Παρακάτω σκέψεις, συσχετισμοί και κρίσεις για το επεισόδιο 714 του «Mad Men». Μην προχωρήσετε αν δεν το έχετε δει, για ν' αποφύγετε τα spoilers.
Το τελευταίο επεισόδιο «Mad Men» ανοίγει με τον Ντον να οδηγεί σε τέρμα ταχύτητα ένα αυτοκίνητο σε ένα έρημο πεδίο. Θα μπορούσε να είναι αυτή η σκηνή η σύνοψη όλης αυτής της ημι-σεζόν ως τώρα, η εικόνα του Ντον καθώς βυθίζεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του, σε ένα μοναχικό ταξίδι δίχως προορισμό, σε αναζήτηση, προφανώς, αυτού που του λείπει από την πρώτη στιγμή που τον γνωρίσαμε σε αυτή τη σειρά: Αληθινή αίσθηση ταυτότητας, αληθινή συναίσθηση λόγου ύπαρξης.
Διαβάστε ακόμη:
- «Mad Men», 7η σεζόν, 9ο επεισόδιο: Is that all there is?
- «Mad Men», 7η σεζόν, 8ο επεισόδιο: Η ζωή που δεν έζησα
- «Mad Men», 7η σεζόν, 10ο επεισόδιο: No Future
- «Mad Men», 7η σεζόν, 11ο επεισόδιο: Shut the Door. Have a Seat.
- «Mad Men», 7η σεζόν, 12ο επεισόδιο: Time is a flat circle
- «Mad Men», 7η σεζόν, 13ο επεισόδιο: The hobo code
Ο Ντον πάντα ένιωθε πράγματα αλλά δε μπορούσε παρά να τα φιλτράρει μέσα από τα συναισθηματικά ξεσπάσματα της δουλειάς του. Κάτι που νιώθεις, είναι αληθινό αν δεν το προβάλεις μέσα σε μια νοσταλγικής χροιάς διαφήμιση για την Kodak; Ακόμα και η ταυτότητα που ο Ντον έχει υιοθετήσει, δεν είναι παρά μια περσόνα, μια προβολή, του επιτυχημένου, γυναικά ‘60s άντρα. Οι άνθρωποι με τους οποίους περιβάλει τον εαυτό του είναι σαν ηθοποιοί που προσλαμβάνει για να παίζουν τους απαραίτητους ρόλους- όταν οι ηθοποιοί βαρεθούν να πρωταγωνιστούν στο δράμα του Ντον παραιτούνται και τότε προσλαμβάνει νέους ερμηνευτές για τους ίδιους ρόλους. Γι’αυτό τα ίδια λάθη, γι’αυτό οι ίδιοι τύποι ανθρώπων ξανά και ξανά (όπωσημειώναμε στο επεισόδιο με τη Νταϊάνα προσφάτως).
Η διαρκής υπαρξιακή κρίση του Ντον είναι αυτή η αντίστοιχη με του Τρούμαν Μπέρμπανκ αίσθηση πως αυτό που ζει είναι ακαθόριστα ψεύτικο αλλά δίχως να μπορεί -ακόμα- να βρει ακριβώς το γιατί. Λέω Τρούμαν Μπέρμπανκ αλλά μάλλον θα έπρεπε αλλού να αναζητήσω την ακριβέστερη αναλογία, στο κλασικό αλληγορικό δράμα φαντασίας «The Prisoner», όπου ο ήρωάς μας επίσης ζει τις μέρες του νιώθωντας παγιδευμένος σε ένα χώρο όπου τα πάντα είναι τοποθετημένα με φροντίδα και ακρίβεια και γι’αυτό φαντάζουν τόσο μα τόσο ψεύτικα.
Ο Ντον, σαν τον Number 6 εκείνης της σειράς, ξυπνά και αντιλαμβάνεται πως ο περίγυρός του είναι πλαστός. Και, φυσιολογικά, προσπαθεί να αποδράσει. Δεν είναι ότι ξέρει πού θέλει να πάει- θέλει απλώς να φύγει μακριά, να βρει τον εαυτό του (τον αληθινό, αυτόν που βρίσκεται πίσω από τη μάσκα, πίσω από την κατασκευή). Αυτή λοιπόν η Μεγάλη Απόδραση του Ντον, τον φέρνει απροσδόκητα, σε ένα τύπου κοινόβιο πρωτο-χίπηδων, ένα ξέφωτο στα ειδυλλιακά βουνά όπου άνθρωποι κάθονται σε κύκλους και μοιράζονται φόβους και αισθήματα και μετά κάθονται οκλαδόν και ψέλνουν «ομμμμ» έως ότου νιώσουν πως αγγίζουν την βαθύτερη αλήθεια.
Φυσικά αυτό το πνευματικό ταξίδι του Ντον θα κατέληγε σε κάτι το τόσο ‘70s ενδοσκοπικό, αλλά η πορεία του αυτή βγάζει νόημα και για έναν παραπάνω λόγο: Του δίνει την ευκαιρία να περάσει όλο το φινάλε της σειράς παρέα με τον μοναδικό μάλλον χαρακτήρα που θα μπορούσε για όλο το επεισόδιο να τον προσφωνεί «Ντικ». Για τη Στέφανι (τη θυμάστε;) ο Ντον δεν υφίσταται, εκείνη ξέρει τον αληθινό άντρα κάτω από το προσωπείο, ξέρει τον Ντικ. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα; Γιατί ο Ντον δε μπορεί τόσο καιρό να συμφιλιωθεί με τον Ντικ μέσα του;
Σε ένα καθηλωτικό τηλεφώνημά του με την Πέγκι (όταν καταφέρνει ακόμα και εκεί, στην χίπικη εξοχή, να ξεμείνει μόνος του) εξομολογείται: «I broke all my vows». Ό,τι υποσχέθηκα, ήταν ψέμα. Είμαι μόνος. Όλο αυτό για το τίποτα. Η Πέγκι -και, υποθέτω, προς στιγμήν κι εμείς- τρέμει πως ο Ντον έχει αυτοκτονικές διαθέσεις. Σίγουρα είχε να κάνει και η συνομιλία του με την Μπέτι, η οποία λίγο ως πολύ του είπε να μείνει μακριά για να ζήσει με ηρεμία τις τελευταίες της μέρες. Ο άνθρωπος-ψέμα συνειδητοποιεί το εύρος του ψέματός του. Έφτασε στο τέρμα, είδε την αλήθεια: Τι υπάρχει πλέον για εκείνον πίσω, εκεί από όπου ήρθε;
‘Εκεί από όπου ήρθε’ στο μεταξύ, όλοι οι υπόλοιποι κεντρικοί ήρωες της σειράς βρίσκουν τη δική τους αίσθηση εξέλιξης,, μμε τους επιμέρους επιλόγους των διαφορετικών ιστοριών τους από τα περασμένα 3 επεισόδια (που είχαν όλα τους την αύρα του φινάλε).
Η Πέγκι δέχεται επαγγελματική πρόταση από την Τζόαν, είναι η πρώτη από πολλές προτάσεις που θα δεχτεί στην καριέρα της. Της λέει όχι επειδή μέσα της ξέρει πως θέλει να μείνει στην McCann για την ώρα (μέχρι το 1980 θα είναι στέλεχος!), αλλά σίγουρα βοηθάει κι αυτή η χαριτωμένη παραδοχή αγάπης από τον Σταν, την οποία ειλικρινά μπορούσες να δεις να έρχεται εδώ και πολύ καιρό. (Φυσικά συμβαίνει από το τηλέφωνο, όπως και κάθε σημαντική κουβέντα αυτού του επεισοδίου. Είναι σχόλιο για τους καιρούς που αλλάζουν αυτό, Μάθιου Γουάινερ, αλλά και για τη συναισθηματική αλήθεια που παραμένει;)
Λιγότερο πειστική ήταν η άμεση αντίδραση της Πέγκι, για την οποία ένα τόσο rom com κλείσιμο μου φάνηκε κάπως περίεργο, αλλά από την άλλη μεγάλο μέρος της αποστολής του «Mad Men» ήταν να στρίβει διαφορετικά από όπου περίμενες. Μου άρεσε η σκηνή, ειδικά οι μονολεκτικές αντιδράσεις της Πέγκι που δεν πίστευε τι άκουγε. Και σίγουρα δείχνει προς μια νέα κατεύθυνση για τον χαρακτήρα, κάτι που υποθέτω είναι κομμάτι του point για όλους αυτούς τους περιφερειακούς του Ντον πρωταγωνιστές. Απλά δεν είμαι σίγουρος πως υπήρχε τρόπος για αυτό τον επίλογο να είναι ποτέ πιο δυνατός από όσο ήταν αυτό.
Ο Ρότζερ παντρεύεται τη Μαρί υποσχόμενος πως αυτή τη φορά θα το κάνει να δουλέψει. (Του δίνω 3 μήνες γάμου.) Στο μεταξύ είχε για μια ακόμα φορά τις απολαυστικές στιγμές του επεισοδίου, από τον τσακωμό του με τη Μαρί στο κρεβάτι («βρίζε με πιο αργά ή στα αγγλικά») ως την ανακοίνωση της απόφασής του στη Τζόαν σχετικά με τη διαθήκη του (αποκαλώντας «πλούσιο μπάσταρδο» τον μικρό, έπειτα γυρίζει στη Τζόαν και με ξερό ύφος λέει με χαμηλωμένη τη φωνή «υποθέτω πως αυτό είναι αλήθεια»).
Ο Πιτ με την Τρούντι μετακομίζουν για τη νέα του δουλειά και το νέο του οικογενειακό κεφάλαιο, αλλά πρώτα κάνει μια στάση από το γραφείο της Πέγκι. Μοιράζονται μια όμορφη στιγμή, και της αφήνει κι έναν κάκτο, επειδή έτσι. Μπόνους της σκηνής, μια τελευταίο ευκαιρία να θάψουμε τον Άψυχο Δαίμονα Χάρι: «Τι νομίζει ότι είμαστε, οι τρεις σωματοφύλακες; Ποτέ δεν τρώγαμε μαζί!». Αμοιβαία γέλια εκτίμησης. Χαίρομαι και για τον Πιτ και για την Πέγκι.
Η Τζόαν τρώει προφανώς πόρτα από την Πέγκι μα αυτό δε την αποτρέπει από το να ξεκινήσει γραφείο παραγωγής μόνη της. Το όνομα αυτού, Χάλογουεϊ-Χάρις επειδή «θες δύο ονόματα, με ένα δε σε παίρνει κανείς στα σοβαρά». Η Τζόαν, στο τέλος, ήταν το απόλυτο power couple με τον εαυτό της: Όταν ο Μαγικός Πρίγκιπας Του Παραμυθιού συνειδητοποίησε πως η Τζόαν (του) είχε βλέψεις και δεν επρόκειτο απλώς να είναι εκεί για να γεμίζει το χρόνο του με αποδράσεις και κόκες, έξαφνα δεν ήταν όλα τόσο ρόδινα. Εξ ου και: Χάλογουεϊ-Χάρις.
Όλα αυτά μοιάζουν (και είναι!) βήματα εξέλιξης για κάθε έναν από τους 4 ήρωες, που λειτουργούν ως ιδανικός αντίβαρο στην αέναη επανάληψη της αφήγησης του Ντον. Αυτοί βέβαια δεν είναι οι πρωταγωνιστές. Δεν ξέρουμε αν θα κρατήσει ο γάμος του Ρότζερ. Αν θα βρει αισθηματική ευτυχία η Πέγκι. Αν η δεύτερη φορά θα είναι διαφορετική για τον Πιτ. Όμως προχωρούν, όπως προχώρησε ο Ντον στο τέλος της προηγούμενης σεζόν, όταν έδειξε για πρώτη φορά στη Σάλι και τον Μπόμπι το σπίτι όπου μεγάλωσε. Μικρές στιγμές αποδοχής, μικρά βήματα εξέλιξης.
Προς τα πού;
Πίσω στο χίπικο καταφύγιο, στο απόλυτο rock bottom του Ντον, γινόμαστε μάρτυρες μιας ομαδικής συνεδρίας. Ένας άντρας ονόματι Λέοναρντ παίρνει το λόγο από έναν άντρα ονόματι Ντάνιελ -και τα δύο ονόματα αρκετά όμοια με το Ντόναλντ (Ντρέιπερ)- και ανοίγει την καρδιά του σα να επρόκειτο για την σπασμένη συνείδηση του Ντον που έχει επιτέλους καταφέρει να δει καθαρά τον εαυτό του, να δει καθαρά τον Ντικ που βλέπει στο πρόσωπό του η Στέφανι για όλο το επεισόδιο.
Ο Λέοναρντ εξηγεί για την αγάπη που απουσιάζει από τη ζωή του επειδή, καταλαβαίνει τώρα, όσοι έψαχναν να του την χαρίσουν, εκείνος διατηρούσε απόσταση. (Η Πέγκι, στο τηλεφώνημά τους, εκλιπαρούσε τον Ντον να γυρίσει πίσω και να αναλάβει το λογαριασμό της Coca Cola. Η Σάλι, στο δικό τους, πρακτικά αναρωτιόταν που στο διάβολο είναι ο πατέρας της σε μια τέτοια στιγμή.) Ο Λέοναρντ/Ντόναλντ μιλάει για έναν εφιάλτη του, στον οποίο μένει στο ράφι, σαν -λέω εγώ- μπουκάλι Coca Cola που κανείς δεν πίνει. (Η Μπέτι στο δικό τους τηλεφώνημα του λέει να μείνει μακριά, και τα παιδιά -τα θυμάται τα παιδιά;- θα τα δώσει στους συγγενείς της.)
Ο Ντόναλντ τρέχει δακρυσμένος και αγκαλιάζει τον Λέοναρντ.
Καθώς ξεκινούσε η τελευταία σκηνή, ύστερα από ένα σύντομο μοντάζ που μας έδειξε γρήγορα που αφήνουμε όλους τους υπόλοιπους ήρωές μας, προσπαθούσα να αποφασίσω αν είναι το πιο αστείο ή το πιο ανατρεπτικό πράγμα που θα μπορούσε να κάνει η σειρά. Ξοδεύουμε όντως τις τελευταίες μας στιγμές παρέα με τον Ντον Ντρέιπερ καθώς αυτός κάνει γιόγκα στην πλαγιά μουρμουρώντας «ομμμ»;
Γέλαγα καθώς το διαπραγματευόμουν μέσα μου και καθώς διαπίστωνα πως το «ομμμμ» θα ήταν η τελευταία λέξη που ακούστηκε σε αυτή τη σειρά. Ύστερα από 7 σεζόν επεισοδίων που ξεκινούν με την κάμερα πίσω από κεφάλι του Ντον (στους τίτλους αρχής), στο κλείσιμο η κάμερα κάνει zoom in στο πρόσωπο του Ντον, ο οποίος χαμογελά.
Στο μυαλό του (στο μέλλον του) βλέπουμε το υπερ-επιτυχημένο διαφημιστικό σποτ της Coca Cola που η McCann ήλπιζε (ήξερε) πως έχει μέσα του. Το ένα μεγάλο pitch, η μια μεγάλη ιδέα. Ο Ντον πάντοτε σκεφτόταν βάσει των συναισθημάτων του, αναμνήσεις, εμπειρίες, τραγωδίες, ευτυχίες τα πέρναγε από τον εσωτερικό του μηχανισμό και τα έκανε ψέμματα προς μαζική κατανάλωση. Αυτό σημαίνει πως ήταν λιγότερο αληθινά; Η ζωή, η εμπειρία, η τέχνη, το εμπόριο, δεν είναι παρά διαφορετικά επίπεδα της ίδιας εικαστικής σύνθεσης, τίποτα δεν υφίσταται χωρίς το άλλο, και ο Ντον μόλις τώρα έρχεται σε συμβιβασμό με αυτή την πραγματικότητα.
Η Στέφανι που τον φώναζε Ντικ δεν είναι πια εκεί, ο Λέοναρντ που περιέγραψε ό,τι συνέβαινε μέσα του δεν κάθεται δίπλα του, όμως ο Ντον έχει βρει ειρήνη. Στο φινάλε του «Prisoner», που ανέφερα στην αρχή του κειμένου, ο Number 6 έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον μεγάλο εχθρό του, με αυτόν που βρίσκεται πίσω από όλα, με τη μυστηριώδη φιγούρα που ενορχηστρώνει τα πάντα σε αυτό το ψεύτικο τσίρκο. Του τραβά τη μάσκα και αντικρύζει έναν χιμπαντζή επειδή είναι τα ‘60s κι οι άνθρωποι έκαναν πολλά ναρκωτικά, αλλά μετά τραβά τη μάσκα και του χιμπαντζή κι από κάτω βλέπει τον εαυτό του. Πίσω από το ψεύτικο, εφιαλτικό παραμύθι που βίωνε, βρισκόταν ο ίδιος του ο εαυτός.
Στο κλείσιμο του «Mad Men», ο Ντον Ντρέιπερ καταφέρνει επιτέλους να έρθει σε ειρήνη με τον Ντικ Γουίτμαν μέσα του, να τον αντικρύσει τον εαυτό του απογυμνωμένος από οικογένειες, από φίλους, από επαγγελματικές υποχρεώσεις. Και αυτό που βλέπει, είναι ο Ντον Ντρέιπερ. Πίσω από όλα, ήταν πάντοτε ο Ντον Ντρέιπερ.
Ο Ντον δεν άλλαξε, γιατί ποτέ δεν αλλάζουμε. Το έλεγαν οι «Sopranos» (όπου έμαθε πώς να δημιουργεί ο Μάθιου Γουάινερ) και το λέει χρόνια τώρα και το «Mad Men». Όμως ο Ντον είναι επιτέλους ΟΚ με τη θέση του στον κόσμο. Είναι αυτός που είναι και, τελικά, τίποτα δε θα ήταν πιο ταιριαστό από ένα πνευματικό του ταξίδι που καταλήγει απλώς να του δίνει τα υλικά για το διαφημιστικό pitch της ζωής του. Είμαστε αυτοί που είμαστε. Είμαστε αυτό που είμαστε.
Ο Ντον Ντρέιπερ είναι, επιτέλους, ελεύθερος.
Διαβάστε ακόμη:
- Ο Τζον Χαμ αποχαιρετά τον Ντον Ντρέιπερ.
- Αν οι ήρωες του «Mad Men» είχαν Facebook!
- Οι πρωταγωνιστές του «Mad Men» θυμούνται τα πρώτα τους (κομψά) βήματα στη σειρά
- Από τον Αλφρεντ Χίτσκοκ στον Ντέιβιντ Λιντς, αυτές είναι οι 10 ταινίες που ενέπνευσαν το «Mad Men»
- «Nostalgia»: το νέο trailer των Mad Men μας κάνει να νοσταλγούμε ήδη τη σειρά
- Ηταν ο Ελληνας Τζορτζ Λόις ο πραγματικός Ντον Ντρέιπερ;
- Το κοστούμι του Ντον Ντρέιπερ θα κρεμαστεί εκεί όπου αξίζει: στο Smithsonian
- Mad Men: φινάλε σε 2 μέρη και με σεναριογράφο τον Ρόμπερτ Τάουνι
- Το καλύτερο «προϊόν» του «Mad Men» είναι οι ήρωές του
- «Mad Men»: 10 υπέροχα vintage πόστερ για 10 υπέροχα επεισόδια
- Οι Mad Men πριν γίνουν Mad Men
