουσιαστική δημοκρατία. Περισσότερη ισότητα και κοινωνικά δικαιώματα που δίνουν ουσιαστικό περιεχόμενο στη Δημοκρατία. Η μεγάλη συμβολή του βιβλίου είναι ότι βλέπει τα κοινωνικά αιτήματα και τα συνδέει με τις διεθνείς εξελίξεις, ακολουθώντας την παράδοση του Νικολακόπουλου».
Κλείνοντας την εκδήλωση η Ράνια Τζίμα πρότεινε να επαναληφθεί η συζήτηση με το πέρας της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης, για να δημιουργηθεί το πόντκαστ των επόμενων εκλογών.
Δείτε εδώ στιγμιότυπα από τις αίθουσες και τις παράλληλες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ:
Μαρία Cyber και Δημήτρης Κερκινός, επικεφαλής των αφιερωμάτων του Φεστιβάλ
Η Μαρία Cyber, από τους σημαντικότερους ανθρώπους της κοινότητας LGBTQ+ στην Ελλάδα, ακτιβίστρια για ίσα δικαιώματα, περήφανη λεσβία με έργο για την ορατότητα των γυναικών, ιδρύτρια του ελληνικού Gay and Lesbian Film Festival και ακούραστη αγωνίστρια για θέματα όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και τα προβλήματα όσων προσπαθούν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα να επιβιώσουν. Στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης υπήρξε ειδικός σύμβουλος στο αφιέρωμα «Citizen Queer», παρουσίασε το βιβλίο της «Μια Λεσβιακή Ζωή» και τρεις ταινίες της, το «10 Χρόνια Athens Pride», το «Dildo Riot» και το ντοκιμαντέρ που της αφιέρωσε η Καλλιόπη Λεγάκη με τίτλο «Σε Αυτήν την Εξαίσια Θάλασσα».
Η επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος του Φεστιβάλ, Ελένη Ανδρουτσοπούλου με την Χάρις Αλεξίου, «πρωταγωνίστρια» στο «Dourgouti Town» του Δημήτρη Μπαβέλλα
Ο Δημήτρης Μπαβέλλας στην πρεμιέρα του «Dougouti Town»
O Λάμπρος Φισφής με τον Νικόλα Ποττάκη για την προβολή του «Σε Αναζήτηση Κοινού»
Το Flix βλέπει και γράφει ταινίες από το πρόγραμμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Dourgouti Town του Δημήτρη Μπαβέλλα
Στην πρώτη του απόπειρα στο είδος του ντοκιμαντέρ, ο Δημήτρης Μπαβέλλας («Runaway Day», «Η Αναζήτηση της Λώρα Ντυράντ») μας κατατοπίζει στον Νέο Κόσμο ανιχνεύοντας τον …παλιό. Το Δουργούτι, δηλαδή, όπως λεγόταν κάποτε η λαϊκή αθηναϊκή γειτονιά (από το επώνυμο μιας οικογένειας που αγόρασε εκεί τα πρώτα χωράφια ή το όνομα ενός τοπικού άρχοντα επί τουρκοκρατίας -οι γνώμες διίστανται). Ή τα Αρμένικα, όπως συνήθιζαν να αποκαλούν την τότε παραγκούπολη, λόγω των Αρμένιων προσφύγων που είχαν καταφύγει εκεί μετά τη γενοκτονία του 1915.
Τα στάδια οικοδόμησης και ανοικοδόμησης της συνοικίας ανά τις δεκαετίες, από τα παραπήγματα που ολοένα αυξάνονταν από την εισροή ποικίλων προσφυγικών πληθυσμών, Μικρασιατών και Ελλαδιτών, στα χρόνια του 1920, μέχρι τα «βενιζελικά» οικήματα του ’30 και τις παπανδρεϊκές πολυκατοικίες του 1965, που έδωσαν στον Νέο Κόσμο τη σημερινή του όψη, ξετυλίγονται μέσα από ομιλούντα κεφάλια θυμούμενα ιστορίες μιας τραγικής διαβίωσης -φτώχεια, ανέχεια και η μόνιμη απειλή του Ιλισσού που τους… μετακόμιζε όποτε φούσκωνε- που όμως έχουν έναν νοσταλγικό και συχνά και χιουμοριστικό τόνο στις αφηγήσεις, σαν να μιλούν για ζωές που έζησε κάποιος άλλος.
Πρόσωπα φημισμένα, όπως η Χάρις Αλεξίου που μετεγκαταστάθηκε από τη Θήβα εκεί, στο χαμόσπιτο της Σμυρνιάς θείας της, όταν αρρώστησε ο πατέρας της, ο Γιάννης Μπαχ Σπυρόπουλος, που έχει και τα πιο αστεία και μαζί συγκινητικά στιγμιότυπα, ο Κερατσινιώτης αλλά μεγαλωμένος στο Δουργούτι Ζαχαρίας Ρόχας, ο «γείτονας» (από τον Αγιάννη) Σπύρος Μπιμπίλας, ο μπασίστας Τάκης Μπουρμάς, ο Αντρέας Σωτηρακόπουλος, ιδιοκτήτης του κινηματογράφου Μικρόκοσμος, αλλά και απλοί κάτοικοι, από ηλικιωμένους τεχνίτες και μαγαζάτορες μέχρι φρεσκοφερμένους στην εξευγενισμένη γειτονιά ενοίκους, σχηματίζουν με τις καταθέσεις τους ένα πλήρες φρεσκό των «από εδώ» της Συγγρού (το Κουκάκι το αποκαλούσαν «οι απέναντι»), με τη συνδρομή ενός πολύτιμου αρχειακού υλικού από την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Δουργουτίου και αποσπασμάτων από δύο ταινίες που απαθανάτισαν τη σκληρή καθημερινότητα στις παράγκες, τη «Μαγική Πόλη» του Κούνδουρου (1954) και το «Τα Ματόκλαδά σου Λάμπουν», την πρώτη μικρού μήκους δουλειά του Κώστα Φέρρη (1961).
Το μυθοπλαστικό εύρημα που πλαισιώνει το οδοιπορικό, ο μεσίτης που εισέρχεται ως άλλος «άνδρας με τα μαύρα» στην εξωγήινη νομίζεις ζώνη, μοιάζει μάλλον περιττό, τη στιγμή που ο σκελετός έχει ήδη ατσαλωθεί από την συγκροτημένη χαρτογράφηση χώρων και προσώπων που ακολούθησαν την σχολαστική έρευνα.
Ρόμπυ Εκσιέλ
Tο Μέρος που Κοιμόμασταν του Ματέους Βέρλε
Την άνοιξη του 1977, εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Τσαουσέσκου έφθασαν στο χωριό Τζεμάνα, που απλωνόταν σε μια εύφορη κοιλάδα στα όρη Απουσένι της Τρανσυλβανίας, με σκοπό να εκμεταλλευθούν την πλούσια σε χαλκό γη. Αφού αποζημίωσαν με 2.000 δολάρια τις περίπου 300 γηγενείς οικογένειες για τα σπίτια τους, ξεκίνησαν εργασίες στο ορυχείο Ρόσια Ποϊένι. Τα απόβλητα μόλυναν καθημερινά τη γειτονική λίμνη, η στάθμη του νερού άρχισε να ανεβαίνει, και το χωριό σύντομα πλημμύρισε. Η καταβύθιση του Τζεμάνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα, κατά ένα μέτρο ετησίως. Από τους 1.000 κατοίκους που είχε τότε το χωριό, έχουν μείνει μόλις 20 –αυτοί που αρνήθηκαν να το εγκαταλείψουν και μετεγκαταστάθηκαν σε υψηλότερα σημεία της κοιλάδας.
Ανάμεσά τους και η 79χρονη Βαλέρια. Η κάμερα του Γερμανού Ματέους Βέρλε την παρακολουθεί στη μοναχική της ρουτίνα. Αυτόνομη και θαρραλέα, διαβιώνει με τα λίγα που της παρέχουν τα σπαρτά και το γελάδι της και επιμένει πως εδώ θέλει να ταφεί, στα χώματά της, κι ας έχει εξαφανιστεί πλέον από την πλημμύρα, μαζί με το νεκροταφείο του χωριού, και το μνήμα του άντρα της. Οι μνήμες της παραμένουν ζωντανές, έστω κι αν το μόνο ορατό στίγμα που τις ανακαλεί είναι το καμπαναριό της εκκλησίας, το φυτρωμένο νομίζεις από την γκρίζα λίμνη. Το αγναντεύει καθημερινά στις βόλτες της με τον Ντούρασελ, τον σκυλάκο της, και καταριέται διαρκώς εκείνους που βύθισαν τη ζωή και τον τόπο της στα λασπόνερα, οσονούπω και στην πλήρη λήθη.
Στο επίκεντρο του φακού, το πείσμα και η οργή της. Η αλλιώς, το ανθρώπινο κόστος, σε αντίστιξη με το αρχειακό υλικό του ’80 που διαφημίζει περήφανα το χαλκορυχείο ως φάρο της ρουμάνικης «ανάπτυξης». Οι ενθέσεις αυτές τα λένε όλα, χωρίς την ανάγκη οποιουδήποτε έξωθεν σχολιασμού. Την ξεροκεφαλιά της, όμως, θα διαδεχθούν αναγκαστικά ο φόβος και η απύθμενη πίκρα. Ξέρει πως από ένα σημείο κι έπειτα δε θα μπορεί να ζήσει μόνη, πως θα χρειαστεί να ενδώσει στην επιμονή του οικογενειάρχη γιού της, που πηγαινοέρχεται τακτικά, να πουλήσουν το αγρόκτημα και να πάει να ζήσει μαζί του στην πόλη.
Σε μια από αυτές τις επισκέψεις, του γιου, ένα υπαίθριο γλέντι στήνεται από φίλους και γείτονες, με φαί και κρασί, τραγούδι και αφηγήσεις. Είναι η μόνη ανάσα χαράς -τωρινή αντανάκλαση της ευτυχίας που κάποτε δονούσε το χωριό- σε ένα ντοκιμαντέρ που, όπως και η Βαλέρια με την ήρεμη αγανάκτησή της, συγκινεί χωρίς να εκβιάζει, ανησυχεί χωρίς να κραυγάζει.
Ρόμπυ Εκσιέλ
Η ταινία είναι διαθέσιμη online στην πλατφόρμα του Φεστιβάλ μέχρι και τη Δευτέρα 18 Μαρτίου.
Περισσότερες ταινίες από το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (πατήστε στον τίτλο της κάθε ταινίας για να διαβάσετε τη γνώμη του Flix):
- Avant-Drag! του Φίλ Ιερόπουλου
- O Κλεμμένος Πλανήτης μου της Φαραχνάζ Σαριφί
- Ενα Δέντρο Μεγαλώνει Κάθε Νύχτα στα Ονειρά μου του Βιντ Χάινσεκ
- Πρωτόγαλα του Παναγιώτη Παπαφράγκου
- Ο Κόκκινος Δάσκαλος του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου
- Δάσος της Λίντια Ντούντα
- Αδέσποτα Κορμιά της Ελίνας Ψύκου
- Η Καρδιά του Ταύρου της Εύας Στεφανή
- Λαϊκοί Βάρδοι: Στιγμές απ' τη Ζωή τους και τη Ζωή μας του Θάνου Κουτσανδρέα
- Αζήτητοι της Μαριάννας Οικονόμου
- Unclickable του Μπάμπη Μακρίδη
- Tack της Βάνια Τέρνερ
- Λενάκι, Δυο Φωτιές και Δυο Κατάρες του Δημήτρη Ινδαρέ
- 01 του Δημήτρη Μουζακίτη
- Εμπρός της Αλκηστις Καφετζή
- Ο Παράγοντας της Ευτυχίας των Αρούν Μπατάρι και Ντορότια Ζούρμπο
- Ο Χορός του Πολ Ποτ του Ενρίκε Σάντσες Λανς
- Οι Βίοι του Εντουάρ Λουί (The Many Lives of Edouard Louis) του Φρανσουά Καΐγιά
- Ο Aιώνας της Oμοφυλοφιλίας (Race d' Ep: Un Siècle d' Images de l' Homosexualité) των Λιονέλ Σουκάζ και Γκι Οκενγκέμ
- Νιότη (Ανοιξη) / Youth (Spring) του Γουάν Μπινγκ
- Λεσβία της Τζέλης Χατζηδημητρίου
- Sorry/Not Sorry των Κάρολαϊν Σου και Κάρα Μόνες
- Oι Ελευσίνιοι του Φίλιππου Κουτσαφτή
- exergue - on documenta 14 του Δημήτρη Αθυρίδη
- Πανελλήνιον των Σπύρου Μαντζαβίνου και Κώστα Αντάραχα
- Tο Μέρος που Κοιμόμασταν του Ματέους Βέρλε
Το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 7 μέχρι και τις 17 Μαρτίου. Το Flix βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φεστιβάλ, στη σελίδα του στο Facebook και στο λογαριασμό του στο Instagram.
