Τι σας συγκινεί στο σινεμά; Ενα καλοστημένο μελό που πατάει αριστοτεχνικά τα κουμπιά μας; Ενα δακρύβρεχτο χάπι εντ; Μία τραγική ιστορία που ο σκηνοθέτης έχει φροντίσει να τονίσει από το πρώτο κάδρο ότι «βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα»; Ή μήπως σας αιφνιδιάζουν στιγμές όπου η ομορφιά της κινηματογραφική εικόνας συναντά ατόφια, σαν ωστικό κύμα, την μεγάλη οθόνη; Που οι ήρωες (και οι ερμηνευτές τους) διακατέχονται για μία φωτεινή στιγμή από αβίαστη, αφοπλιστική ειλικρίνεια; Που οι διάλογοι ξεφεύγουν από φίλτρα και σου λένε αυτό που κάποτε κι εσύ ένιωσες, αλλά δε θα έβρισκες ποτέ τα λόγια να το πεις; Το σινεμά έχει αυτή τη δύναμη. Να ανάβει τον προβολέα σε όσα κουβαλάμε όλοι μας μπαίνοντας σε μια σκοτεινή αίθουσα, όπου, ειρωνικά, δεν μπορείς να κρυφτείς πουθενά. Η στιγμή θα σε ξετρυπώσει, θα σε ανατινάξει, θα σε απογυμνώσει. Αλλά βρίσκεσαι σε ασφαλές περιβάλλον: μπροστά, πίσω, γύρω σου ζευγάρια μάτια τρέχουν επίσης, σε μία συνωμοτική παραδοχή ότι για κάποια πράγματα αξίζει να χάνεις τον έλεγχο.
Το 2013 ήταν μία χρονιά συγκίνησης σε πολλά επίπεδα. Χάσαμε κινηματογραφικούς εκπρόσωπους, εντός κι εκτός οθόνης, είδαμε να γεννιούνται νέοι ήρωες, νέα όνειρα και νέες καριέρες. Εμείς θα σταθούμε μόνο σε όσα διαδραματίστηκαν στο πανί. Με το flickering φως του προβολέα να τρεμοπαίζει, στο ίδιο τέμπο με τις ανάσες και χείλη μας.
Αυτές είναι οι πιο συγκινητικές στιγμές του 2013:
Το τέλος της «Θλιμμένης Τζάσμιν» του Γούντι Αλεν
Μία γυναίκα που τα έχει χάσει όλα, μία ερμηνεύτρια που μας έχει πάρει από το χέρι και μας συγκλονίζει για 98 λεπτά. Η Κέιτ Μπλάνσετ, μετά από ένα αριστοτεχνικό και πλημμυρισμένο με μικρές προσεγμένες λεπτομέρειες ρεσιτάλ ερμηνείας, αφήνει το σώμα της Τζάσμιν να πέσει άδειο στο παγκάκι του τέλους. Νιώσαμε να καθόμαστε δίπλα της, μαζί της. Ή, ακόμα χειρότερα, να είμαστε κι εμείς ανάμεσα στους περαστικούς που την προσπερνούν.
Η σκηνή στην εκκλησία στο «Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού» του Εκτορα Λυγίζου
«Τι ωραία φωνή που έχεις. Με έκανες να κλάψω...» Τα λόγια αυτά, που τελικά δεν λέγονται από την απλά περίεργη και καχύποπτη Χριστιανή στο γειτονικό στασίδι, αλλά τα ψελλίζει ο ίδιος ο ήρωας μέσα στην σπαραχτική ανάγκη του να αναφωνήσει ότι κι αυτός για κάτι αξίζει, δεν ήταν η πραγματική αιτία που συγκινηθήκαμε. Κοιτάζαμε έτσι κι αλλιώς βουρκωμένα την μεγάλη οθόνη, παρακολουθώντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια να αντιστέκεται στωικά, όσο η ζωή την τσαλάκωνε με βία. Οταν όμως τα τελευταία δύο ευρώ δίνονται για ένα κεράκι, όχι από τυφλή ορθόδοξη πίστη/φόβο, αλλά από πραγματικό σεβασμό, χάσαμε κάθε έλεγχο...
H ανθρώπινη δύναμη στο «The Impossible» του Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα
Το τσουνάμι του 2004 ήταν έτσι κι αλλιώς μία τραγική ιστορία που δε χωράει ο νους. Ο Μπαγιόνα όμως την αποτύπωσε με τρόπο που δεν τη χώρεσε ούτε η καρδιά. Οι στιγμές την υπερχείλισαν και πλημμύρισαν τα μάτια μας και το στήθος μας με αναφιλητά. Δεν ήταν τόσο o τρόμος για το θάνατο που μας τσάκισε. Ηταν η αλήθεια της ανθρώπινης δύναμης που μετέτρεψε ένα μικρό αγοράκι σε κηδεμόνα και υπερήρωα της μητέρας του. Ηταν η σπαραχτική συγκίνηση της καλοσύνης των ξένων. Ηταν η ταπεινή παραδοχή του ότι είμαστε όλοι κλαράκια σε συναισθηματικές πλημμυρίδες. (Περισσότερα για το «The Impossible».)
H Xασπάπι το πιο όμορφο από όλα τα «Μυθικά Πλάσματα του Νότου» του Μπεν Ζάιτλιν
Μεγαλωμένη να είναι δυνατή, να κρατά τα δάκρυα κρυμμένα, να δείχνει τα ποντίκια στα μικροσκοπικά της μπράτσα φωνάζοντας «I'm the man», δεν παύει να είναι ένα μικρό κορίτσι. H προσπάθειά της και του πατέρα της να επιβιώσουν, η επιμονή του να παραμείνουν στον τόπο τους ακόμη κι όταν αυτός καλυφθεί σχεδόν ολοκληρωτικά από τα νερά, μοιάζει με ένα σχεδόν δονκιχωτικό ταξίδι γεμάτο προκλήσεις. Ο Ζάιτλιν το καταγράφει με λυρισμό αλλά κι ένταση και με την εισαγωγή ενός ακόμη μυθολογικού στοιχείου, βγαλμένου από την φαντασία της μικρής ηρωίδας του: Τα παγόβουνα που λιώνουν, απελευθερώνουν προϊστορικά τέρατα, πλάσμα που σκορπούν την καταστροφή και έρχονται να φέρουν το τέλος. Περισσότερα «Μυθικά Πλάσματα του Νότου».
O ανεκπλήρωτος έρωτας του Ιπ Μαν με την Γκονγκ Ερ στο «Grandmaster»
Η επιστροφή του Γουόνγκ Καρ Γουάι με το «Grandmaster» είναι επική, εντυπωσιακή, υπόκωφα σπαραχτική. Oχι μόνο για τον κώδικα τιμής του Ιπ Μαν που τον κάνει να στέκεται στωικά και «κάθετα» ακόμα κι όταν πέφτει με βρόντο «οριζόντια». Ούτε γιατί η Ζανγκ Ζιγί ερμηνεύει με εύθραυστη δύναμη την περηφάνεια της Γκονγκ Ερ. Αλλά γιατί, πέρα από όλα τ' άλλα, ο Καρ Γουάι φέρνει αντιμέτωπους δύο ανθρώπους που, λόγω της προσωπικής τους ηθικής, ζουν έναν (ακόμα) αναλοκλήρωτο έρωτα. «Πριν από χρόνια σκέφτηκα να ακολουθήσω μία καριέρα στην όπερα. Το ονειρευόμουν: εμένα στη σκηνή κι εσένα στο κοινό να με κοιτάς...» / «Κι αν η παράστασή σου ήταν sold out;» / «Με κολακεύεις. Αλλά θα είχα κρατήσει μία θέση. Για σένα.»
Ιστορίες της Ζωής μας της Σάρα Πόλεϊ
Σκηνοθετώντας ένα ντοκιμαντέρ για την οικογένειά της, την προσωπική της ιστορία κι ένα μεγάλο μυστικό, η Σάρα Πόλεϊ κατορθώνει να μετατρέψει το αρχικό σου «ποιος νοιάζεται;» σε μια κινηματογραφική εμπειρία που σε παρασύρει με την συγκινητική, τρυφερή, αληθινή αφήγησή της. Το φιλμ θέλει να είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο για την φευγαλέα υφή της μνήμης και της αλήθειας, αλλά δεν παύει ποτέ να είναι αφοπλιστικά προσωπικό και απροσποίητα γεμάτο καρδιά. Περισσότερες Stories We Tell.
H Tέλεια Ομορφιά του μεγάλου σινεμά του Πάολο Σορεντίνο
Μας έφερε δάκρυα στα μάτια η ίδια η κινηματογραφική σινεμασκόπ εικόνα από ένα σκηνοθέτη που την καταγράφει με σουρεαλιστική τόλμη, προσωπικό στιλ και υπογραφή, ενώ ταυτόχρονα υποκλίνεται στο σινεμά του Φελίνι, του Σκόλα, ακόμα και του Μπέργκμαν. Μας συγκίνησε το μεγαλόπνοο όραμα, αλλά κι η μεγαλειώδης Ρώμη στην νεοπλουτίστικη παρακμή της (θα μπορούσε να είναι η Αθήνα). Κλείσαμε για πάντα στην καρδιά μας την Τέλεια Ομορφιά που δε χρειάζεται να ψάχνεις, γιατί βρίσκεται μπροστά σου. Ερχεται τα πρωινά στο μπαλκόνι σου, ξαποσταίνει και συνεχίζει το πέταγμά της σε μέρη πιο εξωτικά. Που ίσως να μη δούμε ποτέ, αλλά δεν μας πειράζει. Κύριε Σορεντίνο, σας ευχαριστούμε.
Ψάχνοντας τον Sugar Man και το χαμένο αμερικανικό όνειρο
Οσο το σινεμά επιμένει να διαιωνίζει τον μύθο της επιτυχίας στη Γη της Επαγγελίας και να ανακαλύπτει αντιήρωες που αγωνίζονται και πετυχαίνουν, εμάς τόσο πιο πολύ θα μας συγκινούν οι κινηματογραφικές ιστορίες που αγγίζουν την πιο θαμπή πραγματικότητα. Ο Μαλίκ Μπεντζελούλ δεν μας έδωσε τον Sugar Man... ζαχαρωμένο. Ο Σίξτο Ντίαζ Ροντρίγκεζ ήταν καλύτερος φολκ μουσικός κι από τον Μπομπ Ντίλαν, είναι όμως ακόμα μεροκαματιάρης εργάτης στις οικοδομές του Ντιτρόιτ. Οταν η ανατροπή της ιστορίας του τον δείχνει πάνω στη σκηνή του Κέιπ Τάουν να αποθεώνεται και τις κόρες του να μην πιστεύουν στα μάτια τους, τα δικά μας έτρεξαν χωρίς ντροπή. Γιατί δεν μπορείς να είσαι ο ίδιος ένα φολκ τραγούδι από μόνος σου και κανείς να μην σε έχει ακούσει. Αν δεν τον ανακαλύψατε ήδη, ψάξτε τον Sugar Man.
H oσκαρική «I dreamed a dream» σκηνή της Αν Χάθαγουεϊ»
«Οι Αθλιοι» του Τομ Χούπερ για άλλους πέτυχαν το μεγαλόπνοο, απαιτητικό, bigger-than-life όραμά τους, και για άλλους δεν ξέφυγαν ποτέ από το staged μελόδραμα. Πρέπει όμως να έχεις καρδιά από πέτρα αν δεν αισθάνθηκες την ωστική δύναμη της ερμηνείας της Αν Χάθαγουεϊ στη σκηνή που της χάρισε, δικαιωματικά, το Οσκαρ. Η Χάθαγουεϊ, τραγουδάει - παίζει – ζει μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές του σύγχρονου σινεμά, σε ένα μονοπλάνο που συμπυκνώνει μέσα του όλα όσα είναι το «Les Miserables»: μια χωρίς όρια και ίχνος ενοχής αποθέωση του μελοδράματος, έτσι όπως αυτό έρχεται με όλη του την υπερβολική, άλλοτε κιτς και άλλοτε τραγική μεγαλοπρέπεια από την μακριά παράδοση του θεάτρου, της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου και της ίδιας της ζωής.
O Mάικλ να τραγουδάει το Que Sera Sera στο «Λάμπουν στο Σκοτάδι» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Ο Ευαγγελίδης δεν κινηματογραφεί δύο άντρες που λυπάται στο βραβευμένο του ντοκιμαντέρ «They Glow in the Dark». Η κάμερά του δεν έχει μπει στο σπίτι τους στην παρακμιασμένη Νέα Ορλεάνη για να βυθιστεί στο εύκολο μελό της αρρώστειας. Το AIDS δεν είναι πρωταγωνιστής. Για αυτό και η συγκίνησή σου είναι καθαρόαιμη και κερδισμένη: αναρωτιέσαι μελαγχολικά που πάνε τα ένδοξα νιάτα όταν φύγουν, χαμογελάς με τον εύστροφο αυτοσαρκασμό των μεσήλικων ανδρών και παρακολουθείς την ιστορία τους ως μία καθημερινή ιστορία επιβίωσης. Οταν ο Μάικλ τραγουδάει με κυνισμό το παιδικό τραγουδάκι που του έλεγε η μητέρα του, σε πιάνει από το στομάχι. Πάλι όμως όχι γιατί τον λυπάσαι. Αλλά γιατί τον θεωρείς πλέον δικό σου άνθρωπο.
Μud του Τζεφ Νίκολς
You lied. You lied. You never loved her. You gave up on her. And she gave up on you. Liar. Liar. This is not what love is. «Eνα Καλοκαίρι», ένα αγόρι έχει ανάγκη να πιστέψει στην αγάπη...
Τα μωβ κορδόνια της Γουάντζα στο «Απαγορευμένο Ποδήλατο» της Χάιφα Αλ Μανσούρ
Γιατί κάθε φορά που τα δένει αποφασιστικά, συνεχίζει να ζει με πείσμα της ζωή της σαν ολόκληρος ο κόσμος να της ανήκει. Σαν να μην υπάρχει μπούρκα, θρησκεία, σύνορα και όρια. Σαν το πολυπόθητο ποδήλατο να είναι απλός στόχος που θα τον πετύχει αν δουλέψει σκληρά. Μα δεν έχει ακούσει ποτέ αυτό το γελαστό κοριτσάκι ότι μόνο στα αγόρια επιτρέπονται οι ορθοπεταλιές; Οχι. Οπως ούτε η σκηνοθέτιδά της είχε πάει ποτέ (στη χώρα της) σινεμά, αλλά γύρισε με αντίστοιχο θάρρος και όραμα την πρώτη ταινία στην ιστορία της Σαουδικής Αραβίας. Ετσι γράφονται οι επαναστάσεις. Αρκεί να δέσεις τα μωβ σου κορδόνια και να κυνηγήσεις τα όνειρά σου. Περισσότερα για το «Απαγορευμένο Ποδήλατο».
If I Needed You: To τεντωμένο χέρι του Ντιντιέ πάνω στη σκηνή των «Ραγισμένων Ονείρων»
Tα «Ραγισμένα Ονειρα» του Φέλιξ Φαν Γκρόνινγκερ είναι έτσι κι αλλιώς μία ταινία που σου ραγίζει την καρδιά. Οταν στο επίκεντρό της μία ιστορία έχει το 6χρονο κοριτσάκι ενός ζευγαριού να χάνει την μάχη με τον καρκίνο κι εκείνους, μέρα με την μέρα, να χάνουν τον κόσμο, η ψυχή σου βουλιάζει. Το πιο συγκινητικό κομμάτι όμως δεν είναι ο θάνατος. Οσο το χάσιμο της ελπίδας. Της πίστης ότι η αγάπη αρκεί για να επουλώσει τα πάντα. Μέχρι την τελευταία στιγμή θέλουμε να τα καταφέρουν. Να συνεχίσουν να τραγουδούν μαζί, έστω σε ραγισμένη, αρμονία. Οταν εκείνος τεντώνει το χέρι του πάνω στη σκηνή.... (Διαβάστε περισσότερα).
H Σάντρα Μπούλοκ γαυγίζει στο «Gravity» του Αλφόνσο Κουαρόν
Eίναι η σκηνή που νιώθεις πιο μόνος κι εσύ στην καρέκλα σου. Ο Κουαρόν σ' έχει απογειώσει στο διάστημα με μία ταινία που άλλαξε την ιστορία του 3D σινεμά για πάντα, και ταυτόχρονα σ' έχει βυθίσει μέσα σου με μία ιστορία επιβίωσης για γερά νεύρα. Η ηρωίδα της Σάντρα Μπούλοκ πιστεύει ότι ζει τις τελευταίες στιγμές της, ότι θα πεθάνει εκεί στην διαστημική άβυσσο, όταν ο δορυφόρος της στέλνει ένα τελευταίο (;) σήμα ζωής: ένα sos call μεταλλάσσεται σε παραλλήρημα και το «Gravity» σε ένα σχεδόν αναγεννησιακό κινηματογραφικό θρίαμβο.
To βλέμμα του Ρόμπερτ Ρέντφορντ στο «Ολα Χάθηκαν» του Τζ. Σι. Τσάντορ
Στο «All is Lost» έναν αρκετά παρόμοιο ρόλο, ο Ρέντφορντ δεν έχει ξεσπάσματα, μονολόγους, πατήματα για να σε συγκινήσει. Εχει μόνο το ριτιδιασμένο του πρόσωπο να διηγείται τη δική του ιστορία. Εχει το γέρικο πείσμα του. Εχει αυτό το βλέμμα της ανείπωτης θλίψης όταν παραδίδεται. Ο βουβός αποχαιρετισμός του όταν όλα χάνονται, όταν όσο κι αν προσπάθησε αφήνει το σκάφος του να βουλιάξει, μας σπάραξε.
O χορός της Γκλόρια με τα χέρια και την καρδιά ανοιχτή
Mία ταινία γραμμένη, σκηνοθετημένη και ερμηνευμένη για να πανηγυρίσει την ύπαρξη όσων πέφτουν κάτω, όπως όλοι μας, αλλά σηκώνονται, ξεσκονίζουν τα γόνατά τους, χαμογελούν και συνεχίζουν. Οχι λιγότερο πληγωμένοι, όχι λιγότερο ανασφαλείς, αλλά σίγουρα περισσότερο θαρραλέοι και με μια δόση υπέροχης αφέλειας, πείσματος, τρέλας. Εχει μία δύναμη η «Gloria» που μπορεί να σε ντροπιάσει. Γιατί έχει τα διπλά σου χρόνια και εσύ το μισό της κουράγιο.
To ερμηνευτικό κρεσέντο του Τομ Χανκς στο τελικό δεκάλεπτο του «Captain Phillips»
Τα τελευταία δέκα λεπτά του «Captain Phillips» είναι μία βαθιά υπόκλιση στην εμπειρία και την υποκριτική στόφα του Τομ Χανκς. Η οσκαρική σκηνή του θυμίζει μία παρόμοια στιγμή του Κρίστοφερ Γουόκεν στον «Ελαφοκυνηγό», εκείνη στο νοσοκομείο που απλά τον ρωτάνε το όνομά του. Ο Χανκς για λίγα λεπτά της ώρας πατάει το γκάζι και το συγκρατεί με πνιχτά φρεναρίσματα, σ' ένα ντελιριακό ξέσπασμα που βιώνεται στην καρέκλα του θεατή σαν να σ' έχει χτυπήσει ηλεκτρικό ρεύμα. Αλλά ταυτόχρονα παραμένει ειλικρινές, καθώς η εμπειρία ενός μεγάλου πρωταγωνιστή ξέρει να το γειώνει με αμηχανίες και ευάλωτη ανθρωπιά.
Το τέλος του «Οδηγού Αισιοδοξίας» του Ντέιβιντ Ο. Ράσελ
«The only way you can beat my crazy was by doing something crazy yourself. Thank you. I love you. I knew it the minute I met you. I'm sorry it took so long for me to catch up. I just got stuck.» «Οδηγός Αισιοδοξίας» και οδηγός του πώς να πατήσετε τα κουμπιά του θεατή; Δεν μας ενδιαφέρει καθόλου. Γιατί όσο κι αν έχεις συνηθίσει στον οικείο σου κυνισμό, καμιά φορά έχεις ανάγκη κάποιον να τρέξει πίσω σου.
Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη; Τι είναι αυτό; Τι είναι αυτό; - «September» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου
September: μία κινηματογραφική ωδή στην αστική μας μοναξιά. Μία ταινία που σε κοιτά με βλέμμα αδέσποτου και σου ζητά να την πάρεις σπίτι. Mία σκηνή βόλτας με αυτοκίνητο και χωνάκι παγωτού που γίνεται αυτόματα κλασική και θα την κουβαλάς για πάντα με τα μάτια υγρά. Κάθε φορά που θα ακούς αυτό το τραγούδι ή κάποιος τύχει να σου τη θυμίσει.
Το να αποχαιρετάς την Αντέλ, 3 ώρες μετά
Ο φετινός Χρυσός Φοίνικας έχει υποστεί τόσα κριτικά σχόλια που δε θέλουμε να προσθέσουμε ακόμα ένα. Ναι, «Η Ζωή της Αντέλ» είναι μια ιστορία ενηλικίωσης, συναισθηματικής και ερωτικής, απολαύσεων σωματικών και πνευματικών, μια καταγραφή των πιο μεγάλων συναισθημάτων και των πιο απλών ηδονών. Μας συγκίνησε βαθιά γιατί τη ζήσαμε από 180 λεπτά με ένταση και μετά την αφήσαμε σ' ένα πεζοδρόμιο να επιστρέφει στο σπίτι. Κι εμείς στο δικό μας. «Δεν ξέρω γιατί δεν είχα δει την Αντέλ τόσο καιρό» έγραφε ένας θεατής στο facebook. «Τώρα θέλω να τη βλέπω κάθε μέρα». Αυτό.
Ο Τζέσι και η Σελίν πριν ο κυνισμός σημάνει μεσάνυχτα
Αν το «Πριν το Ξημέρωμα» μας έκανε να ερωτευθούμε τη φαντασίωση και το «Πριν το Ηλιοβασίλεμα» την πιθανότητα ενός μεγάλου έρωτα, το «Πριν τα Μεσάνυχτα» έρχεται να μας προσγειώσει στην πραγματικότητά του: σκληρά, ωμά, αληθινά. Ερωτεύσιμα. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ είναι η καλύτερη και η πιο συγκινητική ταινία από όλες. «Still there. Still there. Still there. Gone.»
Περισσότερα Best of 2013:
Tags: best of 2013
