Το «This is not a Film» γυρίστηκε στην Τεχεράνη την ημέρα του εορτασμού του Νέου Ετους, στο διαμέρισμα του Τζαφάρ Παναχί, με μια ψηφιακή κάμερα, ένα κινητό τηλέφωνο και με τη βοήθεια του σκηνοθέτη Μοχταμπά Μιρταμάσμπ.
Και αυτό δεν θα ήταν καν μια ταινία που θα ενδιέφερε κάποιον περισσότερο απ’ όσο ενδιαφέρει έτσι κι αλλιώς μια νέα ταινία του Τζαφάρ Παναχί, του πιο πολιτικοποιημένου Ιρανού σκηνοθέτη, υπεύθυνου για τον «Κύκλο» (2000), το «Crimson Gold» (2003) και το «Offside» (2006), τριών από τις πιο «επαναστατικές» ιρανικές ταινίες της τελευταίας δεκαετίας.
Κι, όμως, το «This is not a Film» δεν είναι η ταινία που ήθελε να κάνει ο Τζαφάρ Παναχί. Γιατί ο Τζαφάρ Παναχί δεν μπορεί να κάνει ταινίες. Δεν μπορεί να θέλει να κάνει ταινίες. Καταδικασμένος σε εικοσάχρονη απαγόρευση από την κυβέρνηση του Ιράν, ο Τζαφάρ Παναχί δεν μπορεί να δίνει συνεντεύξεις, να γράφει και σκηνοθετεί ταινίες, όπως δεν μπορεί να φύγει από το Ιράν. Ως δηλωμένος «εχθρός του συστήματος», ο Τζαφάρ Παναχί συνελήφθη το 2010 μέσα στο σπίτι του με την κατηγορία της «συμμετοχής σε προπαγάνδα εναντίον του συστήματος».
Κλεισμένος στο διαμέρισμα του, αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία ή καλύτερα ένα video diary, προκαλώντας ακόμη μια φορά το «σύστημα». Στα 75 λεπτά του «This is not a Film», ο Παναχί αφηγείται μια ημέρα της «έγκλειστης» ζωής του. Τον παρακολουθούμε να μιλάει με την οικογένεια του στο τηλέφωνο, να ενημερώνεται για την εξέλιξη της δικαστικής υπόθεσης του (αφού μαζί με την εικοσάχρονη απαγόρευση, αντιμετωπίζει και μια ποινή εξάχρονης φυλάκισης), να ζει μαζί με το κατοικίδιο ιγκουάνα του, τον Ιγκι, αλλά κυρίως τον παρακολουθούμε να αναρωτιέται «τι είναι σινεμά;».
Σε μια προσπάθεια του να διασκεδάσει με το γεγονός της απαγόρευσης του και ποια από τις δράσεις του ως κινηματογραφιστή εμπίπτουν σε αυτή, ο Παναχί αφήνει τον Μοχταμπά Μιρταμάσμπ να κρατάει την κάμερα και ξεκινάει να διαβάζει ένα σενάριο (της ταινίας που ήθελε να κάνει) με μια κοπέλα που θέλει να γίνει καλλιτέχνης και μενει φυλακισμένη στο σπίτι της επειδή οι γονείς της δεν την αφήνουν να σπουδάσει.
«Αν μπορούμε να διαβάζουμε μια ταινία, γιατί να κάνουμε μια ταινία;», αναρωτιέται. Και είναι ειρωνικό πως ένας σκηνοθέτης που για χρόνια γύριζε ταινίες για τον εγκλεισμό, αναγκάζεται τώρα να κρύβει την ύπαρξη μιας κάμερας μέσα στο διαμέρισμα του. Ισως γι’αυτό σε μια στιγμή «μαύρου χιούμορ», ο Παναχί ζητάει από τον Μιρταμάσμπ να συμπεριλάβει ένα πλάνο με τον ίδιο να κινηματογραφεί, ώστε να υπάρχουν «αποδείξεις» σε περίπτωση που συλληφθεί ξανά. Κι όλα αυτά την ίδια στιγμή όπου έξω από το παράθυρο του σπιτιού του η Τεχεράνη γιορτάζει τον ερχομό του Νέου Χρόνου με πυροτεχνήματα και εορτασμούς για όσους μπορούν να τα δούν και κύρίως όσους μπορούν ακόμη να γιορτάζουν στο Ιράν.
Ευτυχώς (για όλους μας), ο Παναχί είναι πολύ καλύτερος σκηνοθέτης απ’ όσο μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν οι ιρανικές αρχές. Και το «Τhis is not a Film» δεν διαφέρει και τόσο από την αδιάκοπη διαδρομή του στη λεπτή γραμμή που χωρίζει το ντοκιμαντέρ από τη μυθοπλασία.
Αλλοτε συγκινητικός, άλλοτε οργισμένος, πάντοτε παθιασμένος με το σινεμά και ουδέποτε «βαρύς» ή μονομανής με τον εγκλεισμό του, ο Παναχί κάνει κι εδώ σινεμά. Επαναστατικό ή μη, σε κάθε περίπτωση, ένα σινεμά που πριν από τον ίδιο και την τραγική ιστορία του μιλάει για την αγωνία του καλλιτέχνη, τις λεπτές «έννοιες» της δημιουργίας και την απόδειξη πως οι περιορισμοί υπάρχουν κυρίως για να αυξάνουν τις δυνατότητες. Τόσο στο σινεμά όσο και στη ζωή.
Το «This is not a Film» έκανε την πρεμιέρα του στο 64ο Φεστιβάλ των Καννών τον περασμένο Μάιο, φτάνοντας στη Γαλλία μέσα σε ένα USB κρυμμένο σε μια τούρτα. Ο Παναχί δεν έχει καταφέρει ακόμη να το δει σε μεγάλη αίθουσα...
Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας και διαβάστε περισσότερα για το «This is not a Film» και τη δικαστική περιπέτεια του Τζαφάρ Παναχί, συν μια χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας.
Το «Τhis is not a Film» των Τζαφάρ Παναχί και Μοχταμπά Μιρταχμασμπ προβάλλεται την Κυριακή 11 Μαρτίου στις 23.00 στο Ολύμπιον.
