Πανομοιότυπα κορίτσια ντυμένα με στρατιωτικά ρούχα εργάζονται κοπιωδώς. Μια μητριαρχική οικογένεια. Μια ολιγαρχική κοινωνία. Τι θα γινόταν αν αντικαθιστούσαμε τις μέλισσες με ανθρώπους; Η Άννα, μια εργάτρια μέλισσα που ακόμα βρίσκεται στο στάδιο της εκπαίδευσης, παρακολουθεί το σύμπαν της κυψέλης μέσα στο οποίο ζει. Προσπαθεί να κατανοήσει τους κανόνες μιας κοινωνίας σκληρής και ανταγωνιστικής, να ενταχθεί στο σύνολο και να υπηρετήσει το «κοινό καλό». Αδυνατώντας, ωστόσο, να συναινέσει στη βιαιότητα που την περιβάλλει, καταδικάζεται στην απόλυτη μοναξιά και οδηγείται σε μία ριζική απόφαση.
Αυτή είναι η υπόθεση του «Brutalia, Εργάσιμες Μέρες», της τρίτης μικρού μήκους ταινίας του Μανώλη Μαυρή που κέρδισε το Χρυσό Διόνυσο στο 44ο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, έχοντας κάνει ήδη την παγκόσμια πρεμιέρα του και διακριθεί με το βραβείο Canal+ στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών τον Ιούλιο που μας πέρασε, ξεχωρίζοντας τόσο για το εικαστικό του βλέμμα σε μια κατασκευή που εντυπωσιάζει σε όλα τα καλλιτεχνικά και τεχνικά επίπεδα, όσο και για την αλληγορική, πολιτική του ματιά πάνω στην κοινωνία του σήμερα.
Διαβάστε ακόμη: Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Τελετή Λήξης και Βραβεία
Λίγο μετά τη βράβευσή του με το Χρυσό Διόνυσο στη Δράμα, ο Μανώλης Μαυρής μιλάει στο Flix για τη σημασία του Φεστιβάλ για την απόφαση του να είναι σήμερα σκηνοθέτης, τη σχέση της αισθητικής με την πολιτική και μια βίαιη κοινωνία που κανείς δεν ξέρει αν θα καταλήξει κάποια στιγμή σε μια δυστοπία.
Είμαι αυτόδίδακτος σκηνοθέτης και δεν ήξερα ότι θα είναι το επάγγελμά μου και η Δράμα με στήριξε ήδη από την αρχή, από την πρώτη μου ταινία. Κάθε φορά που ερχόμουν στο Φεστιβάλ, ήμουν ακόμη λίγο πιο σίγουρος ότι θα γίνω τελικά σκηνοθέτης. Το Φεστιβάλ έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στην απόφαση αυτή.»
Τι σημαίνει για σένα ο Χρυσός Διόνυσος;
Με χαροποίησε ιδιαίτερα, κυρίως για σχέση που έχω με το Φεστιβάλ. Είμαι αυτόδίδακτος σκηνοθέτης και δεν ήξερα ότι θα είναι το επάγγελμά μου και η Δράμα με στήριξε ήδη από την αρχή, από την πρώτη μου ταινία. Κάθε φορά που ερχόμουν στο Φεστιβάλ, ήμουν ακόμη λίγο πιο σίγουρος ότι θα γίνω τελικά σκηνοθέτης. Το Φεστιβάλ έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στην απόφαση αυτή.
Οι διακρίσεις, τόσο στις Κάννες όσο και στη Δράμα, πώς βοηθούν την ταινία;
Η ταινία έχει ήδη διανομή στη Γαλλία και στο ARTE BF και προσπαθούμε με την εταιρία διαθνών πωλήσεων της να την πουλήσοουμε και σε περισσότερες χώρες. Επειδή η ταινία έχει voice over μπορεί εύκολα να ντουμπλαριστεί κι έτσι να φτάσει σε περισσότερο κόσμο. Με την συμμετοχή της ταινίας στις Κάννες άνοιξαν κάποιες πόρτες που θεωρώ και ελπίζω ότι θα διευκολύνουν αργότερα στα επόμενα βήματά μου. Επίσης επικιυρώνεται ξανά και ξανά ότι θα συνεχίσω να ασχολούμαι με το σινεμά όλο και πιο επαγγελματικά.
Στο Φεστιβάλ Καννών
Ποια ήταν η έμπνευση ή η αφορμή πίσω από την ιδέα για το «Brutalia, Εργάσιμες Μέρες»;
Η επιθυμία να ασχοληθώ με το θέμα προέκυψε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας στην παραμεθόριο των ελληνικών συνόρων. Εκτίοντας, υποχρεωτικά, την εννιάμηνη υπηρεσία μου, βρέθηκα να παρατηρώ ένα καινούριο «σύμπαν», τελείως διαφορετικό από οτιδήποτε είχα συναντήσει μέχρι τότε. Αυτό το «σύμπαν» αποτέλεσε αφορμή για να εστιάσω πάνω σε έννοιες όπως η πειθαρχία, η εργασία, η τάξη, η ρουτίνα, ο εγκλεισμός, ο φόβος. Το θέμα όμως που με απασχόλησε περισσότερο ήταν η σχέση του ατόμου με το κοινωνικό σύνολο. Πώς οι προσωπικές επιθυμίες - και κατ’ επέκταση η ταυτότητα του ατόμου - ισοπεδώνονται «με στόχο να υπηρετηθεί το κοινό καλό». Πώς ένα σύστημα που καταργεί την ατομική κρίση και ομογενοποιεί τα άτομα, τα μετατρέπει σε εκτελεστικά όργανα διαταγών και κανόνων. Η ταινία είναι ένα αλληγορικό ψευδο-ντοκιμαντέρ με θέμα την φύση, που εσωκλείει στοιχεία θρίλερ, μαύρης κωμωδίας και μιούζικαλ.
Πόσο κοντά βρίσκεται η κοινωνία μας με την κοινωνία που παρουσιάζεις στην ταινία;
Η ταινία είναι ένα σχόλιο για την κοινωνία που ζούμε. Παίρνοντας αφορμή τις μέλισσες, καταφέρνω να μιλήσω για διαφορετικά θέματα που έχουν να κάνουν με το μοντέλο το κοινωνικό, το οποίο ουτοπικά η κοινωνία μας βάζει σαν στόχο. Είναι μια ταινία - ερώτηση. Αν όντως καταφέρναμε να κατασκευάσουμε ένα υπερπαραγωγικό μοντέλο κοινωνίας, ηθικά τι προβλήματα θα μπορούσαν να προκύψουν;
Είσαι με κάποιο τρόπο η ηρωίδα σου;
Είμαι με κάποιο τρόπο. Ως προς την έννοια της μοναξιάς απέναντι στο σύνολο. Εκεί ταυτίζομαι πολύ με την ηρωίδα μου. Είναι με κάποιο τρόπο και κοινή θεματική σε όλες τις ταινίες που έχω κάνει.
Η ταινία αγγίζει, ανάμεσα σε άλλα, και τα ανοιχτά θέματα της εποχής μας γύρω από την κακοποίηση των γυναικών, το βιασμό, την γυναικοκτονία. Τι σε ώθησε να ασχοληθείς με μια κοινωνία γυναικών;
Αφενός ήταν το ίδιο το θέμα και η έρευνα γύρω από αυτό που με οδήγησε στο αποτέλεσμα αυτό. Κάνοντας έρευνα στην κοινωνία των μελισσών, παρουσιάζεται μια μητριαρχική οικογένεια - οργάνωση στην οποία οι γυναίκες είναι υπέρμετρα δυνατές σε σχέση με τους άντρες. Ενώ φαίνεται ότι είναι μια φεμινιστική ταινία - από κάποιους ονομάστηκε και «queer», σε σχέση με το αντρικό βλέμμα πάνω στις γυναίκες, κάτι που μου αρέσει αλλά δεν είχα σκεφτεί ποτέ, κάνοντας την ταινία - δεν υπήρχε πρόθεση. Προέκυψε, όπως είπα από την έρευνα και σε προσωπικό επίπεδο επειδή έχω μεγαλώσει κυρίως με γυναίκες, είναι κάτι που με κάνει να νιώθω άνετα.
Το θέμα που με απασχόλησε περισσότερο ήταν η σχέση του ατόμου με το κοινωνικό σύνολο. Πώς οι προσωπικές επιθυμίες - και κατ’ επέκταση η ταυτότητα του ατόμου - ισοπεδώνονται "με στόχο να υπηρετηθεί το κοινό καλό."»
Στο σκεπτικό της επιτροπής του Φεστιβάλ Δράμας για τη βράβευση της ταινίας αναφέρθηκε η σχέση πολιτικής κι αισθητικής. Θεωρείς το «Brutalia, Εργάσιμες Μέρες» μια πολιτική ταινία;
Σε ένα πολύ ελαφρύ τόνο, η ταινία είναι πολιτική. Η θέση που παίρνω είναι προφανής, ωστόσο, κι όχι πολύ σύνθετη. Δεν επικεντρώνεται σε αυτό η ταινία. Θεωρώ γενικά τις ταινίες που ασχολούνται με πολιτικά θέματα σημαντικές, ότι ξεπερνάνε το εγωκεντρικό κομμάτι του δημιουργού και μπορούν να μιλήσουν για θέματα που έχουν πραγματικά αξία. Αυτή ήταν η πρόθεση. Η σκηνή του λιθοβολισμού στην ταινία προέκυψε από τη δολοφονία του Ζακ. Δεν είναι φυσικά κάτι που το καταλαβαίνεις βλέποντας την ταινία. Αλλά με είχε ταράξει τόσο πολύ το γεγονός ότι η μάζα καταδίκασε εκείνη τη στιγμή έναν άνθρωπο σε θάνατο, χωρίς γνώση ή προηγούμενη δίκη. Είχα την ανάγκη να κάνω μια αναφορά στην ταινία, ακόμη κι αν ήταν κάτι που θα το καταλάβαινα μόνο εγώ.
Η έντονα εικαστική ματιά μπορούμε να θεωρήσουμε ότι κάτι σαν την ταυτότητα του Μανώλη Μαυρή;
Προέρχομαι από τον κόσμο των τεχνών οπότε ό,τι σκέφτομαι κι ό,τι κάνω θεωρώ ότι είναι πάντα αρκετά, το αντιλαμβάνομαι καλύτερα οπτικά. Δεν είναι κάτι από το οποίο μπορώ να ξεφύγω, σίγουρα θα συνεχίσω σε ένα τέτοιο μοτίβο. Αυτό που προέκυψε στη συγκεκριμένη ταινία ήταν μια πολύ έντονη φόρμα, που δεν ξέρω αν θέλω να δεσμευτώ από αυτήν στο μέλλον. Δεν θεωρώ ότι είναι ο μόνος δρόμος και σίγουρα με ενδιαφέρει να ερευνήσω κι άλλους δρόμους κινηματογράφησης. Αν μιλάμε για φορμαλισμό για το φορμαλισμό για μένα δεν έχει τόσο πολύ νόημα.
Το 44ο Φεστιβάλ της Δράμας με τον τρόπο του Flix:
Δράμα 2021: Τελετή έναρξης - Επαναπροσδιορισμός (και λίγος Μίκης)
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Οι ταινίες: Ημέρα 1η
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Οι ταινίες: Ημέρα 2η
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Οι ταινίες: Ημέρα 3η
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Οι ταινίες: Ημέρα 4η
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Οι ταινίες: Ημέρα 5η
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Τα βραβεία των σωματείων
Φεστιβάλ Δράμας 2021 | Τελετή Λήξης και Βραβεία
