Ξανθές παραλίες, ανοιχτά αμάξια, όμορφα κορίτσια με χαριτωμένα μπικίνι, γοητευτικοί άντρες με σμόκιν, haute couture τουαλέτες, αμέτρητα μπουκάλια σαμπάνια, 24 φλας ανά δευτερόλεπτο, σκαλιά στρωμένα με κόκκινο χαλί, κλεμμένα φιλιά, ταλαιπωρημένα κρεβάτια, αφροδισιακά οστρακοειδή, ιστορίες για χρήματα, δόξα, έρωτες, δράματα. Στο φεστιβάλ των Καννών οι ταινίες δεν είναι παρά μόνο η αφορμή, ειδικά στις ανοιξιάτικες μέρες της δεκαετίας του 50, όταν η διασκέδαση και η γιορτή ήταν οι λέξεις κλειδί στις παραλίες της Cote D’ Azur πολύ πριν τα deals, οι αγοραπωλησίες και το cinema d’ auteur εξαφανίζουν δια παντός τις στάρλετ από την Croisette.
Πυροτεχνήματα από την βραδιά έναρξης του πρώτου φεστιβάλ το 1946.
Βεβαίως το φεστιβάλ των Καννών γεννήθηκε επισήμως το 1939 ως αντίδραση στον… εκφασισμό του Φεστιβάλ Βενετίας, οπότε το τρίπτυχο λίγη σαμπάνια, λίγη θάλασσα και μπόλικοι σταρ δεν ήταν ακριβώς στις αρχικές του προθέσεις, όμως καθώς η πρώτη εκδήλωση ματαιώθηκε κυριολεκτικά στο παρά πέντε για λόγους υπεράνω των δυνάμεών του (ένας Παγκόσμιος πόλεμος όπως και να το κάνουμε είναι ένας σοβαρός λόγος) το ντεμπούτο του θα έπρεπε να περιμένει ως το 1946. Ο Σεπτέμβρης όμως δεν παύει να είναι ένας μάλλον μουντός μήνας ακόμη και για τις παραλιακές πόλεις της μεσογείου κι έτσι σε μια κίνηση στην οποία πιθανότατα οφείλει ένα μεγάλο κομμάτι της επιτυχίας της η εκδήλωση μεταφέρεται το 1951, στον Μάιο, κάνοντας τις στάρλετ να αναθαρρήσουν πετώντας δίχως δεύτερη σκέψη τα περιττά (ή και όλα) ρούχα από πάνω τους και τους χολιγουντιανους σταρ να βάλουν στο ημερολόγιό τους έναν καινούριο προορισμό που συνδύαζε το ωφέλιμο με το εξαιρετικά τερπνό. Κι αν το πρόγραμμα του επίσημου φεστιβάλ προσπαθούσε από τότε να ισορροπήσει (όχι πάντα με επιτυχία) ανάμεσα στον Μπουνιουέλ και την Μπέτι Ντέιβις, και τον Ζαν Κοκτώ με την Μπριζίτ Μπαρντό, στα μάτια των ντόπιων που είχαν ήδη αρχίσει να στήνονται έξω από τις αίθουσες -ακόμη κι όταν δεν είχαν πρόσκληση- για τις προβολές, αλλά και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, λύση της εξίσωσης βρισκόταν σαφώς πιο κοντά προς το δεύτερο μέρος της.
Συγκεντρωμένο πλήθος έξω από το ξενοδοχείο Carlton το 1959. Φέτος το εμβληματικό τοπόσημο του φεστιβάλ θα είναι κλειστό για ανακαινίσεις
Η δεκαετία του πενήντα άλλωστε επέβαλε joie de vivre, κέφι και ανασυγκρότηση, σήκωμα του κεφαλιού μετά τον πόλεμο και… πολύ φαγητό. Το 1952 η Ισπανία προς τιμήν των συμμετοχών της στο φεστιβάλ αναθέτει στους κορυφαίους σεφ της χώρας να μαγειρέψουν στην Μαδρίτη μια γιγαντιαία παέγια την οποία στέλνει (με εξίσου γιγαντιαίο… τάπερ υποθέτουμε), αεροπορικώς στις Κάννες. Δυστυχώς η παέγια δεν φτάνει ποτέ στον προορισμό της καθώς καθ οδόν μια ιδιαίτερα άσχημη καταιγίδα στέλνει το αεροπλάνο εκτός πορείας (φανταστείτε το «Lost» αλλά με τεράστια αποθέματα παέγιας) και παρ ότι το έδεσμα δεν καταναλώνεται από του φεστιβαλιστές τα μέσα ενημέρωσης βρίσκουν στην ιστορία τροφή για μέρες. Οι δημοσιογράφοι του τύπου, του ραδιοφώνου αλλά και της τηλεόρασης (η γαλλική τηλεόραση έχει ήδη καθημερινή ανταπόκριση), έχουν ήδη αρχίσει να συρρέουν και η δίψα τους για θέμα και θέαμα σε συνδυασμό με την λαχτάρα δεκάδων πρόθυμων κοριτσιών για δόξα, γεννά το ταυτόσημο με το φεστιβάλ θέαμα των επίδοξων σταρ που ποζάρουν ελαφρά τη καρδία (και τη αμφίεση) προς τέρψη των φωτορεπόρτερ.
Η Σιμόν Σίλβα με τον Ρόμπερτ Μίτσαμ
Οι φωτογραφίες τους μοιάζουν χαριτωμένες, οι ιστορίες τους, δεν ήταν πάντα το ίδιο ευχάριστες. Το 1954 η Σιμόν Σίλβα μια ηθοποιός με πλούσιο μπούστο και όχι ακριβώς ανάλογο ταλέντο, στάθηκε δίπλα στον Ρόμπερτ Μίτσαμ και αφαίρεσε το πάνω μέρος από το μαγιό της. Ο πάντα τζέντλεμαν Ρόμπερτ προσφέρθηκε να καλύψει τα γυμνά της στήθη με τα χέρια του κι αυτό που επακολούθησε δεν ήταν τίποτα λιγότερο από το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο του φεστιβάλ. Στην προσπάθεια τους να απαθανατίσουν την στιγμή τρεις από τους παρευρισκομένους φωτογράφους έχασαν την ισορροπία τους κι έπεσαν στα βράχια της παραλίας όμως η πτώση της νεαρής στάρλετ ήταν ακόμη πιο επώδυνη. Μπορεί η φωτογραφία της να κάνει τον γύρο του κόσμου, εν τούτοις η νεαρή Γαλλίδα εκδιώκεται από τους διοργανωτές του φεστιβάλ και σύντομα μετακομίζει στην Αμερική ελπίζοντας σε μια λαμπρή καριέρα. Αυτό που βρήκε ήταν απλά το μένος των οργανώσεων περί ηθικής, κανέναν απολύτως ρόλο, τα βάθη της κατάθλιψης κι ένα άδοξο τέλος που έδωσε η ίδια τρία χρόνια αργότερα.
Η Σιμόν Σίλβα με τον Ρόμπερτ Μίτσαμ
Αν όμως το δράμα είναι βασικό στοιχείο οποιασδήποτε κινηματογραφικής επιτυχίας ακόμη πιο απαραίτητο μοιάζει να είναι και το happy end. Ενα από τα καλύτερα (τουλάχιστον μέχρι την στιγμή που το αμάξι της έπεσε στον γκρεμό…), ήταν αυτό στην ιστορία της Γκρέις Κέλι και του Πρίγκιπα Ρενιέ. Γνωρίστηκαν το 1955 στο φεστιβάλ και παντρεύτηκαν τον επόμενο χρόνο στο Μονακό. Οι Κάννες ως δώρο στο πριγκιπικό ζεύγος μεταθέτουν την ημερομηνία της πρεμιέρας τους για μερικές μέρες προκειμένου να μην ανταγωνιστεί την guest list του χαρμόσυνου γεγονότος καθώς η ημερομηνία της και η ημερομηνία του γάμου συνέπιπταν. Η Γκρέις Κέλι υπήρξε μια από τις πιο λαμπερές παρουσίες του φεστιβάλ όμως ασφαλώς δεν ήταν η μόνη. Τα κύματα της μεσογείου έφερναν στην παραλία των Καννών πληθώρα καθιερωμένων ή νεόκοπων σταρ, επιβεβαίωναν την λάμψη κάποιων και φώτιζαν το αστέρι κάποιων άλλων.
H Γκρέις Κέλι στις Κάννες το 1955
Το 1953 ένα μόνο όνομα είναι στα χείλη όλων: Μπριζίτ Μπαρντό. Τα μαλλιά της είναι ακόμη καστανά, η γοητεία της όμως είναι αναμφίβολα ξανθιά και γεμάτη φιλοδοξία. Με μια μόνο ταινία στο ενεργητικό της ποζάρει με το μπικίνι στην παραλία, φορά τα χαριτωμένα φορεματάκια της με τις τιράντες και με την φρεσκάδα των 19 της χρόνων μαγνητίζει τα βλέμματα. Στην δεξίωση της Αμερικάνικης Πρεσβείας όλοι θέλουν να μάθουν ποια είναι και η στιγμή που περιμένουν δεν θ’ αργήσει πολύ καθώς λίγα χρόνια αργότερα θα ανακαλύψουν πως αυτή τη Γυναίκα την Έπλασε ο Θεός. Μέχρι τότε όμως η μάχη για το στέμμα της βασίλισσας του φεστιβάλ γίνεται όλο και σκληρότερη και δυο χρόνια αργότερα θα είναι κυριολεκτικά στήθος με στήθος. Η Τζίνα Λολομπριτζίτα και η Σοφία Λόρεν στριμώχνουν το πλούσιο μπούστο τους στις πιο ασφυκτικές τουαλέτες που μπορεί να συλλάβει το μυαλό οποιουδήποτε μόδιστρου και το περιφέρουν με αξιοζήλευτο μπρίο σε όλα τα πάρτι που λαμβάνουν χώρα στην διάρκεια του φεστιβάλ. Οι φήμες για την τι-απέγινε-η μπέιμπι-τζέιν αντιζηλία τους, ήδη δίνουν και παίρνουν στην πατρίδα τους κι εκείνες προς μεγάλη απόλαυση των παρευρισκομένων δεν κάνουν τίποτα για να τις διαψεύσουν στο ουδέτερο έδαφος του φεστιβάλ.
Η Μπριζίτ Μπαρντό μπροστά από το Carlton το 1953
Με τον Κερκ Ντάγκλας στην παραλία
H Σοφία Λόρεν με ναυτικό λουκ στις Κάννες το 1955
Και η Τζίνα Λολομπριτζίτα με αληθινούς ναυτες, την ίδια χρονιά.
Κι αν εξ αιτίας της συμπεριφοράς τους η λέξη «bitches» έρχεται στα χείλη κάποιων, είναι μια άλλη «σκύλα» που τελικά έχει την τελευταία λέξη. Η σκυλίτσα της Γερμανίδας ηθοποιού Μαργκίτ Σάαντ κάνει τσισάκια στο μνημείο των αδελφών Λιμιέρ, ο τύπος παθαίνει υστερία και υποθέτω η Σοφία και η Τζίνα αναρωτιούνται γιατί δεν το σκέφτηκαν αυτές πρώτες. Πριν καλά καλά όμως οι αναμνήσεις από το Ιταλικό τους ταμπεραμέντο σβήσουν από την μνήμη το άστρο της επόμενης δόξας θα έχει γεννηθεί. Η Κιμ Νόβακ χαρακτηρίζεται όχι βασίλισσα αλλά «βόμβα» του φεστιβάλ, οι φωτορεπόρτερ την καταδιώκουν και ο Φρανσουά Τριφό σε… intellectual παροξυσμό μιλά για «συνδυασμό του ερωτισμού της Μέριλιν Μονρόε και του class της Λορίν Μπακόλ». H εφημερίδα La Parisien Libere από την άλλη, προφανώς διψώντας ξανά για καυγάδες, ανάβει τα αίματα: «δίχως καμιά αμφιβολία, αυτή είναι η σουπερ σταρ του φετινού φεστιβάλ. Όσο η Κιμ Νόβακ χόρευε μέχρι το πρωί, η Μπριζίτ Μπαρντό και η Μισέλ Μοργκάν δεν μπορούσαν να κρύψουν την ζήλια τους».
H Κιμ Νόβακ κάνει χαμό στο φεστιβάλ το 1955
Με την Μπριζίτ Μπαρντό στα σκαλιά πριν από μια προβολή.
Έναν χρόνο αργότερα όλες μαζί θα ζήλευαν κάτι πολύ πιο αξιοπρόσεκτο, το διαμαντένιο διάδημα της Ελίζαμπεθ Τέιλορ που καταφθάνει στην Croisette μαζί με τον σύζυγο της (το νούμερο τρία αν αναρωτιέστε), παραγωγό Μάικ Τοντ ο οποίος προωθεί την ταινία του «Ο Γύρος του Κόσμου σε Ογδόντα Ημέρες». Κι αν η αλαβάστρινη ομορφιά της νεαρής Λιζ είναι η επιτομή της κομψότητας, ο σύζυγός της μοιάζει να είναι το ακριβές αντίθετο. Διασπείρει ανερυθρίαστα την φήμη ότι το διάδημα της συζύγου του κοστίζει όσο και το μπάτζετ της ταινίας, τοποθετεί κλουβιά με ζωντανά λιοντάρια στην είσοδο του Palais Du Festival και ένα αερόστατο πάνω από την σκεπή του και υπόσχεται στους δημοσιογράφους συνέντευξη τύπου με τον Ιούλιο Βερν. Όταν έρχεται η στιγμή να τον παρουσιάσει, αντί για τον εδώ και 52 χρόνια νεκρό συγγραφέα του βιβλίου, δίνει τον λόγο σε έναν συνονόματο του εργαζόμενο στην διοίκηση της Κυανής Ακτής. Μίλησε κανείς για καλό γούστο;
H Ελίζαμπεθ Τέιλορ κι ο Μάικ Τοντ
Στα ίδια επίπεδα κομψότητας αλλά αυτή τη φορά με ελαφρυντικά (καθώς απλά την… σχεδίασαν έτσι) η Τζέιν Μάνσφιλντ κατεβαίνει από το αεροπλάνο που την φέρνει στην Νίκαια στα μπράτσα του συζύγου της πρώην Mister Universe Μίκι Χάρκιτέι, ο οποίος βρήκε προφανώς την ίδια πιο ελαφριά από τις βαλίτσες της, καθώς στην διάρκεια της παραμονής της στο φεστιβάλ, εκπλήσσει τους πάντες αλλάζοντας ρούχα κάθε δύο ώρες! Αν όμως οι υπερβολές της Μάνσφιλντ έφεραν στο φεστιβάλ έναν αέρα χολιγουντιανής ανεμελιάς (και ανοησίας) η γενική αίσθηση είναι πως η κατεύθυνση του αέρα αρχίζει να αλλάζει με το τέλος της δεκαετίας. Κι αν το 1959 η Ρόμι Σνάιντερ και Αλέν Ντελόν κυκλοφορούν αγκαλιασμένοι κερδίζοντας τον τίτλο του πιο όμορφου ζευγαριού που πέρασε από το φεστιβάλ, αυτό που μένει σαν αίσθηση από εκείνη την χρονιά δεν είναι παρά τα «400 Χτυπήματα» του Φρανσουά Τριφό που κερδίζουν το βραβείο σκηνοθεσίας και σηματοδοτούν την γέννηση της Nouvelle Vague.
Η Τζέιν Μάνσφιλντ έκλεψε τις εντυπώσεις
Ρόμι Σνάιντερ και Αλέν Ντελόν
Η δεκαετία του 60 μπορεί να μπαίνει με ένα από τα πιο λαμπρά πάρτι που γνώρισαν οι Κάννες όμως από κει και πέρα η αίσθηση δείχνει να αλλάζει. Ναι η Τζίνα και η Σοφία θα ξαναβρεθούν στα ίδια σκαλιά, ο Λουκίνο Βισκόντι και η Κλαούντια Καρντινάλε θα φέρουν έναν ζωντανό γατόπαρδο στην παραλία και ο «Δρ Ζιβάγκο» θα προκαλέσει ανεπανάληπτο συνωστισμό, όμως τα πράγματα έχουν ήδη αρχίσει να παίρνουν άλλη τροπή που θα κορυφωθεί με την (αναμενόμενη) κατάληψη της αίθουσας προβολών από σκηνοθέτες σαν τον Γκοντάρ τον Πολάνσκι και τον Τριφό τον Μάη του 68. Η αίσθηση της ελαφρότητας και έλλειψη ενοχών για την «ανίερη συνεύρεση» της τέχνης και της κενότητας δίνει την θέση της σε ένα φεστιβάλ που συνειδητοποιείται και γίνεται όλο και περισσότερο κινηματογραφικό γεγονός και λιγότερο γιορτή.
Ο Μπαρτ Λάνκαστερ, η Κλαούντια Καρντινάλε, ο Λουκίνο Βισκόντι κι ένας γατόπαρδος.
Οι εκρηκτικές Κάννες του 1968
Τα πάρτι θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χώρα οι σταρ θα εξακολουθήσουν να καταφθάνουν, από κει και πέρα όμως οι Κάννες θα μοιάζουν όλο και περισσότερο όχι με μια αυθόρμητη γιορτή όπου όλοι διασκεδάζουν, αλλά με ένα πάρτι όπου πρέπει να πας για συγκεκριμένους λόγους. Πριν όμως όλα αρχίζουν να αλλάζουν, στο φεστιβάλ του 1960, η «Dolce Vita» έχει τον τελευταίο λόγο. Η ταινία του Φελίνι μπορεί να μην είχε την υποδοχή που περίμενε ο δημιουργός της, όμως η γιορτή που διοργάνωσε, ήταν ανεπανάληπτη! 45 κιλά σπαγγέτι, 72 μπουκάλια ουίσκι και διακόσια λίτρα κιάντι ήταν ότι χρειαζόταν για να ξεχάσουν οι καλεσμένοι του τις αναστολές τους να διασκεδάσουν με τρόπο Φελινικό και να βρεθούν εν τέλει όλοι με τα ρούχα στην πισίνα. Η Ανίτα Έκμπεργκ μπορεί να ήταν απούσα, η εικόνα εν τούτοις γράφτηκε στην ιστορία των Καννών, όπως και η δική της κινηματογραφική βουτιά στην Φοντάνα ντι Τρέβι, σαν μια ξεκάθαρη απόδειξη πως στις καλύτερες στιγμές της η ζωή πολύ απλά, μιμείται την τέχνη…
