Συνεχίζοντας ακάθεκτος τη μοναχική του πορεία στο σινεμά, ο Νίκος Κορνήλιος μοιάζει στις «11 Συναντήσεις με τον Πατέρα Μου» να μην είναι ένας σκηνοθέτης που βρίσκεται στην έκτη μεγάλου μήκους ταινία της φιλμογραφίας του. Αν και πάντοτε ανήσυχος και ανοιχτός σε πειράματα και νέες οπτικές, φτάνει εδώ, είκοσι ολόληρα χρόνια μετά την βραβευμένη «Ισημερία», σαν να περίμενε χρόνια για να κάνει αυτήν την ταινία: ένα λιτό, σύγχρονο δράμα χαρακτήρων με φόντο την Αθήνα του σήμερα και δομημένο πάνω στις συναντήσεις μίας κόρης και του αποξενωμένου της πατέρα που δεν γνώριζε για χρόνια την ταυτότητά του.
Λίγο πριν την επίσημη πρεμιέρα της ταινίας στο 53ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μιλήσαμε με τον Νίκο Κορνήλιο για όσα τον οδήγησαν σε αυτήν την ιστορία, τον τρίτο πρωταγωνιστή της ταινίας που είναι η Αθήνα, την οικονομική κρίση και όλα αυτά που χωρίζουν τους ανθρώπους φέρνοντας τους νομοτελειακά ακόμη πιο κοντά.
Ποια ήταν η κεντρική ιδέα που γέννησε το «11 Συναντήσεις με τον Πατέρα Μου»;
Ο πυρήνας της ιδέας προέκυψε από μια αληθινή ιστορία. Πριν από τον αφηγηματικό πυρήνα όμως, είχα μια ακαθόριστη επιθυμία «κινηματογραφικής απλότητας» και η δομή των αριθμημένων συναντήσεων ήρθε να υποστηρίξει αυτήν την αίσθηση. Στη συνέχεια βέβαια - όπως όλες οι αφηγήσεις - η αφήγηση έγινε ένα όχημα για να δειχθούν, να αναδειχθούν, τα πρόσωπα, η πόλη, ο χρόνος που περνάει, σκέψεις πάνω στη ζωή και στην τέχνη – το κλασσικό τραγούδι της ηρωίδας και το σκληρό περιβάλλον της δουλειάς του πατέρα της. Ο κινηματογράφος υπάρχει πλάνο το πλάνο. Και κάθε πλάνο είναι μια απόπειρα να υποκλέψουμε κάτι από το μυστήριο, από την ομορφιά του κόσμου που μας περιβάλλει.
Πώς επιλέχθηκαν οι 11 συναντήσεις που τελικά βλέπουμε στην ταινία;
Στην αρχή οι συναντήσεις ήταν περισσότερες. Τελικά έμειναν έντεκα γιατί αυτές φάνηκε πως ήταν «οι αναγκαίες και ικανές». Κάθε συνάντηση είναι και ένα βήμα σε μιαν «αργή αναγνώριση», όχι με την έννοια της αναγνώρισης του παιδιού από τον πατέρα (ή το αντίστροφο) αλλά με την έννοια του ότι κάποιος αναγνωρίζει στον άλλο στοιχεία που σιγά-σιγά του γίνονται απαραίτητα, που νοηματοδοτούν τη ζωή του.
Πόσο αυτοβιογραφικό είναι το σενάριο της ταινίας; Πόσες συναντήσεις θυμάστε εσεις με τον πατέρα σας;
Η ταινία δεν έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία και το θέμα της ταινίας δεν είναι η πατρότητα. Το θέμα της είναι το πώς δύο ενήλικες που μαθαίνουν ότι έχουν «κοινά γονίδια», καταφέρνουν να ξεπεράσουν την κοινωνική σύμβαση της «πατρότητας», του «αίματος», για να δημιουργήσουν μια ουσιαστική σχέση ανάμεσα τους, ανάμεσα σε δυο υπάρξεις τόσο διαφορετικές που οι κοινωνικές περιχαρακώσεις ή το τυχαίο της ζωής δεν θα έφερναν ποτέ κοντά. Με εντυπωσιάζει και με εξοργίζει το γεγονός της «ιδιοκτησιακής» σχέσης πάνω στα παιδιά, η πατρότητα ή η μητρότητα σαν δεδομένο κυριαρχικό δικαίωμα.
Από ποια οπτική γωνία είδατε την Αθήνα, ως ουσιαστικά τρίτο πρωταγωνιστή της ταινίας;
Ο καθένας από εμάς έχει μια αίσθηση της πόλης τελείως δική του που έχει να κάνει με τις μνήμες και τα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που δένουν τη ζωή του με τους χώρους της πόλης. Βρίσκω τις πόλεις – όπως και τη φύση – συναρπαστικές κινηματογραφικά. Ο κινηματογράφος μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε οικείους χώρους με άλλο μάτι, να δημιουργήσουμε κάθε φορά, για κάθε ταινία και μια άλλη πόλη. Στην ταινία η Αθήνα αφηγείται τη δική της ιστορία παράλληλα με την κεντρική αφήγηση. Οι χώροι «βλέπουν» και σχολιάζουν ό,τι συμβαίνει στις σκηνές με τον δικό τους καθοριστικό τρόπο. Και η γωνία λήψης, το κάδρο είναι το σχόλιο που κάνει ο χώρος πάνω στα τεκταινόμενα. Ο χώρος δεν είναι ουδέτερος, δρα και επιδρά πάνω στους ήρωες, τους περικλύει και τους ωθεί να παίξουν μαζί του, να τον αισθανθούν.
Πώς έρχεται αυτή η ταινία να συναντήσει το πλούσιο κινηματογραφικό έργο σας; Μοιάζετε να απομακρύνεστε από το «θεατρικό» παρελθόν σας και να οδεύετε σε πιο «κινηματογραφικούς» δρόμους.
Στον κινηματογράφο με έφερε μια έντονη περιέργεια για το πώς γίνονται οι ταινίες. Διατήρησα και διατηρώ αυτήν την περιέργεια με το να μπαίνω από ταινία σε ταινία σε μια άγνωστη για μένα περιοχή (αισθητική, τεχνική, νοηματική). Δεν με ενδιαφέρει να αναπαραγάγω την ίδια ταινία σε παραλλαγές. Ο κινηματογράφος είναι μια σύνθετη τέχνη: από την αφήγηση και το λόγο, την εικόνα και τα χρώματα, το χώρο και το κάδρο, τον ήχο και τη μουσική, τις ερμηνείες και τη διεύθυνση των ηθοποιών, το ρυθμό του κάθε πλάνου και το γενικό ρυθμό. Ο Κουροσάβα στα 80 του έλεγε ότι μόλις είχε αρχίσει να καταλαβαίνει τι είναι κινηματογράφος. Καί πιστεύω ότι έλεγε την αλήθεια.
Πώς επιλέξατε τους κεντρικούς πρωταγωνιστές σας για το ρόλο της κόρης και του πατέρα;
Τους είχα δίπλα μου! Ο Λάμπρος Αποστόλου και η Εύα Γαλογαύρου αντιπροσωπεύουν την πρώτη και την πιο πρόσφατη γενιά μαθητών μου από τότε που επέστρεψα στην Ελλάδα. Με τον Λάμπρο έχουμε πολλές κοινές περιπέτειες πίσω μας! Γράψαμε με την Ευγενία Παπαγεωργίου το σενάριο πάνω τους και με τη συνεχή συμβολή τους. Η δουλειά με τους ηθοποιούς είναι το μέρος της καθαρής απόλαυσης σε μια ταινία. Το ίδιο κάναμε και με τους υπόλοιπους ρόλους, την Εύα Στυλάντερ, το Γιώργο Τζουβελέκη... Η Εύα Στυλάντερ ήταν και η μόνη «εξωτερική» συνεργασία, μια ηθοποιός με μεγάλη ακρίβεια στα εκφραστικά της μέσα. Σημαντική ήταν η συνεισφορά και όλων των υπόλοιπων συνεργατών, όπως του διευθυντή φωτογραφίας Κλαούντιο Μπολιβάρ.
Με ποιο τρόπο το «11 Συναντήσεις με τον Πατέρα Μου» μιλάει για τη σημερινή κρίση στην Ελλάδα;
Κρίση σημαίνει κρίνω. Δηλαδή σκέφτομαι, ζυγίζω. Τι κρατάω, τι πετάω. Και έχουμε πολλά να πετάξουμε! Και η ταινία κρατάει ως σημαντικό τις ανθρώπινες σχέσεις, που είναι και πρέπει να είναι η μόνη μας περιουσία.
Πόσο σας επηρεάζει δημιουργικά το ρεύμα των επιτυχιών του ελληνικού σινεμά στο εξωτερικό;
Οι ελληνικές ταινίες ταξιδεύουν - πάντα ταξίδευαν - και αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί οι ταινίες είναι φτιαγμένες για να ταξιδεύουν. Αυτό μας δίνει δύναμη για την επόμενη ταινία.
Εχει γίνει πιο εύκολο ή πιο δύσκολο να κάνει κάποιος σινεμά στην Ελλάδα του σήμερα;
Σε όλον τον κόσμο και στην Ελλάδα, τεχνικά είναι πιο εύκολο. Ουσιαστικά όμως είναι πιο δύσκολο. Γιατί, ακριβώς, τεχνικά είναι πιο εύκολο.
Είναι τελικά όλα αυτά που χωρίζουν τους ανθρώπους και αυτά που τους ενώνουν;
Με ανθρώπους που μας χωρίζει μια τελείως διαφορετική στάση ή θεώρηση ζωής, τίποτα δεν μας ενώνει. Αυτός είναι ο κανόνας. Η ταινία αναφέρεται στην εξαίρεση που είναι δυνατή. Η ερώτηση λοιπόν ας μείνει ανοιχτή, προς σκέψη.
Οι «11 Συναντήσεις με τον Πατέρα Μου» προβάλλονται στο 53ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 8 Νοεμβρίου στις 19.30 και την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου στις 17.30 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη.
Δείτε εδώ το πλήρες πρόγραμμα προβολών του 53ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και βρείτε οδηγίες χρήσης για το Φεστιβάλ και μην ξεχνάτε να ενημερώνεστε από το ειδικό τμήμα του Flix που θα ανανεώνεται συνεχώς προκειμένου να σας μεταφέρει κάθε στιγμή τι συμβαίνει μέσα και έξω από τις αίθουσες του Φεστιβάλ.
