Από τις ανέμελες, αφελείς περιπέτειες του Μπιλ και του Τεντ μέχρι το προσωπικό ταξίδι αυτοανακάλυψης του Γκας Βαν Σαντ και από τις ταινίες εποχής με τον γοτθικό αλλά θανάσιμο ρομαντισμό μέχρι την δυστοπία μιας εικονικής πραγματικότητας, η φιλμογραφία του Κιάνου Ριβς είναι γεμάτη μικρές και μεγάλες εκπλήξεις, απότομες στροφές και ανώμαλες προσγειώσεις, σημάδια διάνοιας αλλά και επίπονα βαρετές στιγμές, όλα στοιχεία που μαρτυρούν μια ανήσυχη προσωπικότητα που ποτέ δε βολεύτηκε σε ένα προφίλ που θα έκανε σαφώς πιο εύκολη τη δουλειά ενός χολιγουντιανού μαρκετίστα.
Και όμως, στη συλλογική συνείδηση, ο Ριβς μπορεί να ήταν pop αλλά δεν ήταν ποτέ ένας «σοβαρός καλλιτέχνης». Μπορεί να ήταν δημοφιλής όμως ποτέ δεν πλασαρίστηκε ως μια στιβαρή καλλιτεχνική persona. Μπορεί να συνεργάστηκε με σκηνοθέτες όπως ο Γκας Βαν Σαντ, ο Στίβεν Φρίαρς, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, η Κάθριν Μπίγκελοου, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι και ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, όμως ποτέ δεν κατάφερε να αναγνωρισθεί ως ιδιοσυγκρασιακός, ανήσυχος ηθοποιός.
Διαβάστε ακόμη: Excellent! Οι Κιάνου Ριβς και Αλεξ Γουίντερ επιστρέφουν για το «Bill & Ted 3»
Το εύρος της συναισθηματικής αποτύπωσης του Κιάνου Ριβς σύμφωνα με τους επικριτές του.
Μια ματιά ωστόσο στην καριέρα του Ριβς, αν δεν μπορεί να αλλάξει τις εντυπώσεις, είναι πολύ εύκολο να προκαλέσει την απορία και την περιέργεια. Το πρόσωπό του ήταν αρχικά αυτό μιας αθώας νιότης. Επειτα, ταυτίστηκε με αυτό ενός action hero (και μάλιστα κάποιου που δεν έμοιαζε με το – τυποποιημένο στα 90ς – σύνηθες πρότυπο του ευμεγέθη μπρατσαρά). Οι επιλογές του κινήθηκαν ανάμεσα σε μικρές ανεξάρτητες παραγωγές και σε μεγάλα στουντιακά έπη. Το βιογραφικό του περιλαμβάνει ακόμα κι ένα ντοκιμαντέρ σε δική του παραγωγή («Side by Side») σχετικά με την παραδοσιακή χρήση φιλμ και τον σύγχρονο ψηφιακό τρόπο γυρίσματος (!) αλλά και μια σκηνοθετική απόπειρα με τίτλο «Man of Tai Chi», για την οποία καλύτερα να μη μιλήσουμε. Στο δημιουργικό σύμπαν του Ριβς τίποτα μα τίποτα δεν είναι ασφαλές.
Η μόνη σταθερά (αν εξαιρέσει κανείς την τάση των ρόλων που επιλέγει να θέλουν να… σώσουν τον κόσμο – από τον «Μικρό Βούδα» και τον Neo του «Matrix» μέχρι ακόμα και τον «Johny Mnemonic» ή τον Κλάατου του remake του «Οταν η Γη Σταματήσει») είναι μια τόλμη που φέρνει – είτε το επιθυμεί είτε όχι – τον κάθε ήρωα αντιμέτωπο με τις συμβάσεις, είτε αυτό αφορά την ανακάλυψη ενός σκοτεινού κάστρου γεμάτο μυστικά στον «Δράκουλα», είτε την δοκιμή ενός νέου φάρμακου που ούτε λίγο ούτε πολύ προκαλεί την αμφισβήτηση της πραγματικότητας («A Scanner Darkly»), είτε απλά τον πόλεμο ενός μισθοφόρου απέναντι στους μαφιόζους εργοδότες του γιατί δολοφόνησαν τον σκύλο του.
Το ίντερνετ αγαπά τον Κιάνου. Ή αλλιώς, πώς η βρώση ενός σάντουιτς κατέληξε να είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα memes των τελευταίων χρόνων.
Το τρίτο κεφάλαιο του John Wick έρχεται για να επισφραγίσει το προφίλ του Κιάνου Ριβς ως μεταμοντέρνο action ήρωα, ο οποίος παραμένει μοναχικά πιστός στο μονοπάτι του μέχρι το κακό να του ανακόψει την πορεία. Κατά κάποιον τρόπο, ο Τζον Γουίκ είναι η επιτομή του καλλιτεχνικού cult προφίλ του Ριβς: όπως και ο μισθοφόρος ήρωάς του, ο ίδιος πάντα επέμενε να διαβαίνει τον δικό του δρόμο, να αποκρούει τις επιθέσεις και τα αρνητικά σχόλια, να συνεχίζει να ακολουθεί με μανία τους δικούς του κανόνες και να προβάλει την στωικότητά του ως κάτι οργανικό και απαραίτητο στην επιβίωσή του, ό,τι κι αν γκρεμίζεται ή εκρήγνυται με θόρυβο γύρω του.
Ισως για αυτό, ο ρόλος αυτός να προκάλεσε επιτέλους τόσο μαζικά την αποδοχή. Ισως για αυτό να κόπασαν επιτέλους και τα σχόλια περί του ταλέντου του. Η ταμπέλα του «κακού ηθοποιού» για άλλους θα ήταν η καλλιτεχνική καταδίκη. Για τον Ριβς όμως ήταν απλά ένα ακόμη εμπόδιο που όφειλε να ξεπεραστεί.
Διαβάστε ακόμη: Ο Κιάνου Ριβς γίνεται και επίσημα το fashion icon που αξίζει
Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν μπορούμε φυσικά να δηλώσουμε ότι ο Ριβς είναι ο καλύτερος ηθοποιός του κόσμου. Η παρουσία του στις «Επικίνδυνες Σχέσεις», οι ακούσια ξεκαρδιστικές εκφράσεις τρόμου του στον «Δικηγόρο του Διαβόλου» και η αμφισβητήσιμη χημεία του με τις συμπρωταγωνίστριές του (από τον «Γλυκό Νοέμβρη» μέχρι και το πρόσφατο «Πρόσκληση σε Γάμο») δίνουν αρκετά επιχειρήματα στους πολέμιούς του, τα οποία δύσκολα αντικρούονται.
Ο Κιάνου Ριβς στην φωτογράφιση για τον οίκο Yves Saint Laurent.
Για πολλούς όμως, δεν είναι απλά θέμα ερμηνείας αλλά ολόκληρης αύρας. Καλώς ή κακώς, ο Ριβς έχει τον σύγχρονο αέρα της μελαγχολίας αλλά και το ανεπιτήδευτο ενός μοναχικού ήρωα. Δεν ταιριάζει στο στεγνό πλαίσιο μιας ταινίας εποχής, δεν υποστηρίζει το φτιαχτό μελόδραμα, δεν μπορεί να κουβαλήσει στους ώμους το συναισθηματικό βάρος μιας κλισέ ρομαντικής ιστορίας. Αντιθέτως, η δυναμική του εμφανίζεται σε ρόλους που μπορούν να συνταιριάξουν με την τραχιά σωματικότητά του, που μπορούν να μεταφέρουν το μήνυμά τους μέσα από την ισχυρή αλλά σταθερή ματιά του, που μπορούν μέσα από την δράση να προβάλουν το εσωτερικό δράμα του κάθε ήρωα.
Είναι ειρωνικό να απαιτεί κανείς από τους ρόλους να προσαρμόζονται στο προφίλ ενός ηθοποιού, όμως στην περίπτωση του Κιάνου Ριβς κάτι τέτοιο μοιάζει να είναι ο κανόνας. Το «Point Break» δούλεψε γιατί έτσι κι αλλιώς το ίδιο δεν έπαιρνε τον εαυτό του υπερβολικά στα σοβαρά. Το «Matrix» ήταν μια τεράστια επιτυχία γιατί ακριβώς χρησιμοποίησε την μη στερεοτυπική action φιγούρα του Ριβς για να δώσει σάρκα και οστά στον δικό του Μεσσία. Και οι περιπέτειες του Τεντ και του Μπιλ, όπως και το «Δικό μου Αϊντάχο», τάραξαν τα νερά ακριβώς γιατί βρήκαν στο βλέμμα του Ριβς μια χαμένη αθωότητα που περιέγραφε αβίαστα την απώλεια μιας χαμένης νιότης.
Αλήθεια, πόσων χρόνων είναι πραγματικά ο Κιάνου Ριβς;
Μεγαλώνοντας (γιατί είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς ότι μετρά ήδη τριάντα χρόνια καριέρας), ο Ριβς άρχισε ο ίδιος να αναζητά τα project που θα έδιναν την ευκαιρία στην εσωτερικότητά του να αναδειχθεί με τον τραχύ, άμεσο τρόπο του. Οι συνεργασίες με την Νάνσι Μέγιερς («Κάλλιο αργά παρά αργότερα»), την Ρεμπέκα Μίλερ («Οι κρυφές ζωές της κυρίας Λι») και την Ανα Λίλι-Αμιρπούρ («The Bad Batch») δείχνουν έναν ηθοποιό που δε διστάζει να εμπιστευτεί γυναίκες-δημιουργούς, αν και ατυχώς καμία από αυτές τις συνεργασίες (όσο ενδιαφέρον κι αν είχαν, ειδικά η pop δυστοπία της Αμιρπούρ) δεν κατάφεραν να συμπεριληφθούν στα καλύτερα της καριέρας του.
Η συνεργασία του όμως με τον Τσαντ Σταχέλσκι του «John Wick» ήρθε για να ξεκλειδώσει όλη την ισχύ της παρουσίας του. Ο Σταχέλσκι, έχοντας δουλέψει ήδη ως κασκαντέρ στο Χόλιγουντ (ήταν μάλιστα και ο αντικαταστάτης του Ριβς στις δύσκολες σκηνές του «Matrix»), βάσισε την ταινία στα πιο δυνατά στοιχεία της persona του Ριβς, καταφέρνοντας τελικά να συνδυάσει την χαλαρή, καλοπροαίρετη παρουσία που όλοι οι συνεργάτες του υμνούν, με την μοναχική, urban, θανάσιμη κινηματογραφική φυσιογνωμία του.
Το «John Wick» σε έξι καρέ.
Ο ίδιος ο Ριβς δε, πιο σίγουρος από ποτέ, δείχνει να έχει βρει στον Γουίκ τον ρόλο που ήταν απλά από την αρχή προορισμένος να ερμηνεύσει, είτε αναμετριέται με τους αντιπάλους του μέσα σε μια αίθουσα με παραμορφωτικούς καθρέφτες είτε καλπάζοντας πάνω στο άλογό του όσο τον κυνηγούν μοτοσικλετιστές με σπαθιά σαμουράι γιατί… γιατί όχι. Τα «John Wick» κατέληξαν να είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια ακόμα «Αρπαγή», όπως και ο Ριβς απέδειξε ότι δεν είναι απλά ένας ήρωας δράσης στα πρότυπα του Λίαμ Νίσον, και αυτά συνέβησαν ακριβώς γιατί ο Ριβς παρέμεινε πιστός στο τολμηρό μονοπάτι του, χωρίς να φοβάται τις ήττες (θυμάται κανείς άραγε το «Μην ανοίξεις» του Ιλάι Ροθ ή, ακόμα πιο πρόσφατα, το «Πιστό Αντίγραφο» του Τζέφρι Ναχμάνοφ;) αλλά και χωρίς να διστάζει να βουτήξει με πάθος σε project δημιουργών που σπάνια παίζουν εκ του ασφαλούς (όπως το «The Neon Demon» του Νίκολας Βίντινγκ Ρεφν). Ο επαναστάτης Neο ήταν και θα είναι πάντα κρυμμένος μέσα του.
Η καριέρα του Κιάνου Ριβς σε δέκα στάσεις
1.«Πρέπει πραγματικά να το θέλεις!» λέει στον ποδηλάτη του Κιάνου ο προπονητής και εκείνος, σχεδόν ξεψυχισμένα αλλά με πάθος, απαντά «το θέλω!». Μπορεί να είναι απλά μια διαφήμιση της Κόκα-Κόλα, θα μπορούσε όμως κάλλιστα να περιγράφει και ολόκληρη την καριέρα του Ριβς.
2.Το «Στην Ακρη του Ποταμού» του Τιμ Χάντερ ήταν ουσιαστικά ο πρώτος μεγάλος πρωταγωνιστικός ρόλος του Κιάνου Ριβς. Και ταυτόχρονα, η αρχή του αιώνιου κινηματογραφικού debate σχετικά με το πόσο καλός ή κακός ηθοποιός πραγματικά είναι.
3.Μπορεί οι ταινίες εποχής να μην έκαναν και πολύ καλό στην καλλιτεχνική εικόνα του, όμως για αυτό ίσως τελικά να μην ευθύνονται οι ερμηνευτικές ικανότητες του Ριβς αλλά απλά το εξαιρετικά μοντέρνο παρουσιαστικό του. Ο Ντανσενί του μοιάζει απλά να προέρχεται από άλλη εποχή, όσο κι αν προσπαθεί να ακολουθήσει πιστά τις επιταγές της αυλής (και του Φρίαρς).
4.Στην πιο χαρακτηριστική σκηνή ίσως του «Point Break» (ελληνιστί, «Στην κόψη του κύματος»), η Κάθριν Μπίγκελοου εμπιστεύεται τον Κιάνου Ριβς και το χαμόγελό του για να παρουσιάσει μια σκηνή δράσης όπου, παραδόξως, η δράση σημαίνει χαρά και όχι θάνατο. Πώς λέμε «Τζον Γουίκ;» Καμία σχέση. Καλώς ήρθες και πάλι στο παρόν, Κιάνου.
5.Μια σπαρακτική σκηνή γύρω από την φωτιά στο «Δικό μου Αϊντάχο» του Γκας Βαν Σαντ, η πρώτη μικρή νίκη στην μακριά προσπάθεια του Ριβς να αποδείξει ότι έπαιρνε στα σοβαρά κάθε του δουλειά, ακόμα κι όταν κανείς άλλος στη βιομηχανία δεν το έκανε (εκτός από τους συνεργάτες, που πάντα εκθείαζαν την προσήλωσή του). «Σ’ αγαπώ, κι εσύ δεν με πληρώνεις».
6.Κι αν τελικά ο «Δράκουλας» του Φράνσις Φορντ Κόπολα ήταν απλά ένα γοτθικό αλλά αναζωογονητικά camp ρομάντζο; Ο Κιάνου Ριβς σίγουρα το πιστεύει.
7.Ενας νέος action hero για τη γενιά των 90ς κι ένας ηθοποιός πρόθυμος για κάθε είδους stunt στην καριέρα του. Μπορεί η δράση να ξεκίνησε με μια χαμογελαστή πτώση με το αλεξίπτωτο στο «Point Break», η ορμή της καριέρας το Ριβς όμως πήρε την φόρα που της αναλογούσε από την ανεξέλεγκτη ταχύτητα του λεωφορείου του «Speed».
8.Είκοσι χρόνια μετά, ο σύγχρονος θεατής ίσως δεν μπορεί να αντιληφθεί πόσο πρωτοπόρο ήταν το φιλμ στην εποχή του: ένας θρίαμβος του pop art, μια αποθέωση της sci-fi, δυστοπικής αισθητικής και κυρίως η αναντίρρητη πια απόδειξη ότι ο Κιάνου Ριβς ήταν ο Μεσσίας των ταινιών δράσης για την νέα χιλιετία.
9.Ο Ρίτσαρντ Λίνκλέιτερ πειραματίζεται με το rotoscope animation και ο Κιάνου Ριβς για άλλη μια φορά κοιτά έξω από το κουτί. Η ταινία δεν άλλαξε τον ρου της καριέρας του όμως ήταν η σαφής ένδειξη ότι ο ηθοποιός δεν πρόκειται να προσπαθήσει για να γίνει μέρος του συστήματος, απλά το σύστημα θα πρέπει να μάθει να κινείται γύρω από τους δικούς του κανόνες. Πόσο Τζον Γουίκ.
10.«Το όνομά του είναι Τζον Γουίκ» αν και σαφώς θα μπορούσε να είναι «Μπαμπούλας» ή «Μπάμπα-Γιάμπα». Αυτό όμως είναι το λιγότερο. Ο Κιάνου Ριβς βρίσκει επιτέλους την ισορροπία ανάμεσα στην εσωτερικότητα και την τραχύτητά του όσο ο Σταχέλσκι μεγαλουργεί με την χρήση του neon, των φώτων και των πολλαπλών επιπέδων της κινηματογράφησης της δράσης, δημιουργώντας τελικά την απόλυτη γλώσσα επικοινωνίας ανάμεσα σε ηθοποιό και σκηνοθέτη. Ο Ριβς δε χρειάζεται πια να αποδείξει τίποτα.
