Buzz

Ενα τελευταίο θλιμμένο χαμόγελο για τον Πιερ Ετέξ

στα 10

Πέθανε στα 87 του χρόνια ο πιο θλιμμένος κλόουν του γαλλικού σινεμά, ο μαθητής του Ζακ Τατί και ο «Γάλλος Μπάστερ Κίτον» όπως έμεινε πιο γνωστός ή όπως έγραψαν πρόσφατα οι Los Angeles Times «ο πιο αστείος σκηνοθέτης που δεν γνωρίσατε ποτέ».

Ενα τελευταίο θλιμμένο χαμόγελο για τον Πιερ Ετέξ

Χρειάστηκαν να περάσουν παραπάνω από 30 χρόνια για να δει κανείς τις ταινίες του Πιερ Ετέξ. Οχι γιατί χρειάζονταν αυτές για να θυμάται κανείς το πέρασμα του τεράστιου κωμικού από το γαλλικό και όχι μόνο σινεμά, αλλά γιατί μέσα από αυτές μπορεί να καταλάβεις καλύτερα την ιδιοφυία ενός ολοκληρωμένου δημιουργού που αδίκως αναφέρεται ως κλόουν πριν από σκηνοθέτης - αν και ο ίδιος δεν είχε ποτέ ιδιαίτερο πρόβλημα με τους χαρακτηρισμούς.

«Οταν σκέφτομαι τον μεγάλο κωμικό Μαξ Λίντερ, που επηρέασε τον Τσάρλι Τσάπλιν, νιώθω σαν να είμαι οι σόλες των παπουτσιών τους. Είμαι τόσο μικρός.»

Pierre Etaix 607

Αλλωστε θεωρούσε πάντοτε τον εαυτό του μικρότερο από αυτό που ήταν: μια από τις σπάνιες περιπτώσεις ενός καλλιτέχνη τόσο εφευρετικού και τόσο παθιασμένου με το μέσο που κάθε φορά που βλέπεις τις ταινίες του νιώθεις πως αναδύουν την καθαρότητα ενός σινεμά που - εννοείται - δεν μπορεί να γυριστεί πια.

Τα 30 και παραπάνω χρόνια που μεσολάβησαν φυσικά για να δει κανείς τις ταινίες του Πιερ Ετέξ ήταν η απόρροια μιας τρομερής δικαστικής διαμάχης που ξεκίνησε από ένα κακό συμφωνητικό διανομής που ανέκοψε τη φόρα που είχε πάρει ο δημιουργός τους ξεκινώντας να σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους στις αρχές της δεκαετίας του '60 με τον μόνιμο συνεργάτη του στα σενάρια Ζαν Κλοντ Καριέρ, αφού πρώτα είχε θητεύσει ως ηθοποιός αλλά κυρίως ως μαθητευόμενος δίπλα στον Ζακ Τατί, για το «Ο Θείος Μου» στο οποίο τελικά εργάστηκε και ως βοηθός σκηνοθέτη και ως ηθοποιός.

PIckpocket 607 O Πιέρ Ετέξ (δεξιά) ως ηθοποιός στο «Pickpocket» του Ρομπέρ Μπρεσόν

O Πιέρ Ετέξ γυρίσε πολύ λίγες ταινίες - τέσσερις μεγάλου μήκους και λίγο περισσότερες μικρού μήκους ταινίες - με μεγαλύτερη στιγμή του το Οσκαρ για Καλύτερη Ταινία μικρού Μήκους Μυθοπλασίας που πήρε το 1963 για το «Heureux Anniversaire».

Από τις ταινίες του θα ξεχωρίζουν πάντα το «Γιο Γιο» του 1965 και η πρώτη έγχρωμη ταινία του, ο «Μεγάλος Ερωτας» του 1969.

Yo Yo 607 Σκηνή από το «Υο Υο» του 1965

Το πρώτο - που τράβηξε και την προσοχή του Τζέρι Λίουις ο οποίος χαρακτήρισε τον Ετέξ ως μια «ιδιοφυία» - είναι μια απεγνωσμένη κραυγή για επιστροφή στα βασικά, με ξεδιπλωμένο όλο το ταλέντο ενός σκηνοθέτη που δεν ντρέπεται να αντιγράψει τον Ζακ Τατί, να αποτίσει προφανή φόρο τιμής και στον Τσαρλς Τσάπλιν και στον Μπάστερ Κίτον, αλλά που κυρίως φέρνει όλο το μύθο της σωματικής κωμωδίας στη μελαγχολική εκείνη γωνιά αυτού του κόσμου όπου κατά τη διάρκεια της θέασης μιας ταινίας νιώθεις να συγκινείσαι από την απόλυτη σιωπη, από το απόλυτο τίποτα, από το σινεμά στην πιο αγνή μορφή του.

Το δεύτερο, ο «Μεγάλος Ερωτας» είναι μια ταινία που αγγίζει τα όρια του ρεαλισμού - παρά τις σαφείς αναφορές της στο «Playtime» του Ζακ Τατί - όχι μόνο γιατί οι ήρωες του είναι αληθινοί, αλλά κυρίως γιατί η «έξοδος» τους στον κόσμο του φανταστικού είναι η κρυμμένη τους αλήθεια, ο τόπος που μπορούν να νιώσουν ελεύθεροι και η διάσταση στην οποία δεν χρειάζεται να βρουν δικαιολογία για τις επιθυμίες τους.

Le Grand Amour 607 Σκηνή από το «Ο Μεγάλος Ερωτας» του 1969

Το 1973, ο Πιερ Ετέξ, έχοντας λες ολοκληρώσει την καριέρα του ως κινηματογραφιστής (έχει ήδη σκηνοθετήσει και τις τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες του) ιδρύει το Εθνικό Σχολείο Τσίρκου και με τη συζυγό του, Ανί Φρατελίνι κάνουν περιοδείες, ο ίδιος σαν κλόουν, ενώ για όλη τη δεκαετία του '80 δοκιμάζεται στο θέατρο με σειρά επιτυχημένων παραστάσεων. H τελευταία του εμφάνιση στο σινεμά ήταν ένα πέρασμα που του χάρισε ένα μεγάλος θαυμαστής του, ο Ακι Καουρισμάκι στο «Le Havre».

Pierre Etaix 607

Ο Πιερ Ετέξ, ο «πιο αστείος σκηνοθέτης που δεν ακούσατε ποτέ», όπως τον περιέγραψε άρθρο των Los Angeles Times, ο «Γάλλος Μπαστερ Κίτον», αλλά κυρίως ένας θιασώτης του σινεμά και της τέχνης της κινούμενης εικόνας, πέθανε στο Παρίσι, σε ηλικία 87 ετών. Η θλίψη ας περριτεύει. Αυτή είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να ανακαλυφθεί ξανά (και ξανά) το έργο του από όσους είναι πρόθυμοι να γνωρίσουν τον υπέροχο κόσμο του.

Pierre Etaix 607

Περισσότερος - ανεκτίμητος - Πιερ Ετέξ:

Μια σκηνή από το «Yo Yo» του 1965:


Μια σκηνή από το «Le Grand Amour» του 1969:


Το πρώτο μικρού μήκους του Πιερ Ετέξ με τίτλο «Rupture» του 1961:


Τον Ιούνιο του 1975 στη γαλλική τηλεόραση σε ένα νούμερο μαζί με τη συζυγό του, Ανί Φρατελίνι:


Μια από τις τελευταίες συνέντευξή του το 2013: