Με αφορμή την ειδική προβολή της ταινίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» στο Βακούρα την πρωταπριλιά, η Ιωάννα Ράππου, διαχειρίστρια τεσσάρων κινηματογράφων στη Θεσσαλονίκη (Απόλλων, Βακούρα, Μακεδονικόν, Ναταλί), μιλά στο Flix για τους ολοφώτεινους κινηματογράφους της, μας θυμίζει πως το streaming δε θα κερδίσει ποτέ την αίθουσα και μας υπόσχεται μεγάλο καλοκαιρινό αφιέρωμα στο Λος Aντζελες.
φωτογραφία: Νίκος Αραμπατζής / Εξώστης
Ως ομάδα έχετε στη διάθεσή σας τέσσερις κινηματογράφους - δύο θερινούς και δύο χειμερινούς. Αν και είναι όλοι κάτω από την ίδια ομπρέλα, ο καθένας καταφέρνει να έχει την δική του ταυτότητα. Πώς διαμορφώνετε το κινηματογραφικό πρόγραμμα και με τι κριτήρια;
Αρχικά αξίζει να αναφέρω πως δεν θα κάναμε σήμερα αυτήν την συζήτηση εάν ο κινηματογράφος δεν ήταν για τον πατέρα μας, Γαβριήλ Ράππο, όλη του η ζωή. Το σινεμά της Θεσσαλονίκης του χρωστάει πάρα πολλά. Μετά το τέλος της καραντίνας αποσύρθηκε από τη διαχείριση, η οποία πέρασε εξ' ολοκλήρου σ’ εμένα και τις αδερφές μου. Το βασικό κριτήριο λοιπόν για να προβληθεί μια ταινία στους κινηματογράφους μας είναι η ποιότητά της. Και οι τέσσερις κινηματογράφοι που διαχειριζόμαστε έχουν χαράξει τη δική τους μοναδική πορεία από την ημέρα που πρωτολειτούργησαν και το εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ύφος που απέκτησαν μέσα στα χρόνια. Για να γίνω περισσότερο κατανοητή, κάποιες ταινίες ταιριάζουν περισσότερο στο Βακούρα απ' ό,τι στο Μακεδονικόν ενώ κάποιες άλλες προορίζονται εξαρχής για το δεύτερο. Φυσικά, το πρόγραμμα όλων των κινηματογράφων της χώρας έχει απόλυτη σχέση με τις εκάστοτε συνεργαζόμενες εταιρείες διανομής οπότε υπάρχουν περιπτώσεις ταινιών που πρέπει αναγκαστικά να προβληθούν με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία όλων των διαδικασιών που απαιτούνται προκειμένου το κινηματογραφικό σύμπαν να συνεχίζει το ταξίδι και τον κύκλο του.
Ποιο είναι το αγαπημένο από τα τέσσερα παιδιά σου (Ναταλί, Βακούρα, Μακεδονικόν και Απόλλων) και γιατί;
Οταν έχεις τέσσερα παιδιά, πώς να διαλέξεις ένα από αυτά; Πάντως, ο Απολλωνάκος είναι ο κινηματογραφικός έρωτας της ζωής μου, τα καλοκαίρια μου και οι χειμώνες μου που περιμένω να περάσουν για να έρθουν τα καλοκαίρια. Μαζί με το Βακούρα είναι οι δύο κινηματογράφοι που ανέλαβα από το μηδέν το 2010. Με επιμονή και υπομονή, αγάπη και όνειρα, θέληση και πλάνο έφτασαν σήμερα να είναι ολοφώτεινοι και ολοζώντανοι, περήφανοι και γεμάτοι όρεξη για ζωή. Το Ναταλί και το Μακεδονικόν όμως, αυτοί οι δύο κλασικοί και ιστορικοί κινηματογράφοι της Θεσσαλονίκης, ήταν και είναι σταθμοί της ζωής μου, μεγάλωσα δίπλα τους, μαζί τους. Και είμαι τόσο χαρούμενη που μαζί με τις αδερφές μου συνεχίζουμε το ταξίδι και των τεσσάρων. Μας λείπει πολύ όμως ο Εσπερος και το Ράδιο Σίτυ.
Μίλησέ μας για τη μακρά συνεργασία σας με το ΚΕΜΕΣ και τις υπέροχες Σινεφίλ Δευτέρες σας, τόσο το καλοκαίρι στο «Απόλλων» όσο και τον χειμώνα στο «Βακούρα».
Η πρώτη προβολή της κινηματογραφικής λέσχης ΚΕΜΕΣ στο Βακούρα έγινε τον Οκτώβριο του 2015 ενώ στον Απόλλωνα τον Ιούνιο του 2016. Κάθε Δευτέρα είναι μια γιορτή για το σινεμά. Οι εξαιρετικές επιλογές από τις Σινεφίλ Δευτέρες και τον αγαπημένο μας Αλέξη Δερμεντζόγλου έχουν χαρίσει στο κινηματογραφικό κοινό σπουδαίες στιγμές και εμπειρίες. Δεν είναι τυχαίο που το συγκεκριμένο εγχείρημα ξεκίνησε πριν εννιά χρόνια με 40 εισιτήρια και έφτασε σήμερα να κάνει 400 ανά προβολή.
Αισθάνομαι πως κάποια στιγμή έρχεται μια προβολή που σου δημιουργεί κάτι συγκινητικά έντονο βαθιά μέσα στην ψυχή σου. Αυτό μπορεί να προκύψει από τον "Καθρέφτη" του Ταρκόφσκι ή τις "Αριστόγατες".»
Με αφορμή την προβολή του «Α Clockwork Orange» («Το Κουρδιστό Πορτοκάλι», 1971), πες μας την αγαπημένη σου ταινία του Κιούμπρικ και πότε την παίξατε τελευταία φορά.
Δύσκολη ερώτηση. Θα επιλέξω το «The Killing» («Το Χρήμα της Οργής», 1956), γιατί με μαγεύει ο τρόπος με τον οποίο ο Κιούμπρικ καταφέρνει μέσα σε 85 λεπτά να δημιουργήσει ένα τόσο καθηλωτικό φιλμ. Συγχρόνως, είναι γοητευτικό το γεγονός πως, παρόλο που η ταινία κυκλοφόρησε στο τέλος της κλασικής περιόδου των φιλμ νουάρ, καταφέρνει να έχει τη λάμψη και τη δύναμη των μεγάλων αριστουργημάτων της δεκαετίας του '40. Η ταινία προβλήθηκε πριν κάποια χρόνια από τις Σινεφίλ Δευτέρες αλλά επιθυμούμε επαναπροβολή της την ερχόμενη θερινή σεζόν.
Πέρα από τη συνεργασία σας με το ΚΕΜΕΣ και τις Σινεφίλ Δευτέρες, πραγματοποιείτε αφιερώματα σε σκηνοθέτες (Κώστας Γαβράς, Ινγκμαρ Μπέργκμαν, Ζαν-Λικ Γκοντάρ, Γουονγκ Καρ-Βάι) αλλά και… σε πόλεις, στον περσινό υπέροχο «Σεπτέμβρη στη Νέα Υόρκη». Πώς νιώθεις με την αθρόα προσέλευση του κόσμου σε κάθε σας δράση;
Οι γεμάτες αίθουσες μάς γεμίζουν συγκίνηση και συγχρόνως όρεξη για να συνεχίσουμε στο ίδιο μοτίβο. Τα δύο πολύ μεγάλα αφιερώματά μας, ο «Σεπτέμβρης στη Νέα Υόρκη» αλλά και το αφιέρωμα στα αριστουργήματα του ελληνικού κινηματογράφου και τους δημιουργούς του με προβολές σε κόπιες 35mm που είναι σε εξέλιξη, αγκαλιάστηκαν σε συγκλονιστικό βαθμό από το κοινό με αποτέλεσμα να παρακολουθούμε - απολαμβάνουμε την ιστορία των κινηματογράφων μας μπροστά στα μάτια μας. Οι ωραίες ιδέες θέλουν και ωραίους ανθρώπους και νιώθουμε ευγνώμονες για όλους αυτούς τους ανθρώπους που είναι πρωταγωνιστές σε όσα ζούμε. Το καλοκαίρι έρχονται ακόμα περισσότερα αφιερώματα. Πάμε Λος Αντζελες;
Ποια ήταν - αν μπορείς να επιλέξεις - η αγαπημένη σου προβολή και γιατί;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Μια προβολή που θα θυμάμαι όμως για πάντα είναι το «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη ο οποίος μας έκανε φέτος την τιμή να παρευρεθεί στην προβολή και να την προλογίσει. Ζήσαμε μεγάλες στιγμές σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα. Είναι ένα φιλμ που σε καθηλώνει με αποτέλεσμα να γίνεσαι δίχως να το καταλάβεις κομμάτι της.
Η πανδημία του Covid και η καραντίνα που ακολούθησε διέλυσαν τους κινηματογράφους αλλά και το σινεμά με την παραδοσιακή του έννοια. Ο κόσμος έμαθε να κλείνεται σπίτι του και ανακάλυψε τις ανέσεις του streaming. Εσύ πώς τοποθετείσαι απέναντι στην κυριαρχία των πλατφορμών streaming; Πιστεύεις ότι θα διαλύσουν το σινεμά;
Σε έναν κόσμο πνιγμένο στη μοναξιά και στην αποξένωση, ο άνθρωπος αναζητά τον άνθρωπο, τη συνύπαρξη και αλληλεπίδραση γι’ αυτό και πιστεύω πραγματικά πως όση ζημιά και αν κάνουν οι πλατφόρμες στην κινηματογραφική αίθουσα, ποτέ δεν θα την κερδίσουν. Το streaming είναι κάτι που αναγκαστικά πρέπει να αντιμετωπίσουν οι κινηματογράφοι. Συμβαίνει τελευταία το να προβάλλονται σε πλατφόρμες ταινίες που ταξιδεύουν ακόμα στις αίθουσες και αυτό είναι πραγματικά απαράδεκτο αλλά ευτυχώς αυτή η νέα πραγματικότητα έρχεται σε σύγκρουση με μια μεγάλη αλήθεια: δεν έχει καμία σχέση η μεγάλη οθόνη με την οθόνη της τηλεόρασης και του λάπτοπ. Τα τελευταία χρόνια κατέβασαν ρολά παρά πολλοί κινηματογράφοι της χώρας και δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για περαιτέρω απώλειες. Είναι χρέος μας να στηρίζουμε έμπρακτα τις εναπομείνασες αίθουσες.
Σε έναν κόσμο πνιγμένο στη μοναξιά και στην αποξένωση, ο άνθρωπος αναζητά τον άνθρωπο, τη συνύπαρξη και αλληλεπίδραση γι’ αυτό και πιστεύω πραγματικά πως όση ζημιά και αν κάνουν οι πλατφόρμες στην κινηματογραφική αίθουσα, ποτέ δεν θα την κερδίσουν.»
Είναι πιο εύκολο για έναν άνθρωπο να δει μια μεγάλη ταινία στον κινηματογράφο ή στο σπίτι;
Είναι πιο εύκολο για έναν άνθρωπο να δει μια ταινία στο σπίτι. Εάν όμως την επόμενη μέρα παρακολουθήσει την ίδια ταινία στη μεγάλη οθόνη ενός κινηματογράφου, θα καταλάβει πως αυτή η ευκολία είναι αμελητέα μπροστά στη μαγική εμπειρία της αίθουσας.
Συνεργάζεστε πλέον και με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τόσο τον Νοέμβρη όσο και τον Μάρτη, προβάλλοντας ταινίες του προγράμματος στον κινηματογράφο «Μακεδονικόν». Πώς αισθάνεσαι για τη μεγάλη επιτυχία του Φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια (Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ) και για το γεγονός ότι πολλές «φεστιβαλικές» ταινίες παίρνουν και διανομή στους κινηματογράφους;
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι το πιο σπουδαίο φεστιβάλ κινηματογράφου της χώρας. Είμαστε περήφανοι που αποτελούμε κομμάτι του. Το ότι παίρνουν διανομή οι φεστιβαλικές ταινίες, αποδεικνύει πόσο υψηλό είναι το επίπεδο ποιότητας.
Εχει τύχει, σε αυγουστιάτικη προβολή της «Εβδομης Σφραγίδας» στον Απόλλωνα, η ουρά στη Σαρανταπόρου να φτάνει μέχρι τη Βασιλέως Γεωργίου. Πώς εξηγείς την τεράστια επιτυχία των αφιερωμάτων σας, ακόμη και σε προβολές «δύσκολων», αργών και μεγάλων σε διάρκεια ταινιών;
Αισθάνομαι πως το κοινό πλέον μας εμπιστεύεται γιατί το εμπιστευτήκαμε κι εμείς. Τα συγκεκριμένα αφιερώματα έκοβαν πριν από δέκα χρόνια 30 εισιτήρια. Οταν όμως έχεις ένα όνειρο, δεν μπορείς να κάνεις πίσω. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα ήθελα να προβάλλω παλιές κλασικές ταινίες. Ακόμα κι όταν αυτό δεν σήμαινε μεγάλη προσέλευση, επέμεινα γιατί ήθελα να αποκτήσει ο Απόλλωνας αυτόν τον χαρακτήρα. Ερχόταν ένας άνθρωπος και παρακολουθούσε Ντράγιερ μαζί με άλλους δέκα. Την επόμενη ερχόντουσαν δεκαπέντε. Την αμέσως επόμενη τριάντα. Σήμερα ο Απόλλωνας έχει το πιο ανεξάρτητο πρόγραμμα στην Ελλάδα με πολλές φορές ακόμα και δέκα διαφορετικές ταινίες την βδομάδα.
Ποια είναι η άποψή σου για το gatekeeping στον κινηματογράφο; Στον Μπέργκμαν φτάνεις με κόπο ή μπορείς και να ξεκινήσεις δειλά από αυτόν;
Και με κόπο και μπορείς να ξεκινήσεις από αυτόν. Ο καθένας αγγίζει τα κομμάτια του κινηματογραφικού σύμπαντος διαφορετικά, τα κομμάτια του κινηματογραφικού σύμπαντος αγγίζουν τον καθένα διαφορετικά. Το σινεμά έχει τόσα πρόσωπα όσοι είναι και οι άνθρωποι που ζούνε σε αυτόν τον πλανήτη. Αισθάνομαι πως κάποια στιγμή έρχεται μια προβολή που σου δημιουργεί κάτι συγκινητικά έντονο βαθιά μέσα στην ψυχή σου. Αυτό μπορεί να προκύψει από τον «Καθρέφτη» του Ταρκόφσκι ή τις «Αριστόγατες». Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί η σκοπιά ενός άλλου ανθρώπου να σε «εκπαιδεύσει», να σε σπρώξει προς μια κατεύθυνση, να σου γνωρίσει νέους κόσμους. Στο σινεμά όμως, η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική για τον καθένα. Σημασία έχει πώς νιώθεις γι’ αυτό που παρακολουθηθείς, τι σου γεννάει. Α, και σημασία έχει ν' αγαπάς. Το είπε και η Ρόμι Σνάιντερ.
Βρεθήκαμε στην προβολή του «A Clockwork Orange» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ Δευτέρα βράδυ στο Βακούρα, που είναι πλέον στη Θεσσαλονίκη μια ημέρα γιορτής για το σινεμά, σε συνεργασία με το ΚΕΜΕΣ και τον Αλέξη Δερμεντζόγλου. Εκλεισαν τα φώτα και όλα τα πρόσωπα της γεμάτης αίθουσας βάφτηκαν κόκκινα. Η βία, πρωταγωνίστρια του φιλμ, αρθρώθηκε πρωτίστως χρωματικά, με το κόκκινο της σεξουαλικότητας, του αίματος και του κινδύνου. Το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» θεωρήθηκε προφητικό από πολλούς και παραμένει επίκαιρο 53 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, υπό την έννοια ότι η βία ακόμη μας κυκλώνει. Τι είναι αυτό που ωθεί τον κόσμο να ασκεί τη σούπερ-βία; Να κυκλοφορεί με φονικά εργαλεία, να χτυπά, να βιάζει, να τρομοκρατεί, κι ύστερα το βράδυ να κοιμάται ήσυχος; Ο Κιούμπρικ δε μας εξηγεί από πού προκύπτει όλη αυτή η βία, αν καρτερά μέσα μας και ξυπνά τα βράδια, ή αν καλλιεργείται στο σπίτι από τα γεννοφάσκια μας. Ως ο τεράστιος σκηνοθέτης που είναι, μας μιλάει από την άλλη ζωή, όχι για μια βία μακρινή και εξωτική, αλλά για μια βία που μοιραία μας χαρακτηρίζει. Το μόνο σίγουρο είναι πως, στην Ελλάδα του σήμερα, αν είχαμε εκπαιδευτεί ώστε αντανακλαστικά η βία να μας φέρνει αναγούλα, θα ήμασταν συνέχεια αγκαλιά με την τουαλέτα.
