Λίγες μέρες πριν ολοκληρωθεί το 8ο Beyond Borders - Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, το οποίο φέτος διεξάχθηκε από τις 20-27 Αυγούστου στο ακριτικό νησί του Αιγίου, με προβολές αρκετών ταινιών για το προσφυγικό, 49 πρόσφυγες, ανάμεσά τους γυναίκες, παιδιά και μωρά, διασώζονται λίγο πιο έξω από τη Ρω. Σύμφωνα με τη βραβευμένη ντοκιμαντερίστρια, Εύα Στεφανη, η οποία ήταν και μέλος της κριτικής επιτροπής του φεστιβάλ, κατήγγειλε ότι δεκάδες πρόσφυγες κρατούνταν επί μέρες σε σκαλάκια δίπλα στο λιμεναρχείο του νησιού.
«Με αφορμή την ταινία What remains on the way και διαχωρίζοντας τη θέση μου από το σκεπτικό της διεθνούς επιτροπής του Φεστιβάλ Beyond Borders θα ήθελα να πω τα εξής: Τις μέρες αυτές παρακολουθήσαμε πολλές ταινίες που πραγματεύονταν ζήτημα του προσφυγικού προβλήματος, την ίδια στιγμή που δίπλα μας συνέβαινε το εξής σκηνικό: Από τη Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή, περίπου 50 πρόσφυγες, που σώθηκαν από πρόσφατο ναυάγιο κοντά στη Ρω κρατούνταν σε σκαλάκια δίπλα στο λιμεναρχείο του νησιού. Ανάμεσά τους 11 γυναίκες 5 παιδιά, το μικρότερο 3 μηνών. Κοιμήθηκαν εκεί στα σκαλιά, επί 4 μέρες, ο ένας πάνω στον άλλον. Οι αρχές τους έδιναν μόνο νερό, και φαγητό έτρωγαν χάρη στην γενναιοδωρία μερικών κατοίκων, λιμενικών, τουριστών και ανθρώπων του φεστιβάλ. Η κατάσταση αυτή αποτελεί κατάφωρη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων και παράβαση του άρθρου 5 του ελληνικού συντάγματος. Οι προσπάθειές μερικών από εμάς να συνεννοηθούμε με τις τοπικές αρχές για να δώσουν προσωρινό κατάλυμα και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στους ανθρώπους σε χώρους άδειους, όπως για παράδειγμα το σχολείο, απέβησαν άκαρπες. Από ότι γνωρίζουμε έγιναν προσπάθειες από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για να συνεννοηθούν με τις τοπικές αρχές, οι οποίες πάλι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν. Την Παρασκευή το πρωί οι άνθρωποι έφυγαν για το κέντρο μεταναστών στην Κω. Μέσα σε όλη αυτή τη μαυρίλα μία σπουδαία γυναίκα τελωνειακός, η κυρία Σέβη Ιωαννίδου προσέφερε το σπίτι της στις 11 γυναίκες και στα παιδιά για να πλυθούν και να αλλάξουν, δίνοντας τα μισά από τα δικά της ρούχα και παπούτσια. Η εμπειρία αυτή με έκανε να σκεφτώ ότι ως κινηματογραφιστές εμφανιζόμαστε συχνά ως σωτήρες επειδή ασχολούμαστε με ζητήματα που αφορούν ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο ή ανάγκη αλλά όταν έρχεται η στιγμή να βοηθήσουμε ακαριαία με συλλογικές δράσεις δεν ανταποκρινόμαστε στο ύψος των περιστάσεων», δήλωσε η ίδια κατά την διάρκεια τελετής λήξης του φεστιβάλ.
Αργότερα η κα Στεφανή, με δηλώσεις της στο tvxs ανέφερε ότι συνελήφθη από το λιμενικό επειδή φωτογράφισε τους πρόσφυγες. «Είναι αλήθεια. Με συνέλαβε το λιμενικό για ταυτοποίηση στοιχείων, γιατί πήρα μία φωτογραφία από τους ανθρώπους που ήταν εκεί, αφού πρώτα ζήτησα την άδεια τους. Ένας λιμενικός μου είπε ότι αυτό είναι παράνομο και ένας δεύτερος άρχισε να με σπρώχνει. Επί δύο ώρες δεν μου επέτρεψαν να τηλεφωνήσω στον δικηγόρο μου. Υπήρχαν όμως άλλοι λιμενικοί, ευαισθητοποιημένοι που πρόσφεραν τροφή στους πρόσφυγες. Πρέπει να μιλάμε και για τις καλές πράξεις γιατί στο τέλος μας μένει η αίσθηση, ότι ζούμε στο απόλυτο σκοτάδι. Φωτεινή εξαίρεση και η κυρία Σέβη Ιωαννίδου που πρόσφερε το σπίτι της. Κατά τα άλλα όμως, οι τοπικές αρχές αγνόησαν όπως μάθαμε και την εντολή του υπουργείου μετά τη διαμαρτυρία μας, να φιλοξενήσουν τους πρόσφυγες», είπε χαρακτηριστικά.
Φωτογραφία: Εύη Στεφανή
To ΔΣ της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ αναφέρει σε σχετική δήλωσή του για τα γεγονότα στο Καστελόριζο κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ Beyond Borders.
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι της ΕΕΝ,
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ αισθάνεται την ανάγκη να τοποθετηθεί σχετικά με τα γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής του 8ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beyond Borders, που διοργανώνεται κάθε χρόνο στο Καστελόριζο. Με όχι και πολύ μεγάλο κόπο, τα συμβάντα στο Καστελόριζο θα μπορούσαν να είναι μια ταινία που θα εγκιβώτιζε εντός της το ίδιο το Φεστιβάλ, ενώ το ίδιο το Φεστιβάλ θα μπορούσε να έχει ανάμεσα στις προβολές του, μια τέτοια ταινία!
Το γεγονός αρχικά μοιάζει να είναι αρκετά συνηθισμένο. Σαράντα εννέα ταλαιπωρημένοι άνθρωποι, μεταξύ των οποίων γυναίκες και μωρά, καταφθάνουν στο Καστελόριζο μετά από πρόβλημα της βάρκας τους έξω από τη Ρω. Ενώ το νησί είναι μέσα στην τουριστική σεζόν, με τα εστιατόρια και τα καταλύματα γεμάτα, τους ξένους καλεσμένους του Φεστιβάλ να περιφέρονται και γενικά με μια καλοκαιρινή διάθεση «Όχι άλλα προβλήματα».
Παρόλο που η άφιξη των προσφύγων γίνεται σε δημόσια θέα και φυσικά δεν θα μπορούσε να κρυφτεί κάτω από κανένα «χαλί», η Δημοτική Αρχή βαδίζει από την αμηχανία στην άρνηση, ψάχνει την πλέον ανώδυνη λύση, οι κάτοικοι το ίδιο , το Φεστιβάλ βοηθάει στέλνοντας φαγητό, νερό και διερμηνεία...και στην Τελετή Λήξης «η κριτική επιτροπή απέδωσε εύφημο μνεία στην ταινία «What Remains on the Way», προσθέτοντας απλά, μια ειδική μνεία για τους πρόσφυγες και αναφέροντας τον σεβασμό και την υποστήριξη της Επιτροπής στην απαρέγκλιτη αναγνώριση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Δε γνωρίζουμε αν είναι αρκετή ως δικαιολογία για κάποιον, το ότι η σκηνή αυτή έχει επαναληφθεί παρά πολλές φορές τα τελευταία δέκα χρόνια, αλλά για εμάς τους ανθρώπους του ελληνικού ντοκιμαντέρ, εκτός από το ότι εδώ και χρόνια έχει γίνει υλικό για τις ταινίες μας, πρέπει να τονίσουμε πως έχει γίνει και μέρος της δουλειάς μας. Το ντοκιμαντέρ είναι μια βασική πηγή πληροφόρησης, ευαισθητοποίησης αλλά και παρέμβασης πολλές φορές, μιας και όπου υπάρχουν πρόσφυγες, αναπόφευκτα δυστυχώς, προκύπτουν και παραβιάσεις των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Και όπως πάντα συμβαίνει, ευτυχώς που υπήρξαν μερικοί ευαισθητοποιημένοι συνάδελφοι, που ζήτησαν μια πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση για τους 49 αυτούς ανθρώπους, που ανάμεσά τους υπήρχε και ένα βρέφος τριών μηνών.
Δυστυχώς και όπως είναι γνωστό πως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, το Λιμενικό Σώμα αντιμετώπισε αρχικά με αδιαφορία και αργότερα απειλητικά, τους ανθρώπους που διεκδίκησαν να δοθεί στέγη, τροφή και στοιχειώδης καθαριότητα σε αυτούς τους ανθρώπους.
Ένα μέλος της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής διαχωρίζει την θέση του και κάνει προσωπική δήλωση. Δημοσιοποιεί την κατάσταση, προσπαθεί να δημιουργήσει κάποια κινητοποίηση, αλλά μάλλον δεν τα καταφέρνει να συνεγείρει τους συναδέλφους της, την Επιτροπή και τους άλλους συμμετέχοντες στο Φεστιβάλ.
Κατά δική της ομολογία, δεν καταφέρνει να προκαλέσει μια συλλογική δράση και καταλήγει κρατούμενη από την αστυνομία του νησιού, με αφορμή μια φωτογραφία που τράβηξε τους πρόσφυγες (στην εποχή των σέλφι και των κινητών), παρά τη συγκατάθεσή τους.
Κάπως έτσι λοιπόν στήνεται ένα «θέατρο του Παραλόγου», που οι χαρακτήρες του είναι οι Παραθεριστές, οι Επιτροπές και οι Θεατές του Φεστιβάλ, η Διοργάνωση του Φεστιβάλ, το Λιμενικό Σώμα, οι Τοπικές Αρχές και φυσικά οι 49 πρόσφυγες.
Σαν Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ διερωτόμαστε γιατί, ενώ προφανώς το ίδιο το Φεστιβάλ πιάστηκε εξ απροόπτου, δεν έφερε σε δεύτερο χρόνο, το ζήτημα ακόμα περισσότερο στην επιφάνεια, προκαλώντας γόνιμο διάλογο και τροφή για σκέψη.
Δεν ξεχνάμε μάλιστα, πως το συγκεκριμένο φεστιβάλ έχει ιδιαίτερη ευαισθησία, όπως φανερώνει και ισχυρίζεται η επωνυμία του Beyond Borders ή σε ελεύθερη δική μας μετάφραση, Πέρα από Σύνορα.
Επίσης θα περιμέναμε σαν άνθρωποι του ντοκιμαντέρ, πέρα από τη διατύπωση κάποιου είδους διαμαρτυρίας για την κακομεταχείριση των προσφύγων και των ανθρώπων που τόλμησαν να τους υπερασπιστούν, το ίδιο το Φεστιβάλ να πληροφορούσε το κοινό της υπόλοιπης Ελλάδας αλλά και του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Φεστιβαλικού κόσμου του ντοκιμαντέρ, για το συμβάν του Καστελόριζου.
Στη διαδικτυακή ομάδα επικοινωνίας της Ένωσης, γράφτηκαν πολλές ενδιαφέρουσες απόψεις και φυσικά υπήρξε η αυτονόητη εκδήλωση συμπαράστασης και διαμαρτυρίας για τους πρόσφυγες, τους πολίτες και τους - τις συναδέλφους, που ενστικτωδώς αλλά και - απ’ ό,τι φαίνεται - όχι και τόσο αυτονόητα, προσπάθησαν να στηρίξουν με κάθε τρόπο τους συνανθρώπους τους και τα δικαιώματά τους, δικαιώματα που αφορούν την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής!
Και είναι γνωστό εδώ και αρκετό καιρό πως, σε αρκετούς από τους ανθρώπους του Ντοκιμαντέρ, μεγαλώνει η απογοήτευσή τους όταν πρέπει να απαντήσουν στο ερώτημα «Χωρίς την κάμερα τι άνθρωποι είμαστε;»
Ως Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΝ,
Επειδή θεωρούμε πολύ σημαντικά τα θέματα που προέκυψαν , τόσο σε επίπεδο πραγματικής και άμεσης αντίδρασης από την κοινότητα των παρόντων κινηματογραφιστών και του Φεστιβάλ, όσο και σε ηθικό επίπεδο, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε μια συζήτηση στο πλαίσιο του επόμενου Αφιερώματος ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ που θα διεξαχθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος από τις 12-15 Οκτωβρίου με θέμα: Ντοκιμαντερίστας/ ενεργός Πολίτης.
***Σχετικά με το Πρόγραμμα του επόμενου ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ θα ενημερωθείτε εγκαίρως, καθώς επίσης και για τους συμμετέχοντες προσκεκλημένους στην συζήτηση αυτή.
Με εκτίμηση
Το ΔΣ της ΕΕΝ
