Οσοι έχουν υπάρξει φοιτητές στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας γνωρίζουν την Ιριδα. Οσοι έχουν υπάρξει νέοι φιλότεχνοι και σινεφίλ στην Αθήνα, γνωρίζουν την Ιριδα. Οσοι θέλουν να παρακολουθήσουν σεμινάρια και εκδηλώσεις των τεχνών στην Αθήνα, γνωρίζουν την Ιριδα. Ο Πολιτιστικός Ομιλος Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών (Π.Ο.Φ.Π.Α.), όχι απλώς γνωρίζει την Ιριδα, αλλά την έχει για ναό του εδώ και κοντά έξι δεκαετίες. Ο Π.Ο.Φ.Π.Α., ο πολιτιστικός φορέας των φοιτητών του ΕΚΠΑ, αποτελείται από τέσσερις καλλιτεχνικούς τομείς με αντικείμενα το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία και το χορό.
Δείτε ακόμη: Προσεχώς | Αυτές είναι οι ταινίες που θα κάνουν πρεμιέρα την Πέμπτη, 2 Μαρτίου
Από τα πρώτα βήματα νεαρών σκηνοθετών που τότε, ακόμα, δεν ήξεραν ότι θέλουν να κάνουν σινεμά, ως το τωρινό, γεμάτο ενέργεια Φεστιβάλ Ιριδα Visions, ο Π.Ο.Φ.Π.Α. φροντίζει ώστε η Ιριδα να τελεί την αποστολή της, να λειτουργεί ως κέντρο πολιτισμού για τους σπουδαστές και τους υπόλοιπους κατοίκους της πόλης. Γι' αυτό και, περνώντας το κατώφλι του εκθαμβωτικά όμορφου κτιρίου στην Ακαδημίας, γωνία με Ιπποκράτους, ο επισκέπτης νιώθει ταυτόχρονα τη γόνιμη πατίνα τής Ιστορίας και το ελεύθερο πνεύμα τής νιότης.
Η Ζακλίν Λέντζου και η Σοφία Κόκκαλη σε προβολή στη Ιριδα, φωτογραφία Παύλος Σταματιάδης
Για πόσο ακόμα; Σύμφωνα με το άρθρο 296 του νομοσχεδίου για τα ΑΕΙ που ψηφίστηκε το καλοκαίρι που μάς πέρασε, η αυτοτελής νομική προσωπικότητας της Πανεπιστημιακής Λέσχης του ΕΚΠΑ καταργείται, με αποτέλεσμα την απαγόρευση, ταυτόχρονα, της ανεξάρτητης διαχείρισης των οικονομικών της αποθεμάτων, του προϋπολογισμού της, καθώς και των κτιριακών της υποδομών. Δρομολογείται η χρήση του κτιρίου, σαν το Πανεπιστήμιο να μη διαθέτει άλλα πολλά, ως αίθουσες διδασκαλίας του Παιδαγωγικού, ενώ προοιωνίζεται η «αξιοποίηση» της Ιριδας με τρόπους διαφορετικούς, προφανώς προσοδοφόρους για το ΕΚΠΑ, ώστε όχι μόνο ο Π.Ο.Φ.Π.Α. να κινδυνεύει να μείνει χωρίς έδρα, αλλά και ο πολιτισμός τής πόλης να γίνει φτωχότερος.
Τρία ενεργά μέλη του Π.Ο.Φ.Π.Α., η Αννα Γράδου, μέλος του Κινηματογραφικού Τομέα, ο Γιώργος Δρακόπουλος, μέλος του Χορευτικού Τομέα και η Δέσποινα Στεροπούλου, μέλος του Φωτογραφικού Τομέα, εξηγούν στο Flix.
Ολες οι δραστηριότητες είναι πάντα με ελεύθερη είσοδο, ανοιχτές προς όλες και όλους και συγκεντρώνουν μεγάλο πλήθος συμμετεχόντων που ξεπερνά ακόμα και τα εγγεγραμμένα μέλη, καθώς δεν είναι ποτέ προϋπόθεση η εγγραφή για την συμμετοχή. Η Ιριδα είναι ένας χώρος πολιτισμού και δημιουργίας που η δράση του τιμά και διαφημίζει το Πανεπιστήμιο, ενισχύει το δημόσιο χαρακτήρα του και αποτελεί σημείο αναφοράς της πολιτιστικής δραστηριότητας της Αθήνας.»
Ποια είναι η στάση σας απέναντι στην προοπτική της «αξιοποίησης» της Ιριδας από το ΕΚΠΑ;
Η Ιριδα είναι ο κύριος χώρος που στεγάζει τις δραστηριότητες του Κινηματογραφικού και του Φωτογραφικού τομέα, από την ίδρυσή τους κατά τη δεκαετία του ‘80 μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι φέτος τα εγγεγραμμένα μέλη των παραπάνω τομέων φτάνουν τα 1200. Ολες αυτές τις δεκαετίες η Ίριδα αξιοποιείται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο από το Ε.Κ.Π.Α. καθώς στεγάζει τα σεμινάρια και τις καλλιτεχνικές δράσεις των μελών του Πολιτιστικού Ομίλου. Επίσης, οι πολιτιστικοί τομείς έχουν οργανώσει στην Ιριδα πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων σε συνεργασία με οργανισμούς και καλλιτέχνες μεγάλου βεληνεκούς. Ολες οι παραπάνω δραστηριότητες είναι πάντα με ελεύθερη είσοδο, ανοιχτές προς όλες και όλους και συγκεντρώνουν μεγάλο πλήθος συμμετεχόντων που ξεπερνά ακόμα και τα εγγεγραμμένα μέλη, καθώς δεν είναι ποτέ προϋπόθεση η εγγραφή για την συμμετοχή. Η Ιριδα είναι ένας χώρος πολιτισμού και δημιουργίας που η δράση του τιμά και διαφημίζει το Πανεπιστήμιο, ενισχύει το δημόσιο χαρακτήρα του και αποτελεί σημείο αναφοράς της πολιτιστικής δραστηριότητας της Αθήνας.
Το Πανεπιστήμιο, μέσω των δεκάδων ετήσιων σεμιναρίων, εργαστηρίων και λοιπών δράσεων του Πολιτιστικού Ομίλου, αξιοποιεί την Ιριδα εδώ και πολλές δεκαετίες. Αυτό που δεν κάνει είναι να την εκμεταλλεύεται οικονομικά και αυτού του τύπου η επανανοηματοδότηση του όρου «αξιοποίηση» από το ίδιο το Ε.Κ.Π.Α. είναι που βρίσκει τη φοιτητική και καλλιτεχνική κοινότητα αντίθετες.
Εκδήλωση του Χορευτικού Τομέα, φωτογραφία Παύλος Σταματιάδης
Ποια είναι η κατάσταση της Ιριδας σήμερα, θα τη χαρακτηρίζατε ως ζωντανό τόπο; Απαραίτητο για το Πανεπιστήμιο; Τι βελτιώσεις χρειάζονται;
Η Ιριδα στεγάζει και φέτος σε καθημερινή βάση τις δράσεις του Κινηματογραφικού και Φωτογραφικού Τομέα, δηλαδή πάνω από 10 σεμινάρια με ελεύθερη είσοδο τα οποία την κρατάνε ζωντανή και γεμάτη νέο κόσμο μέχρι τις βραδινές ώρες. Επίσης, από τον Νοέμβριο του 2022 μέχρι και σήμερα διοργανώνεται ένα μεγάλο φεστιβάλ εξωστρέφειας του Πολιτιστικού Ομίλου, το Irida Visions, με ένα εξαιρετικό πρόγραμμα που αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα του στίγματος της δράσης των τομέων. Μας έχουν τιμήσει με την παρουσία τους καλλιτέχνες όπως οι Νίκος Γραμματικός, Πάνος Χ. Κούτρας, Εύα Στεφανή, Γιάννης Οικονομίδης, Enri Canaj, Ελίνα Ψύκου, Μάρθα Φριντζήλα, Ζακλίν Λέντζου, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Πάολα Ρεβενιώτη και πολλοί ακόμα. Η Ιριδα είναι ταυτόχρονα χώρος καλλιτεχνικής δημιουργίας, μάθησης αλλά και χώρος κοινωνικοποίησης απαραίτητος για την φοιτητική κοινότητα (και όχι μόνο) της Αθήνας.
Ως προς την κατάσταση του χώρου, η Ιριδα για πολλές δεκαετίες έμεινε χωρίς ουσιαστική συντήρηση από την πλευρά του Ε.Κ.Π.Α.. Το καλοκαίρι του 2022 ξεκίνησαν ξαφνικά εργασίες συντήρησης. Βασικός στόχος των εργασιών ήταν να αποκατασταθεί ο φωτισμός στην οροφή της αίθουσας προκειμένου να γίνει αυτή «κατάλληλη» για να φιλοξενηθούν μαθήματα του Παιδαγωγικού Τμήματος που είχε μείνει προσωρινά άστεγο λόγω εργασιών στα δικά του κτίρια. Η απόφαση για μετεγκατάσταση του Π.Τ.Δ.Ε. πάρθηκε από την Πρυτανεία χωρίς καμία ενημέρωση των φοιτητών του Π.Ο.Φ.Π.Α. και δημιούργησε μια σειρά προβλημάτων, πέραν της πραγματοποίησης μαθημάτων της σχολής σε αίθουσες της Πανεπιστημιακής Λέσχης.
Συνολικά το κτίριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης, άρα και η Ιριδα έχουν ανάγκη από συντήρηση λόγω παλαιότητας. Οι Τομείς υποχρηματοδοτούνται και υπάρχει δυσκολία να καλύψουν τα έτσι κι αλλιώς χαμηλά πάγια έξοδά τους. Το Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση αν αξιολογεί τον Πολιτισμό ως απαραίτητο στοιχείο της προσφοράς του στην κοινωνία και όχι προς την αντίθετη.»
Οι αίθουσες αυτές δεν είναι καθόλου κατάλληλες για πολύωρα πανεπιστημιακά μαθήματα, είτε λόγω έλλειψης φυσικού φωτισμού (Ιριδα, Α’ υπόγειο), είτε άλλων παροχών. Αλλά έστω και αυτές οι στοιχειώδεις εργασίες συντήρησης που έγιναν θεωρούμε ότι έγιναν χωρίς σεβασμό στο γεγονός ότι το κτίριο της Λέσχης χαρακτηρίζεται ως έργο τέχνης σύμφωνα με την ΥΑ:ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1164/19744 ΦΕΚ:357/Β/1988-06-07. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι χρησιμοποιήθηκε πλαστικό χρώμα σε διακοσμητικά γύψινα στοιχεία αλλάζοντάς τους τελείως την αισθητική, ουδέτερη θερμοκρασία χρώματος στον φωτισμό και ότι έγιναν εργασίες γυαλίσματος του πατώματος χωρίς κάλυψη των καθισμάτων και του εξοπλισμού προβολής. Συνολικά το κτίριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης, άρα και η Ιριδα έχουν ανάγκη από συντήρηση λόγω παλαιότητας. Οι Τομείς υποχρηματοδοτούνται και υπάρχει δυσκολία να καλύψουν τα έτσι κι αλλιώς χαμηλά πάγια έξοδά τους. Το Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση αν αξιολογεί τον Πολιτισμό ως απαραίτητο στοιχείο της προσφοράς του στην κοινωνία και όχι προς την αντίθετη.
Ο Γιώργος Γούσης στην Ιριδα, φωτογραφία Θοδωρής Μέλλιος
Εχετε επικοινωνήσει τα αιτήματά σας στη διοίκηση του ΕΚΠΑ και τι ανταπόκριση είχατε;
Ηδη πριν από την ψήφιση του νόμου, είχαμε κινητοποιηθεί σημαντικά και είχαμε επιδιώξει συναντήσεις με τον αντιπρύτανη φοιτητικής μέριμνας αλλά και τον ίδιο τον πρύτανη, προκειμένου να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας και να λάβουμε έστω μια εγγύηση, πως η τυχόν ψήφιση του άρθρου δεν θα επηρεάσει την λειτουργία μας, όσον αφορά τόσο τους οικονομικούς πόρους και τη διαχείριση των χώρων μας, όσο και τη συνέχιση των δράσεών μας. Εχουν πραγματοποιηθεί από τότε ορισμένες συναντήσεις με τον αντιπρύτανη, στις οποίες έχει εκφράσει την υποστήριξη και κατανόησή του, χωρίς βέβαια αυτές οι δηλώσεις να έχουν κάποιο πρακτικό αντίκρισμα. Έπειτα, δυστυχώς μέχρι και σήμερα ο πρύτανης αρνείται συστηματικά να μας συναντήσει, προκειμένου να εκφράσουμε τα αιτήματά μας στον ίδιο.
Εχουμε αποστείλει πολλαπλές διαμαρτυρίες σχετικά με την χρήση χώρων λειτουργίας του Π.Ο.Φ.Π.Α. από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, κάτι που έχει προκαλέσει πολλές φορές εμπόδια στην πραγματοποίηση των δικών μας δραστηριοτήτων. Επίσης, έχουμε επισημάνει πως οι συγκεκριμένοι χώροι δεν αποτελούν αίθουσες διδασκαλίας, δεν τηρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές και ειδικά η Ιριδα που είναι ένας από τους πιο ιστορικούς χώρους πολιτισμού στο κέντρο της Αθήνας. Η διαφορετική «αξιοποίησή» της λοιπόν, αποτελεί πλήγμα όχι μόνο για εμάς, αλλά και για όλη την πολιτιστική κοινότητα της Αθήνας.
Η Πανεπιστημιακή Λέσχη στέγαζε έναν βασικό κορμό φοιτητικών δραστηριοτήτων, εύκολα προσβάσιμο για τους φοιτητές του Ε.Κ.Π.Α. που δυστυχώς αποδυναμώθηκε σταδιακά. Πέραν του Πολιτιστικού Ομίλου και των φοιτητικών αναγνωστηρίων που ευτυχώς ακόμη και σήμερα λειτουργούν εκεί, υπήρξαν ειδικότητες γιατρών, αίθουσα πολυμέσων, γραφείο ευρέσεως εργασίας, Μουσικό τμήμα.»
Διαμαρτυρίες έχουν γίνει και για την προχειρότητα των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στην Ιριδα, όπως και για την απουσία ενημέρωσής μας για αυτές. Από την έναρξη του φεστιβάλ Irida Visions, έχουμε φροντίσει να ενημερώσουμε την διοίκηση του Πανεπιστημίου για κάθε εκδήλωση και καλλιτέχνη που έχει παρευρεθεί μέσα από δελτία τύπου, δείχνοντας τη στήριξη που λαμβάνουμε, αλλά και την αφοσίωσή μας στη συνέχιση της δραστηριότητάς μας.
Οι αντιδράσεις μας, βέβαια, έχουν αποβεί άκαρπες, καθώς φαίνεται πως το Πανεπιστήμιο δυσκολεύεται να κατανοήσει τη συναισθηματική αλλά και λειτουργική σύνδεση που έχουμε με τους χώρους μας, δίνοντας προτεραιότητα στις δικές του στοχεύσεις και αγνοώντας την προσφορά τής μέχρι τώρα παρουσίας μας.
Γεμάτη η Ιριδα για τη «Winona» του The Boy. Φωτογραφία Δανάη Δανίκα
Τι απώλεια, πρακτική, ιδεολογική και «συναισθηματική» πιστεύετε ότι θα υπάρξει εάν οι δράσεις του ΠΟΦΠΑ μεταφερθούν σε άλλο κτίριο που διαθέτει το Πανεπιστήμιο;
Η Πανεπιστημιακή Λέσχη στέγαζε έναν βασικό κορμό φοιτητικών δραστηριοτήτων, εύκολα προσβάσιμο για τους φοιτητές του Ε.Κ.Π.Α. που δυστυχώς αποδυναμώθηκε σταδιακά. Πέραν του Πολιτιστικού Ομίλου και των φοιτητικών αναγνωστηρίων που ευτυχώς ακόμη και σήμερα λειτουργούν εκεί, υπήρξαν ειδικότητες γιατρών, αίθουσα πολυμέσων, γραφείο ευρέσεως εργασίας, Μουσικό τμήμα. Ενα κτίριο με πολλαπλές λειτουργίες λοιπόν. Η μεταφορά τής δράσης του Π.Ο.Φ.Π.Α. σε άλλο κτίριο του Πανεπιστημίου ισοδυναμεί με υποβάθμιση και αποδυνάμωσή της. Οι τέσσερις πολιτιστικοί τομείς συγκεντρώνουν την δράση τους στην περιοχή του κτιρίου της Φοιτητικής Λέσχης καθώς εκτός από τους δύο στους οποίους έχουμε αναφερθεί εκτενώς παραπάνω, ο Χορευτικός Τομέας δραστηριοποιείται στο Υπόγειο του κτιρίου και ο Θεατρικός Τομέας στο κτίριο «Κωστής Παλαμάς» που βρίσκεται πολύ κοντά. Αυτό επιτρέπει στα μέλη να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται. Επίσης, οι δραστηριότητες των τομέων πραγματοποιούνται κυρίως απογευματινές και βραδινές ώρες, αφού οι φοιτητές έχουν μαθήματα το πρωί. Αρα το γεγονός ότι το κτίριο είναι εύκολα προσβάσιμο με τα ΜΜΜ είναι κρίσιμο για την λειτουργία τους. Οι δράσεις έχουν έντονο εξωστρεφή χαρακτήρα, απευθύνονται και σε φοιτητές από άλλα ιδρύματα, ερευνητές και οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τις δράσεις μας. Γι' αυτούς τους λόγους το γεγονός ότι το κτήριο είναι στο κέντρο της πόλης είναι εξαιρετικά σημαντικό. Τέλος, στο κτίριο της Λέσχης στεγάζονται και τα φοιτητικά αναγνωστήρια τα οποία είναι γεμάτα με φοιτητές κατά τη διάρκεια της ημέρας, γεγονός που προφανώς εξυπηρετεί τα μέλη του Π.Ο.Φ.Π.Α. που συνδυάζουν τη μελέτη με την ενασχόλησή τους με τον πολιτισμό. Ολα τα παραπάνω είναι με όρους... σκληρής λογικής απλώς και μόνο οι πρακτικοί λόγοι που καταδεικνύουν την ανάγκη παραμονής του Π.Ο.Φ.Π.Α στους χώρους λειτουργίας του.
Σε μια πρώτη προσπάθεια να διευκολυνθεί η πρόσβαση στο χώρο για χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων, έχουμε φτιάξει εδώ και χρόνια αυτοσχέδιες ξύλινες ράμπες. Η διοίκηση του Ε.Κ.Π.Α. όλα αυτά τα χρόνια είχε κάνει ελάχιστες ενέργειες για την προσβασιμότητα του κτιρίου της Λέσχης γενικά και μόλις φέτος και κατόπιν ενεργειών μας προς την Μονάδα Προσβασιμότητας του Ε.Κ.Π.Α. φαίνεται πως θα γίνουν κάποιες σοβαρές ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.»
Πέραν αυτών, οφείλουμε να τονίσουμε ότι όλα αυτά τα χρόνια οι χώροι αυτοί παραμένουν ζωντανοί και συντηρούνται από τους φοιτητές. Πιο συγκεκριμένα τα μέλη του Κινηματογραφικού και του Φωτογραφικού Τομέα έχουν κάνει αρκετές εξορμήσεις για συντήρηση των καθισμάτων της Ιριδας και πάμπολλες τακτικές εξορμήσεις για μικροεπισκευές και καθαριότητα στους χώρους λειτουργίας του Ομίλου. Επίσης σε μια πρώτη προσπάθεια να διευκολυνθεί η πρόσβαση στο χώρο για χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων, έχουμε φτιάξει εδώ και χρόνια αυτοσχέδιες ξύλινες ράμπες. Η διοίκηση του Ε.Κ.Π.Α. όλα αυτά τα χρόνια είχε κάνει ελάχιστες ενέργειες για την προσβασιμότητα του κτιρίου της Λέσχης γενικά και μόλις φέτος και κατόπιν ενεργειών μας προς την Μονάδα Προσβασιμότητας του Ε.Κ.Π.Α. φαίνεται πως θα γίνουν κάποιες σοβαρές ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Η Ιριδα είναι μια πανέμορφη αίθουσα που γοητεύει όποιον και όποια την επισκέπτεται για πρώτη φορά, που έχει φιλοξενήσει τις φωτογραφίες και τα γυρίσματά μας, τις φιλίες μας. Είναι ένα σημείο αναφοράς των φοιτητικών μας χρόνων στην καρδιά της πόλης και μια από τις λίγες φορές που το Ε.Κ.Π.Α στέγασε τις δραστηριότητές μας σε ένα ζωντανό μνημείο.
Φωτογραφία Δέσποινα Στεροπούλου
Καλούμε το Ε.Κ.Π.Α να αναλάβει με φροντίδα τη συντήρηση της Ιριδας και να δεσμευτεί γραπτώς για τη διατήρηση της αίθουσας ως χώρου πολιτισμού που διαχειρίζεται ο Π.Ο.Φ.Π.Α, ώστε να μην καταλήξει άλλος ένας όμορφος χώρος τον οποίο οι φοιτητές παρατηρούν απ’ έξω, όπως το ιστορικό κτίριο του Πανεπιστημίου στο οποίο πηγαίνουμε μόνο για τις ορκωμοσίες μας. Αν η αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα και η εξαιρετική θέση της Ιριδας στο κέντρο της πόλης είναι και οι λόγοι που την καθιστούν ακατάλληλη για τη φιλοξενία των φοιτητών και κατάλληλη για κάθε άλλου είδους χρήση από το Πανεπιστήμιο, τότε προβληματιζόμαστε για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η διοίκηση του Ε.Κ.Π.Α. την αποστολή της.
Η Ιριδα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ωραία αίθουσα για εκδηλώσεις, γιατί είναι ένα μοναδικό στην Ελλάδα παράδειγμα χώρου συνύπαρξης φοιτητών και καλλιτεχνών, χώρος στον οποίο έκαναν τα πρώτα τους βήματα εκατοντάδες επαγγελματίες του κινηματογράφου και της φωτογραφίας και δημιουργήθηκαν γενιές σινεφίλ.
Αυτα λένε οι άνθρωποι της Ιριδας - το Flix παρακολουθεί τις εξελίξεις και θα σας ενημερώνει για ό,τι καινούριο.
