H Ρεμπέκα Λένκιεβιτς, συνσεναριογράφος του «Κάποια Μίλησε», αλλά και των Πάβελ Παβλικόφσκι («Ida») και Σεμπαστιάν Λέλιο («Ανυπακοή»), κάνει το σκηνοθετικό της ντεμπούτο, μεταφέροντας το βραβευμένο βιβλίο της Ντέμπορα Λέβι «Hot Milk» στην μεγάλη οθόνη - σε μία συμπαραγωγή της ελληνικής Heretic, με γυρίσματα στην Ελλάδα και συμμετοχή Ελλήνων στο καστ και το συνεργείο.
Τόσο το μυθιστόρημα, όσο και η ταινία ακολουθούν την ιστορία 3 γυναικών κι εστιάζουν στο πώς το διαγενεαλογικό τραύμα περνά από τον ομφάλιο λώρο, ή από το «βυζί» των κοινωνικών προκαταλήψεων, από γυναίκα σε γυναίκα, δημιουργώντας δυσλειτουργικά, παγιδευμένα μοτίβα.
Δύσκολο θέμα, αλλά φαίνεται ότι αυτή ακριβώς η πολυπλοκότητα αποτέλεσε πρόκληση για την Λένκιεβιτς για να το επιλέξει ως την πρώτη της αναμέτρηση με τη σκηνοθεσία. Οπως και αυτή η ασυνήθιστη ματιά στη γυναίκα που θα κυνηγήσει την ελεύθερη της βούληση (ακόμα κι αν γίνει αντιπαθής) πρέπει να στάθηκε ως ένα ακόμα στοίχημα για τη Βίκι Κριπς («Κορσές») για να προσθέσει την «Ινγκριντ» στη σειρά όλων των ασυμβίβαστων γυναικών που έχει ερμηνεύσει στην μεγάλη οθόνη.
H ταινία βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Ντέμπορα Λέβι (Hot Milk, 2016). Ρεμπέκα, τι σε τράβηξε σε αυτή την ιστορία κι αποφάσισες - όχι μόνο να την μεταφέρεις σεναριακά, αλλά να την επιλέξεις κι ως το σκηνοθετικό σου ντεμπούτο;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Μετά από δεκαετίες που γράφω σενάρια, περίμενα την κατάλληλη στιγμή να ακολουθήσω την πορεία μίας ταινίας από την αρχή μέχρι το τέλος της - κι αυτό το βιβλίο έμοιαζε η ιδανική αφετηρία για κάτι τέτοιο. Το μυθιστόρημα ακολουθεί τρεις πολυσύνθετες, δυναμικές γυναίκες κι αυτό ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον για μένα. Η ψυχαναλυτική διάσταση της ιστορίας, τα όρια που σε φτάνει να δοκιμαστείς η αγάπη και η απώλεια, η ερωτική λαχτάρα, πώς τα ζεις όλα αυτά όταν είσαι νέα και πώς μεγαλώνοντας - όλα ήταν θέματα που συνδέθηκα βαθιά. Ένιωσα ότι με αφορούσε προσωπικά, ήθελα να προστατέψω αυτό το σενάριο, να το διεκδικήσω, να το μην το αφήσω στα χέρια κανενός άλλου. Ήθελα πάντα μία αφορμή να σκηνοθετήσω και με αυτή την ομάδα παραγωγής που διευθύνουν η Κριστίν Λάνγκαν και η Κέιτ Γκλόβερ αισθάνθηκα ότι είχα όλες τις εγγυήσεις να βουτήξω στα βαθιά.
Πρώτη φορά πίσω από την κάμερα - πόση χαρά, ενθουσιασμό, πρόκληση, τρόμο, δυσκολία, ικανοποίηση κρύβει ένα σκηνοθετικό ντεμπούτο;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Ω, η ικανοποίηση ήταν τεράστια, παρόλη τη σκληρή δουλειά. Αγάπησα πολύ τη συνεργασία με τον DP μου Κρίστοφερ Μπλόβελτ. Ολη τη διαδικασία - από τις συζητήσεις μας, μέχρι το άλμπουμ με τις φωτογραφικές αναφορές που συνθέσαμε για να καταλήξουμε στον σωστό τόνο της ταινίας. Ναι, ένα σκηνοθετικό ντεμπούτο μπορεί να έχει στιγμές που τρομάζεις, αλλά είχα μία τόσο εξαιρετική ομάδα συνεργατών γύρω μου, τόσο σημαντικούς καλλιτέχνες και ειδικούς, που δεν με στήριζαν απλώς, με απογειώναν!
Βίκι, εσύ πώς αισθάνθηκες διαβάζοντας αυτό το σενάριο; Μοιάζει να ψάχνεις ιστορίες με δυνατά γυναικεία θέματα όταν επιλέγεις κάθε επόμενο πρότζεκτ…
Βίκι Κριπς: Για να είμαι ειλικρινής δεν ψάχνω κάτι συγκεκριμένο όταν επιλέγω τους ρόλους μου. Κινούμαι στη ζωή όπως όλοι μας - προσπαθώντας να κάνω τις καλύτερες επιλογές από όσα μου προσφέρονται. Αν κάτι δεν μου αρέσει, έχω μάθει να λέω όχι. Κατά τ’ άλλα, διαλέγω τους ρόλους μου από ένστικτο, κι όχι στρατηγική. Κι αυτό κάπως το ονομάσαμε «καριέρα».
Πάντως είχα διαβάσει κι άλλα βιβλία της Ντέμπορα Λέβι, μού αρέσει πολύ η γραφή της, αλλά αυτό το σενάριο στεκόταν κι από μόνο του. Ο τρόπος που έγραψε αυτή την ιστορία για το σινεμά η Ρεμπέκα ήταν αυθεντικός, αυτόνομος, τόσο φρέσκα διαφορετικός. Αν κάτι με έπεισε να πω ναι σ’ αυτή την ταινία είναι το σενάριο της.
Συνδέθηκα με όλες τις γυναίκες της ταινίας - και με την λαχτάρα της παγιδευμένης κόρης για ελευθερία, και την ατίθαση καρδιά της ερωμένης και τον πόνο της καθηλωμένης μητέρας. Ολες έχουμε πιει καυτό γάλα...» | Ρεμπέκα Λένκιεβιτς
Υπήρξε κάποια ηρωίδα την οποία ένιωσες πιο κοντά σου; Σε άγγιξε η ιστορία της κόρης που θεωρείται δεδομένο κοινωνικά ότι θα φροντίσει το γονιό της; Ή η γυναίκα που αρνείται όλα τα κλισέ, δραπετεύει, ακολουθεί την άγρια φύση της; Ή η μητέρα που όσο κι αν αγαπάει το παιδί της θα το εκμεταλλευτεί, θα του φορτωθεί; Αυτό δεν είναι και το τοξικό «καυτό γάλα» του τίτλου; Το έχουμε πιει όλοι;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Το έχουμε πιει όλοι και νομίζω ότι και για αυτό το λόγο τις καταλαβαίνω όλες. Συνδέομαι και με την λαχτάρα της παγιδευμένης κόρης για ελευθερία, και την ατίθαση καρδιά της ερωμένης και τον πόνο της καθηλωμένης μητέρας. Τις ένιωσα όλες - μέχρι και την νοσοκόμα, την Χουλιέτα.
Το ότι οι γυναίκες μπορούν να είναι τόσο τραυματισμένες και ταυτόχρονα τόσο δυνατές είναι αυτό που με συνδέει με τις ιστορίες όλων. Παρά το τραύμα θέλουν όλες να ζήσουν και να ζήσουν χωρίς συμβιβασμούς. Όλες υπερβαίνουν τα όρια τους για να ζήσουν κάτι καλύτερο. Η καθηλωμένη στην αναπηρική καρέκλα Ρόουζ ταξιδεύει σε μια άγνωστη χώρα παλεύοντας να γίνει καλά. Η Σοφία ερωτεύεται και βουτά με το κεφάλι και μαζί με την αγάπη και την ηδονή ρισκάρει και τον πόνο και την απώλεια. Μόνο θαυμασμό ένιωθα για τις ηρωίδες, αλλά και τις ηθοποιούς μου που έδωσαν κομμάτια του εαυτού τους στους ρόλους τους - με ευαισθησία και γενναιότητα.
Βίκι Κριπς: Νομίζω ότι όλες οι γυναίκες έχουμε βιώσει τραύμα. Μάς ενώνει ένα αρχέγονο νήμα - από την εποχή της Σαπφούς ακόμα. Έχουμε υπάρξει θύματα, έχουμε σταθεί ηρωίδες - συνήθως αφανείς, σιωπηλές. Αυτή η κοινή κληρονομιά, μάς ενώνει. Η «Ίνγκριντ» που ερμηνεύω εγώ δεν είναι μία πιο δυνατή γυναίκα από τη «Σοφία» - όμως εκείνη τη βλέπει έτσι γιατί είναι παγιδευμένη. Θα ήθελε κι εκείνη να τα τινάξει όλα στον αέρα και να το σκάσει σ’ ένα ελληνικό νησί χωρίς βαρίδια. Όλοι όμως κοιτάμε την Ίνγκριντ μέσα από το δικό μας φίλτρο, τις δικές μας προκαταλήψεις. Στην ουσία δεν αναγνωρίζουμε τη δύναμη μας - όλες έχουμε μια Ίνγκριντ μέσα μας. Όλες είμαστε δυνατές γιατί αντιμετωπίσαμε τους δικούς μας κρυφούς αγώνες. Όλες είμαστε αρκετές, αλλά πάντα νιώθουμε λίγες.
Για μένα η αναμέτρηση μου με αυτό το ρόλο ήταν αποκάλυψη. Σκεφτόμουν αρχικά στα γυρίσματα «πόσο αστείο, με επέλεξαν να παίξω μία γυναίκα εντελώς κόντρα σε μένα». Μία γυναίκα ελεύθερη να αγαπήσει άντρες, γυναίκες, όποιους θέλει, να κάνει ό,τι θέλει, βάζοντας τον εαυτό της προτεραιότητα. Ενώ εγώ πάντα ένιωθα πιο κοντά στην παγιδευμένη Σοφία. Και σταδιακά κατάλαβα ότι φυσικά είμαι και Ίνγκριντ και Σοφία και Ρόουζ - όλες έχουμε πολλές πτυχές. Εγώ είμαι εσύ κι εσύ είσαι εγώ.
Σας φάνηκε η ηρωίδα μου βαθιά αντιπαθής ε; Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ γιατί ο «Ταξιτζής» έγραψε μέσα μας ως ένας εμβληματικός κινηματογραφικός ήρωας, ενώ ήταν εμμονικός, ψυχικά διαταραγμένος; Μία γυναίκα όμως αμέσως την ονομάζουμε σκύλα, δεν τη θέλουμε να ηγείται μίας ταινίας. Αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά για το τι είδους ιστορίες λέμε στο σινεμά.» | Βίκι Κριπς
Αυτό μού άρεσε στην ταινία - ότι δεν έδειχνε μόνο τις γυναίκες ως θύματα, ή γλυκά κορίτσια, αλλά κι ως αρκετά σκληρά πλάσματα. Η Ίνγκριντ για παράδειγμα έχει και μία κακοποιητική πλευρά, μία παγωμένη καρδιά…
Βίκι Κριπς: Δεν ήταν η δική μου ανάγνωση τέτοια. Δεν τη θεωρώ ψυχρή εκτελέστρια. Η Ίνγκριντ είναι βαθιά ανθρώπινη, κουβαλά το δικό της πόνο, τη δική της ενοχή, τη δική της ντροπή. Εμείς στεκόμαστε απέναντι της, γιατί έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε ως αντιπαθητικές τις γυναίκες που είναι ελεύθερα πνεύματα, που βάζουν προτεραιότητα την δική τους ευτυχία και τον εαυτό τους. Τις ανεξάρτητες γυναίκες που επιτρέπουν στους εαυτούς τους να αγαπούν ελεύθερα. Όμως γυναίκες και άντρες αυτό δε θέλουμε; Από αυτή τη μήτρα δεν γεννηθήκαμε όλοι - από μία θέση ελευθερίας;
Πάντως κι εγώ αγαπώ που η ταινία δεν προσπαθεί να γλυκάνει αυτή την πλευρά της. Νομίζω ότι πρέπει να βλέπουμε πιο συχνά τέτοιες γυναίκες στο σινεμά. Γιατί μία γυναίκα οφείλει να είναι πιο ζεστή, πιο φροντιστική, πιο υποχωρητική στις ανάγκες της από έναν άντρα; Παρατηρώ ότι όταν οι ταινίες έχουν στο επίκεντρο τους «δύσκολες» ηρωίδες, κανείς δεν τις χρηματοδοτεί. Δεν αρέσουν αυτές οι γυναίκες, δεν είναι ευχάριστες, δεν είναι «entertainment». Δεν εμπιστεύονται οι παραγωγοί ότι το κοινό θα μπορέσει να επικοινωνήσει μαζί τους, μάλλον θα δυσκολευτεί, ας το αφήσουμε καλύτερα… Ας επιστρέψουμε στα συνηθισμένα πρότυπα: οι γυναίκες να είναι μητέρες ή πουτάνες. Πάντα όμως κάποιες που θέλουν να ευχαριστήσουν, εξυπηρετήσουν, φροντίσουν, διευκολύνουν έναν άντρα.
Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ γιατί ο «Ταξιτζής» έγραψε μέσα μας ως ένας εμβληματικός κινηματογραφικός ήρωας, ενώ ήταν βαθιά αντιπαθής, εμμονικός, ψυχικά διαταραγμένος; Μία γυναίκα όμως αμέσως την ονομάζουμε σκύλα, δεν τη θέλουμε να ηγείται μίας ταινίας. Αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά για το τι ιστορίες λέμε στο σινεμά.
Ρεμπέκα συγκέντρωσες ένα καταπληκτικό dream team, ένα καστ από υπέροχες πρωταγωνίστριες. Τι σε έκανε να επιλέξεις τις Φιόνα Σο, Εμα Μάκι, Βίκι Κριπς για τους κεντρικούς ρόλους; Τις είχες στο μυαλό σου από όταν έγραφες το σενάριο;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Όλες υπέροχες, όλες αυθεντικές κι έντονες, όλες τόσο διαφορετικές στην τεχνική τους, την ηλεκτρισμένη ενθουσιώδη ενέργεια που φέρνουν στο σετ, τον τρόπο που δουλεύουν. Ναι, τη Φιόνα Σο την είχα στο μυαλό μου όταν δούλευα το σενάριο και ήταν η πρώτη που πλησιάσαμε αρκετά νωρίς στην προπαραγωγή της ταινίας. Η Βίκι ήρθε σε δεύτερο χρόνο, όμως κι εκείνη ήταν στο μυαλό μου όταν έγραφα τα 2α και 3α drafts, όσο χτένιζα και διόρθωνα το σενάριο. Η Εμα ήρθε αργότερα, μετά τα λοκντάουν, μετά τον κόβιντ Ήμουν όμως πάντα μεγάλη θαυμάστρια της και δουλέψαμε πολύ μαζί τον χαρακτήρα της. Δεν είχαμε περιθώριο για πρόβες οπότε έπρεπε να βασιστώ πολύ στις ηθοποιούς μου, στο ταλέντο και το ένστικτό τους. Και με αντάμειψαν με το παραπάνω. Συγκινούμαι όταν βλέπω τις ερμηνείες τους, νομίζω μου τις έκαναν δώρο. Ήταν πράγματι ένα dream team - μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Και ως καλλιτέχνες κι ως άνθρωποι.
Βίκι Κριπς: Και για εμάς ήταν ένα τεράστιο δώρο αυτή η συνεύρεση. Αγάπησα πάρα πολύ τη συνεργασία μου με την Εμα - δυστυχώς δεν είχα την ευκαιρία να δουλέψω όσο θα ήθελα με τη Φιόνα, γιατί δεν μοιραζόμασταν πολλές σκηνές μαζί. Όμως κι ότι συνυπήρχαμε σε αυτό το πρότζεκτ με γέμιζε μεγάλη χαρά. Αυτή η ταινία είναι η απόδειξη του πόσο υπέροχο είναι να δουλεύεις με άλλες γυναίκες - πόσο κλισέ το αντίθετο. Με ηγετική μορφή την Ρεμπέκα, όλο αυτό ήταν μία μαγική, υπέροχη εμπειρία. Η συνεύρεση εξαιρετικών καλλιτεχνών, γυναικών ηθοποιών με ταλέντο, έμπνευση, διορατικότητα, ενσυναίσθηση, ανοιχτή καρδιά, καθαρό βλέμμα. Ήταν ονειρεμένη εμπειρία.
Η ομάδα της Heretic ήταν συγκλονιστική, έβαλαν πλάτες από την πρώτη στιγμή. Ο Γιώργος, η Δανάη, οι Ελληνες ηθοποιοί, το ελληνικό συνεργείο, οι κάτοικοι στο Μάτι - μάς κέρδισε η Ελλάδα! Ξέρετε πώς να δουλεύετε, ξέρετε και πώς να διασκεδάζετε. Ακόμα και το φαγητό που μοιραζόμασταν στα διαλείμματα δίπλα στη θάλασσα, το break που συνδυαζόταν με μια βουτιά. Θα ξαναγύριζα ταινία στην Ελλάδα... χθες!» | Ρεμπέκα Λένκιεβιτς
Και πώς ήταν η συνεργασία με τους Έλληνες ηθοποιούς;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Ω, αγάπησα πάρα πολύ το ελληνικό καστ μου. Νομίζω ότι η συνεργασία μου με τον casting director Γιώργο Τσιαντούλα ήταν καθοριστική. Από τις ακροάσεις κιόλας κατάλαβα πόσο αυθεντικοί, ευφυείς, ταλαντούχοι ηθοποιοί είναι - αλλά και πόσο ευχάριστοι, αστείοι άνθρωποι. Ο Βαγγέλης Μουρίκης είναι καταπληκτικός - είχε μάλιστα μία εξαιρετική ιδέα για το σενάριο που την ακολουθήσαμε, ένα πολύ ωραίο εύρημα. Έκανε συνεχώς έξυπνες ερωτήσεις, είχε οξυδερκείς παρατηρήσεις. Η Κορίνα Γκουγκουλή επίσης έδωσε μία μελετημένη, ευαίσθητη ερμηνεία. Ο Νίκος Καρδώνης ήταν καταπληκτικός. Η Ηλέκτρα Σαρρή και η Μαρία Βλαχοπούλου επίσης υπέροχες. Στριμώχτηκα πολύ στο μοντάζ γιατί αναγκάστηκα να κόψω σκηνές με Έλληνες ηθοποιούς που ήταν συγκλονιστικοί αλλά δεν είχα περιθώριο χρόνου και τις θυσίασα.
Η ταινία γυρίστηκε στην Ελλάδα, με την Heretic να βάζει πλάτες στην παραγωγή. Τι δώρα και τι προκλήσεις έχει η Ελλάδα ως location; Δεν είναι πολύ εύκολη πόλη η Αθήνα να την κινηματογραφήσεις, δεν είναι πολύ απλό το ελληνικό φως.
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Νομίζω ότι μιλάω για όλους μας - από τους ηθοποιούς μέχρι τον τελευταίο άνθρωπο στο συνεργείο: όλοι λατρέψαμε την Ελλάδα. Μέναμε στο Μάτι, ένα τόσο όμορφο μέρος με κατοίκους που μάς καλοδέχτηκαν. Η ομάδα της Heretic ήταν συγκλονιστική, έβαλαν πλάτες από την πρώτη στιγμή. Ο Γιώργος Καρνάβας μάς βοήθησε από την προπαραγωγή, ήταν καθοριστική η συμβολή του για να πραγματοποιηθεί η ταινία. Όπως και μετά είχε εξαιρετικές ιδέες. Η Δανάη Σπαθάρη οργάνωσε την παραγωγή αψεγάδιαστα μαζί με τις Κριστίν Λάνγκαν και Κέιτ Γκλόβερ. Μου άρεσε πολύ η πολυπολιτισμική ομάδα μας - Βρετανοί, Αυστραλοί, Γερμανοί, Ιρλανδοί, Έλληνες.
Τώρα οι δυσκολίες υπάρχουν παντού. Ο Γιώργος και η Δανάη μάς συμβούλεψαν ότι ο Αύγουστος είναι ο χειρότερος μήνας, αλλά δεν είχαμε άλλα περιθώρια. Ο ήλιος έκαιγε τα πάντα, αλλά ο DP μου μαζί με τον σκηνογράφο μας έκαναν θαύματα με σκιές και υφές και φίλτρα. Πέσαμε σε καύσωνες, σε φωτιές, αλλά όλοι παρέμειναν ψύχραιμοι και βρήκαν λύσεις. Η Αθήνα έβραζε ακόμα και τα βράδια στα νυχτερινά γυρίσματα, όμως μάς έδινε δώρα - η αρχιτεκτονική της, η ατμόσφαιρα της, η ενέργεια της! Πόσο καταπληκτική πόλη. Όπως καταπληκτικά ήταν και τα locations στον Μαραθώνα - ψάχναμε κάτι πιο άγριο, όχι καρτποσταλικό. Βρήκαμε αυθεντική ομορφιά στην ελληνική φύση, όχι τουριστική ψεύτικη εικόνα.
Πάνω από όλα όμως μάς κέρδισαν οι ίδιοι οι Έλληνες! Ξέρετε πώς να δουλεύετε, ξέρετε και πώς να διασκεδάζετε - αν κι εγώ σπάνια ακολουθούσα τα βράδια, είχα πάντα άγχος για την επόμενη μέρα. Όμως ακόμα και το φαγητό που μοιραζόμασταν στα διαλείμματα δίπλα στη θάλασσα, το break που συνδυαζόταν με μια βουτιά. Εγώ ξυπνούσα και πολύ πρωί και βουτούσα πριν πάμε πλάνο. Με ηρεμούσε η θάλασσα, μου έδινε τη σωστή ενέργεια. Θα ξαναγύριζα ταινία στην Ελλάδα, θα ξαναέκανα ταινία με τον Γιώργο και τη Heretic- ανά πάσα στιγμή! Χμμμ, ίσως όχι Αύγουστο.
Βίκι Κριπς: Εννοείται κι εγώ! Λάτρεψα την Ελλάδα. Θα το ξαναέκανα με την πρώτη ευκαιρία. Ποιος δε θα επέλεγε την Ελλάδα για γυρίσματα; Καλό φαγητό, καλό κρασί, καλοί άνθρωποι, πανέμορφη χώρα. Ψηφίζουμε Ελλάδα ξανά και ξανά και ξανά.
Πώς θα θέλατε να φύγει ο θεατής από την αίθουσα; Τι να κουβαλήσει μαζί του, τι να πάρει από την ταινία;
Ρεμπέκα Λένκιεβιτς: Θα μου άρεσε να έχει καταφέρει να συνδεθεί με τους ανθρώπους, να έχει νιώσει αυτές τις γυναίκες και τις ιστορίες τους. Να βγει προβληματισμένος, να θέλει να τις συζητήσει - και τις χαρούμενες και τις σκοτεινές στιγμές. Μια ταινία που ανοίγει το διάλογο είναι πάντα μία ενδιαφέρουσα ταινία. Βάλαμε την ψυχή μας - την ποτίσαμε με ιδρώτα, δάκρυα κι αγάπη. Κι ελπίζουμε να το εισπράξουν, να νιώσουν αυτό οι θεατές.
Βίκι Κριπς: Νομίζω ότι το μεγάλο στοίχημα είναι πόσο διαφορετική ταινία είναι από αυτές που έχει ο θεατής συνηθίσει να βλέπει. Αλλά όποιος ενδιαφέρεται για μία ειλικρινή ματιά στη ζωή, μία ιστορία που εξετάζει ωμά την ανθρώπινη φύση, δείχνει τις γυναίκες όμορφες, δυνατές, αληθινές, θα τη βρει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Και το γεγονός ότι είναι λουσμένη από τον ελληνικό καλοκαιρινό ήλιο, έρχεται ως έξτρα ανταμοιβή
Το «Καυτό Γάλα» κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου από την Rosebud .21