Η σύνοψη του ντοκιμαντέρ «Κλειστός Φάκελος Χάμαρσκελντ» δεν ξυπνά ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ανάγνωση - όπως και το πρόσωπο που βρίσκεται στο κέντρο της έρευνάς του, ο Σουηδός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ το 1961, Νταγκ Χάμαρσκελντ, δεν φαινόταν στους συναδέλφους του να είναι τίποτε περισσότερο από ένας διεκπεραιωτής τεχνοκράτης. Μόνο που στην περίπτωση αυτής της ταινίας κι αυτής της ιστορίας, τα φαινόμενα απατούν μέχρι τελικής, κοσμογονικής, αποκάλυψης.
Διαβάστε ακόμη: 21ο ΦΝΘ | «A Dog Called Money»: Η PJ Harvey γεννά το νέο άλμπουμ της στην εμπόλεμη ζώνη
Ο Χάμαρσκελντ, όσο κράτησε το πόστο του, εξέπληξε τον ΟΗΕ και τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών με τρόπο δυσάρεστο για τους περισσότερους. Ασίγαστος ιδεαλιστής, τάχθηκε εξ αρχής υπέρ της ανεξαρτησίας πολυάριθμων αφρικανικών κρατών που, εκείνη ακριβώς τη δεκαετία, διεκδίκησαν με αίμα ν' απελευθερωθούν από τον αποικιοκρατικό ζυγό - επιβεβλημένο, φυσικά, από χώρες-μέλη του ΟΗΕ, όπως το Βέλγιο. Σε μια τέτοια σύρραξη στο βελγικό, ακόμα, Κονγκό, όπου το Βέλγιο λειτουργούσε ένα πολύφερνο ορυχείο λιγνίτη, κατευθύνονταν ο Χάμαρσκελντ, με το entourage του για να ηγηθεί ειρηνευτικών συνομιλιών, όταν το αεροπλάνο του έπεσε και όλοι οι επιβάτες βρέθηκαν νεκροί. Ο Χάμαρσκελντ, του οποίου η σωρός ήταν η μοναδική που δεν κάηκε, είχε στο κολάρο του πουκαμίσου του σφηνωμένο ένα απρόσμενο αντικείμενο: ένα τραπουλόχαρτο, συγκεκριμένα έναν άσσο μπαστούνι, σύμβολο θανάτου. Το δυστύχημα (ή μήπως όχι;), παρέμεινε ανεξιχνίαστο, ένα «cold case», ένας φάκελος που έκλεισε χωρίς οριστικές απαντήσεις - κι αυτόν, ο σκηνοθέτης Μαντς Μπρίγκερ, αποφασίζει να ξανανοίξει.
Το γεγονός ότι πριν λίγα χρόνια, το 2012, ο Μπρίγκερ είχε υπογράψει το ντοκιμαντέρ «The Ambassador» δίνει, σε όσους το είχαν δει, το στίγμα της ταινίας. Ο Μπρίγκερ είναι ένας ιδιοσυγκρασιακός performer, ένας geeky Δανός που σκορπίζει στο σινεμά του το δικό του, εγγενές, σχολαστικό χιούμορ του παραλόγου. Η αφήγησή του και οι σεναριακές και σκηνοθετικές επιλογές του είναι τόσο διασκεδαστικές, που δημιουργούν από μόνες τους ένα κλίμα απολαυστικής δυσπιστίας. Το ίδιο κι εδώ: το φιλμ ξεκινά με τον Μπρίγκερ, ντυμένο με ολόλευκη στολή σαφάρι, να υπαγορεύει τις πρώτες σημειώσεις του, σε παράλληλο μοντάζ, σ' ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, σε δύο Αφρικανές γραμματείς, που χτυπούν τα πλήκτρα της παλιάς γραφομηχανής, προσθέτοντας μικρές, δικές τους ερωτήσεις και σχόλια. Ο «κακός» της ιστορίας, μας λέει ο Μπρίγκερ, ήταν ένας άνδρας χωρίς ταυτότητα, που ντυνόταν πάντα με ολόλευκη στολή σαφάρι. Κι αν ακόμα δεν γνωρίζουμε τι ρόλο θα παίξει σ' αυτή την ιστορία, την έχει ήδη χαρακτηρίσει με την αινιγματική ύπαρξή του.
Οσο ανέκφραστα αστείο κι αν είναι το ύφος του, ωστόσο - ο πρώτος εξοπλισμός έρευνας του Μπρίγκερ και του συνοδοιπόρου του για τη μεγάλη έρευνα είναι δυο φτυάρια, δυο λευκές κάσκες, ένας ανιχνευτής μετάλλων και δύο πούρα για να γιορτάσουν την επιτυχία τους όταν έρθει - αυτό δεν σημαίνει ότι τα στοιχεία που φέρνουν στην επιφάνεια δεν είναι κοσμοϊστορικά. Αντιθέτως, αν έχει τη γοητεία δυο πολύ «μικρών», πολύ αδύναμων ερευνητών που τα βάζουν μ' έναν τεράστιο αντίπαλο, η δουλειά του είναι συναρπαστική στα ευρήματά της, έστω κι αν είναι εξίσου πιθανό να βασίζεται σε τίποτε πιο πραγματικό από τον αέρα.
Το ντοκιμαντέρ και η έρευνα, στην οποία ο Μπρίγκερ προχωρά ταυτόχρονα με τον θεατή, κάνοντάς τον κοινωνό και της δικής του έκπληξης, προχωρά σε μια δαιδαλώδη διαδρομή. Ξεκινά από τα στοιχεία για το θάνατο του Χάμασκελντ, αποκαλυπτικά σήμερα μια και ο Μπρίγκερ προσεγγίζει αυτόπτες μάρτυρες στους οποίους, τότε, το 1961, δεν ζητήθηκε να καταθέσουν επειδή, φυσικά, ήταν ντόπιοι Αφρικανοί. Και φτάνει στη φιγούρα με τα «λευκά ρούχα σαφάρι», ονόματι Κιθ Μάξγουελ, έναν ίσως γιατρό ή τσαρλατάνο ή/και ψυχικά διαταραγμένο άνδρα, που ενδέχεται και να έκανε πειράματα στους Αφρικανούς, αλκοολικό, επικεφαλής μιας παρακρατικής (αλλά ποιου κράτους;) οργάνωσης που ονομάζονταν SAIMR, που, ως ακραίος ρατσιστής, πιθανόν ονειρευόταν την εξόντωση ολόκληρης της αφρικανικής φυλής και μπορεί και να είχε βρει τον τρόπο να την υλοποιήσει.
Είναι καλό να μην γνωρίζει ακριβώς κανείς τι πραγματεύεται το ντοκιμαντέρ του Μπρίγκερ, με ποια παγκόσμια θεωρία συνωμοσίας σχετίζεται, ώστε να μείνει με ανοιχτό το στόμα όταν, έστω για λίγο πειστεί ότι μπορεί και να ισχύει (αλλά, με αφορμή την ταινία, οι New York Times έκαναν μια σχετική, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα - spoiler). Αλλά παρά την αμφίβολη υπόσταση της θεωρίας του Μπρίγκερ, λίγα πράγματα είναι βέβαια: από τη μια, ότι κανένας δεν θα σπεύσει να πιστέψει μια τέτοια θεωρία, απλώς επειδή είναι εξαιρετικά φρικτή. Από την άλλη, ότι ο Σουηδός δημιουργός, δεν φιτιλιάζει απλώς την καθεστηκυία άποψη για τα πράγματα, το κάνει και μ' ένα αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ. Και, τέλος, είμαστε σίγουροι ότι αν ψάξουμε καλά-καλά στα στοιχεία του Μπρίγκερ, θα βρούμε, κάπου εκεί, καθισμένο στην περιστρεφόμενη καρέκλα του, τον υπαίτιο των πάντων Cigarette Smoking Man των X-Files, να χαμογελά συγκαταβατικά.
Το Flix βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και θα σας μεταφέρει όλα όσα θα συμβαίνουν εντός και εκτός των σκοτεινών αιθουσών του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Περισσότερα για το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης:
- 21ο ΦΝΘ: «Να είστε αποφασισμένες!» Η Ντέμπρα Ζίμερμαν του Women Make Movies δίνει συμβουλές στις γυναίκες του σινεμά
- 21ο ΦΝΘ | «A Dog Called Money»: Η PJ Harvey γεννά το νέο άλμπουμ της στην εμπόλεμη ζώνη
- 21ο ΦΝΘ | Στο «Animus Animalis» τα ζώα μοιάζουν σχεδόν ζωντανά!
- 21o ΦΝΘ | Ο Σταύρος Ψυλλάκης συναντά τον Γιώργο Μανιάτη «για πολύ σοβαρούς λόγους»
- 21ο ΦΝΘ | «Diamonds in the Night Sky»: O Mελέτης Μοίρας νοσταλγεί παρέα με το Flix τις μέρες ενός τζαζ ραδιοφώνου
- 21o ΦΝΘ | Το «Isis, Tomorrow» είναι η ταινία τρόμου του 21ου αιώνα
- 21o ΦΝΘ | «Νορμάλ» είναι τα κορίτσια να παίζουν με κούκλες και τ' αγόρια πόλεμο
- 21o ΦΝΘ | «The City and the City»: O Σύλλας Τζουμέρκας και ο Χρήστος Πασσαλής ετοιμάζονται ν' αναβιώσουν τη μνήμη της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης
- 21ο ΦΝΚ | «California Dreaming»: Ο Φαμπρίτσιο Μαλτέζε εξηγεί στο Flix πώς το ντοκιμαντέρ του είναι γουέστερν
- 21ο ΦΝΚ | Το «Ιρβινγκ Παρκ» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη είναι ένα sitcom για αφέντες και σκλάβους
- 21ο ΦΝΘ | Ο Λούι Ψυχογιός εξηγεί στο Flix πώς το σινεμά μπορεί να σώσει τον κόσμο
- 21 ΦΝΘ | Ο «Λεμεμπέλ» έντυσε την αντίσταση στον Πινοσέτ με φωτιά, αίμα και παγιέτες
- 21 ΦΝΘ | Ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος μιλά στο Flix. 20 χρόνια μετά, επιστροφή στον Ηρακλή, τον Αχελώο, τη Μεσοχώρα και την τιμή της μνήμης
- 21 ΦΝΘ | «Free Solo»: Το οσκαρικό ντοκιμαντέρ του National Geographic προκαλεί σωματικό και συναισθηματικό vertigo
- 21ο ΦΝΘ | «Film Catastrophe»: O Πολ Γρίβας εξηγεί στο Flix ότι σινεμά σημαίνει ελευθερία
- «What She Said» ή πώς η κριτικός κινηματογράφου Πολίν Κέιλ έκανε το Χόλιγουντ να την ακούσει
- 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Η Μόλυ κηρύσσει την έναρξη του φεστιβάλ!
- «Marianne & Leonard: Words of Love»: Η μεγάλη σκιά του Λέοναρντ Κοέν
- 21 (τουλάχιστον) λόγοι για να βρεθείτε στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσσαλονίκης
- Οσα δεν βλέπουμε με την πρώτη ματιά γύρω μας στις αφίσες του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Αυτές είναι οι ελληνικές ταινίες του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και της Αγοράς
- Αυτές είναι οι ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Carte Blanche στον Λούι Ψυχογιό από το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
