Μουσικό ντοκιμαντέρ, ημερολόγιο από ζώνες πολέμου, πειραματικό art-installation, η ιστορία μιας ηχογράφησης; Η δεύτερη συνεργασία της PJ Harvey με τον Ιρλανδό βραβευμένο φωτογράφο και ντοκιμαντερίστα Σίμους Μέρφι είναι όλα τα παραπάνω μαζί. Κι αν η Πόλυ Τζιν είχε εμπιστευτεί το ολοκληρωμένο «Let England Shake» άλμπουμ της, για να το ντύσει σε δεύτερο χρόνο, ο Μέρφι με εικόνα (σκηνοθέτησε βίντεο για κάθε ένα από τα έτοιμα τραγούδια της), εδώ οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν.
Ξεκινούν το νέο της πρότζεκτ («The Hope Six Demolition Project») μαζί. Η PJ Harvey γίνεται συνοδοιπόρος του σε (σύγχρονες ή ιστορικές) πολεμικές ζώνες, ακολουθεί στα δύσκολα με το σημειωματάριο και τη μαντήλα της και βρίσκει την έμπνευση για να γράψει σκέψεις, στίχους, ποιήματα, τραγούδια - ενώ εκείνος κοιτά τα γνώριμα για αυτόν τοπία μέσα από ένα άλλο πλέον ποιητικό βλέμμα. Το δικό της.
Δείτε κι αυτό: 21ο ΦΝΘ | «Diamonds in the Night Sky»: O Mελέτης Μοίρας νοσταλγεί παρέα με το Flix τις μέρες ενός τζαζ ραδιοφώνου
Αφγανιστάν, Κόσοβο, απομακρυσμένα χωριά, κοιλάδες θανάτου. Τα ταξίδια στα μέρη που η πολιτική της Δύσης επηρέασε τον κόσμο διαρκούν από το 2011 κι ολοκληρώνονται το 2016, μέσα σ' έναν τόνο ειρωνίας – κατά τη διάρκεια της «Let's Make America Great Again» προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ.
Το ντοκιμαντέρ όμως δεν τελειώνει εκεί. To δεύτερο μέρος του έχει την πειραματική σφραγίδα της PJ: ένα κατάλευκο, υπερφωτισμένο δωμάτιο με παράθυρα κατασκευάζεται στο κέντρο ενός στούντιο. Το «Hope Six Demolition Project» άλμπουμ ηχογραφείται με μία χούφτα φανς να κοιτάνε από τα φιμέ παράθυρα και τους μουσικούς να νιώθουν σε γραμμή ανάκρισης. Η κάμερα του Μέρφι έχει το δικό μας ρόλο σε αυτό το art installation: μιας (πολύ ευτυχισμένης) μύγας στον τοίχο.
Κάπως έτσι καταλήγουμε με το «A Dog Called Money» - ένα ντοκιμαντέρ-υβρίδιο (περιμένατε κάτι απλούστερο από την PJ Harvey;). Μόνο που, παρόλες τις ωραίες ιδέες και τις μοναδικές στιγμές, το αποτέλεσμα δεν είναι ακριβώς... ενδιαφέρον. Του λείπει ένα γερός αφηγηματικός κορμός, ρυθμός, σύνδεση σε ένα κοινό στόχο. Η πολύχρωμη πολυπολιτισμική εικονογραφία (δερβίσηδες, μοναστήρια, νεκροταφεία στρατιωτών) μοιάζει ατάκτως ειρημένη, μοντάρεται αδιάφορα, καταλήγει να φλατάρει.
Παρόλα αυτά, ο Μέρφι συλλαμβάνει μερικές μοναδικές στιγμές: την βρετανίδα καλλιτέχνη να είναι η μοναδική γυναίκα σε μία τελετή περιτομής στην άλλη άκρη του κόσμου ή η μοναδική λευκή σε μία γκόσπελ εκκλησία στο αμερικανικό γκέτο. Ομως , και πάλι, κάτι είναι λίγο off. Ακόμα και η ίδια η πάντα μαγνητική και γοητευτική PJ, έτσι όπως ο Μέρφι σέβεται την ιδιωτικότητά της και την αφήνει στην άκρη του κάδρου, μοιάζει με δευτεροχαρακτήρας της δικής της ταινίας.
Και είναι κρίμα, γιατί ο ίδιος ο Σίμους Μέρφι, παθιασμένος όσο και ταπεινός, με κοφτερή πολιτική άποψη για όσα συμβαίνουν στον κόσμο και απόλυτο σεβασμό για όσα συνέβησαν σε εκείνο το στούντιο, κάθεται απέναντί μας και μιλά με τέτοια αγάπη για το ντοκιμαντέρ του, που ευχόμασταν να μας άρεσε περισσότερο.
Ηταν δική σας ιδέα το να πάρετε την PJ Harvey μαζί σας στα ταξίδια σας ή δική της;
Θα έλεγα και των δύο, αλλά πολύ πιθανόν να ξεκίνησε από εκείνην. Είναι μία γυναίκα πολύ μπροστά από την εποχή της, μία καλλιτέχνης με όραμα και τόλμη και ρίσκο. Θα μπορούσε να εμπνευστεί τα τραγούδια της κοιτώντας απλά τις φωτογραφίες μου. Οχι. Μου είπε ότι «ήθελε να έρθει μαζί μου, να μυρίσει τη γη, να νιώσει τους τόπους». Εκείνη θα έγραφε ένα άλμπουμ, εγώ θα γύριζα μια ταινία. Αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε τη δημιουργική διαδικασία μαζί: να ξεκινήσει να γράφει τα τραγούδια, όταν κι εγώ θα ξεκινήσω τα γυρίσματα. Αυτό είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Πιστεύετε ότι επηρέασε τον τρόπο που συνήθως εμπνέεται;
Ναι. Δεν νομίζω ότι είναι συνηθισμένη να τριγυρνά με ένα σημειωματάριο (το ονόμαζε “το βιβλίο της ποίησης”) και να καταγράφει εικόνες, σκέψεις, τα συναισθήματά της. Οπως είπε και η ίδια, ένιωσε ότι βρέθηκε για πρώτη φορά στη δράση, «στο πεδίο». Εκείνη έγραφε, εγώ γύριζα. Το βράδυ ανταλλάζαμε σημειώσεις. Ή κι όχι. Είχε πολύ ενδιαφέρον αυτό.
Νιώθατε υπεύθυνος γα την ασφάλειά της;
Ω, συνεχώς. Φαντάζεστε να πάθαινε κάτι; Οι φανς της θα με εκτελούσαν στην Πλατεία Τραφάλγκαρ! Ηταν μία σχετικά ήρεμη περίοδος όταν πήγαμε στο Αφγανιστά, αλλά και πάλι, τα πάντα θα μπορούσαν να είχαν συμβεί – μια βόμβα, μια ενέδρα, μια απαγωγή. Ημουν πολύ ανήσυχος. Εκείνη όχι τόσο πολύ. Νομίζω ότι τρέφεται από το ρίσκο.
Είχατε προετοιμάσει αυτά τα ταξίδια με κάθε λεπτομέρεια;
Οχι, ποτέ δεν γίνεται αυτό. Για να μπορέσεις να βγάλεις κάτι ενδιαφέρον, πρέπει να εγκαταλείψεις τον έλεγχο και να είσαι αυθόρμητος. Να περιπλανηθείς με το αυτοκίνητο, να περπατήσεις, ώστε να ανακαλύψεις. Η Πόλυ ερχόταν μαζί (ίσως και με άγνοια κινδύνου). Τριγυρίσαμε πολύ. Είδε ιεροτελεστίες όπου δεν επιτρέπονται γυναίκες, είδε δερβίσηδες, σούφι, περπάτησε στο Κοσσυφοπέδιο. Που αλλού την πήγα; Οχι, δεν την πήρα μαζί μου σε κάτι κοκορομαχίες (γελάει).
Αναρωτηθήκατε κάποια στιγμή αν όλο αυτό ήταν ένα μεγάλο λάθος;
Δεν ξέρω για λάθος, αλλά σίγουρα ήταν ένα στοίχημα. Θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί πολύ άσχημα - και δεν εννοώ μόνο για λόγους ασφάλειας. Οταν κάνεις τόσο δύσκολα ταξίδια δε θέλεις μαζί σου έναν δύσκολο άνθρωπο. Ειδικά όταν μία τέτοια διαδικασία κρατά πολύ σε βάθος χρόνου. Στο Κόσοβο πήγαμε το 2011. Τον Δεκέμβριο του 2012 στο Αφγανιστάν. Καταλήξαμε στην Ουάσινγκτον το 2016. Ευτυχώς όλα όσα πιστεύουμε για την Πόλυ είναι αλήθεια: δεν είναι ντίβα.
Η ιδέα του να συμπεριλάβετε την Ουάσινγκτον ήθελε να δώσει εικόνα σε όσα συμβαίνουν στα γκέτο, «στον πόλεμο στο σπίτι;»
Περισσότερο με το γεγονός ότι σε αυτή την πόλη, πολιτικοί και λομπίστες αποφασίζουν για το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη. Η Ουάσινγκτον είναι το μεγαλύτερο κέντρο εξουσίας. Αλλά, ναι, θέλαμε να δείξουμε επίσης και το πώς στα γκέτο διαδραματίζεται ένας εγχώριος πόλεμος με θύματα και συνέπειες που δεν συμφέρει σε καμία κυβέρνηση να κοιτάξει σοβαρά.
Κινδυνέψατε ποτέ;
Αν θέλετε το πιστεύετε, αλλά η μόνη φορά που κινδυνέψαμε ήταν στην Ουάσινγκτον. Επιτέθηκαν με όπλα να μας ληστέψουν και οι αστυνομικοί μάς θεώρησαν τυχερούς που δεν μάς σκότωσαν. Και η Πόλυ το έλεγε από την πρώτη στιγμή: αυτό το μέρος φοβόταν. Εβλεπες τα όπλα. Τραγικό.
Eίχατε οδηγούς, «fixers», στο Αφγανιστάν;
Φυσικά. Σύστησα στην Πόλυ έναν πλέον φίλο μου εκεί. Εναν θρυλικό fixer. Κυκλοφορεί πάντα με ένα γιγάντιο τσιγαριλίκι στο αυτί. Ο μύθος θέλει ότι κάποτε τον έσωσε από σφαίρα. Η Πόλυ ξετρελλάθηκε φυσικά με αυτή την ιστορία.
Ξεναγήστε μας λίγο και στο δεύτερο μέρος. Πώς σκεφτήκατε αυτό το installation πείραμα στο στούντιο ηχογράφησης;
Η ιδέα ήταν δική της και ήρθε πολύ μετά – τον Οκτώβριο του 2014 το σκέφτηκε, το Φεβρουάριο του 2015 την υλοποιήσαμε. Γιατί το έκανε; Κανείς δεν ξέρει! Ειδικά αν κανείς έβλεπε πόσο δύσκολο ήταν, όλο αυτό. Το κόνσεπτ ήθελε την ίδια με τους μουσικούς της κι εμένα με το συνεργείο μου μέσα σε αυτό το γυάλινο στούντιο, με τα δυνατά φώτα να μάς τυφλώνουν σε σημείο που τα βράδια δεν μπορούσαμε να χαλαρώσομε και να κοιμηθούμε, και μία ομάδα θαυμαστών να κοιτά από το φιμέ παράθυρο. Δεν ξέρω σε τι πρίζα βάζει αυτό έναν μουσικό να δώσει τον καλύτερο εαυτό του. Πάντως είχε 8 από τους καλύτερους μαζί της. Μουσικούς που ήθελαν να την εντυπωσιάσουν. Τους έβλεπες. Εκαναν ότι καθόντουσαν ήσυχοι στη γωνία τους κι έπαιζαν κάτι χαλαρά, επίτηδες. Γιατί αν ήταν το σωστό, το αυτί της το έπιανε και εκείνοι κέρδιζαν την προσοχή της.
Είστε φίλοι πολλά χρόνια πια. Πόσο την βλέπετε να αλλάζει, να εξελίσσεται;
Τώρα χρησιμοποιεί κομπιούτερ και Ιντερνετ. Μη γελάτε, αντιστεκόταν για χρόνια. Στο προηγούμενο πρότζεκτ έπρεπε να της στέλνουμε DVD για να δει τι φτιάχναμε. Δουλεύαμε στο μοντάζ, το γράφαμε σε DVD, στέλναμε κούριερ στο σπίτι της στο Ντόρσετ. Ο μάνατζέρ της έστελνε φαξ στο σπίτι της μητέρας της. Τώρα έχει Ιντερνετ, παίρνει τα λινκς μας, διαβάζει τα μέιλ της. Επίσης, μετακόμισε στο Λονδίνο. Κατάλαβε ότι αν θέλει να είναι πιο δημιουργικά εξωστρεφής πρέπει να είναι εκεί. Δουλεύει γράφοντας τη μουσική σ' ένα θεατρικό για το Γουέστ Εντ και είναι ενθουσασμένη.
Το Flix βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και θα σας μεταφέρει όλα όσα θα συμβαίνουν εντός και εκτός των σκοτεινών αιθουσών του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Περισσότερα για το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης:
- 21ο ΦΝΘ | Στο «Animus Animalis» τα ζώα μοιάζουν σχεδόν ζωντανά!
- 21o ΦΝΘ | Ο Σταύρος Ψυλλάκης συναντά τον Γιώργο Μανιάτη «για πολύ σοβαρούς λόγους»
- 21ο ΦΝΘ | «Diamonds in the Night Sky»: O Mελέτης Μοίρας νοσταλγεί παρέα με το Flix τις μέρες ενός τζαζ ραδιοφώνου
- 21o ΦΝΘ | Το «Isis, Tomorrow» είναι η ταινία τρόμου του 21ου αιώνα
- 21o ΦΝΘ | «Νορμάλ» είναι τα κορίτσια να παίζουν με κούκλες και τ' αγόρια πόλεμο
- 21o ΦΝΘ | «The City and the City»: O Σύλλας Τζουμέρκας και ο Χρήστος Πασσαλής ετοιμάζονται ν' αναβιώσουν τη μνήμη της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης
- 21ο ΦΝΚ | «California Dreaming»: Ο Φαμπρίτσιο Μαλτέζε εξηγεί στο Flix πώς το ντοκιμαντέρ του είναι γουέστερν
- 21ο ΦΝΚ | Το «Ιρβινγκ Παρκ» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη είναι ένα sitcom για αφέντες και σκλάβους
- 21ο ΦΝΘ | Ο Λούι Ψυχογιός εξηγεί στο Flix πώς το σινεμά μπορεί να σώσει τον κόσμο
- 21 ΦΝΘ | Ο «Λεμεμπέλ» έντυσε την αντίσταση στον Πινοσέτ με φωτιά, αίμα και παγιέτες
- 21 ΦΝΘ | Ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος μιλά στο Flix. 20 χρόνια μετά, επιστροφή στον Ηρακλή, τον Αχελώο, τη Μεσοχώρα και την τιμή της μνήμης
- 21 ΦΝΘ | «Free Solo»: Το οσκαρικό ντοκιμαντέρ του National Geographic προκαλεί σωματικό και συναισθηματικό vertigo
- 21ο ΦΝΘ | «Film Catastrophe»: O Πολ Γρίβας εξηγεί στο Flix ότι σινεμά σημαίνει ελευθερία
- «What She Said» ή πώς η κριτικός κινηματογράφου Πολίν Κέιλ έκανε το Χόλιγουντ να την ακούσει
- 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Η Μόλυ κηρύσσει την έναρξη του φεστιβάλ!
- «Marianne & Leonard: Words of Love»: Η μεγάλη σκιά του Λέοναρντ Κοέν
- 21 (τουλάχιστον) λόγοι για να βρεθείτε στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσσαλονίκης
- Οσα δεν βλέπουμε με την πρώτη ματιά γύρω μας στις αφίσες του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Αυτές είναι οι ελληνικές ταινίες του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και της Αγοράς
- Αυτές είναι οι ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Carte Blanche στον Λούι Ψυχογιό από το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
