Το όνομα του Ντενί Βιλνέβ δεν ηχεί ακόμα γνώριμα σε πολλούς, ακόμα κι αν έχουν καρδιοχτυπήσει με την «νέα ταινία των Τζέικ Τζίλενχαλ και Χιου Τζάκμαν» ή αν έχουν παρακολουθήσει την Eμιλι Μπλαντ να τα βάζει με τα καρτέλ στα σύνορα μεταξύ του Μεξικό και των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό, όμως, πρόκειται άμεσα να αλλάξει καθώς ο κινηματογραφικός κόσμος ετοιμάζεται να παρακολουθήσει το νέο κεφάλαιο στην ιστορία του «Blade Runner». Γιατί πίσω από τον Ράιαν Γκόσλινγκ, τον Χάρισον Φορντ, τον Τζάρεντ Λέτο, την Ρόμπιν Ράιτ και την τάχιστα ανερχόμενη Σίλβια Χουκς, υπάρχει ένας Καναδός σκηνοθέτης που κέρδισε την θέση του στο Χόλιγουντ με επιμονή και με μία σειρά αποφασιστικών βημάτων που δεν συμβίβασαν στιγμή τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες και μόλις ήρθε η στιγμή να μάθουν όλοι το όνομά του.
Δείτε κι αυτό: Το Λος Αντζελες του 2019+ είναι υπέροχα τοξικό! Πρώτες εικόνες από το «Blade Runner 2»
O Nτενί Βιλνέβ με τον Ρίντλεϊ Σκοτ, τον Χάρισον Φορντ και τον Ράιαν Γκόσλινγκ
Η πρόσφατη ταινία του «Arrival: Η Αφιξη» που προβάλλεται και στις ελληνικές αίθουσες ακολουθεί μια γλωσσολόγο από τις Ηνωμένες Πολιτείες (η εξαιρετική Εϊμι Άνταμς παίρνει σκυτάλη από την Εμιλι Μπλαντ του «Sicario» στην μακριά σειρά δυναμικών ηρωίδων του Βιλνέβ), η οποία καλείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να ανακαλύψει, μέσω της αποκωδικοποίησης της γλώσσας τους, αν οι εξωγήινοι επισκέπτες που μόλις έκαναν την εμφάνισή τους στη Γη έρχονται με φιλικές ή εχθρικές διαθέσεις.
Με την Εϊμι Ανταμς στα γυρίσματα του «Arrival»
Φιλόδοξο, συγκινητικό, γεμάτο ένταση αλλά και μια τεράστια καρδιά στον καλά κρυμμένο πυρήνα της ιστορίας του, το «Arrival» ουσιαστικά λειτουργεί ως η εξέταση του Βιλνέβ στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, λίγο πριν το sequel του «Blade Runner» και η απόλυτη προωθητική μηχανή του Χόλιγουντ ουσιαστικά θεμελιοποιήσει το όνομά του στην αμερικανική βιομηχανία του θεάματος. Και μάλλον βοηθά το γεγονός ότι η ταινία αποτελεί ό,τι καλύτερο έχει παρουσιάσει ο δημιουργός μέχρι τώρα, έχοντας ήδη κερδίσει τη θέση της στη λίστα με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς και συνδυάζοντας με απόλυτη επιτυχία όλες τις σκηνοθετικές ευαισθησίες που έχει επιδείξει ο Βιλνέβ από την αρχή της καριέρας του. Αγάπη για το ανθρώπινο δράμα, αυστηρή σκηνοθεσία, έκδηλο πάθος και εύνοια στο συναίσθημα και, φυσικά, αγάπη και τιμή για το παράδοξο και την low budget αισθητική του καναδικού τρόμου. Αυτή είναι ουσιαστικά η πεμπτουσία του σινεμά του Ντενί Βιλνέβ.
Διαβάστε ακόμη: Βενετία 2016: Οι Εϊμι Ανταμς και Τζέρεμι Ρένερ πιστεύουν στους εξωγήινους;
Γεννηθείς το 1967 στο Κεμπέκ, ο Βιλνέβ έκανε την πρώτη εμφάνιση στο σινεμά το 1997 (αν και είχαν προηγηθεί μερικά μικρού μήκους φιλμ πιο πριν) με το «Un 32 Août sur Terre», ταινία που συμπεριλήφθηκε στο line-up του Un Certain Regard του φεστιβάλ των Καννών εκείνης της χρονιάς και προτάθηκε από τον Καναδά για τα ξενόγλωσσα Oσκαρ, χωρίς όμως να καταφέρνει να διακριθεί. Η ιστορία μιας κοπέλας που, έχοντας γλιτώσει ως εκ θαύματος από ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα, αποφασίζει να κάνει παιδί με την βοήθεια του κολλητού της, αρκεί η σύλληψη του παιδιού να γίνει στην Salt Lake City, αποτελεί ένα πρώτο δείγμα του τι ενδιαφέρει ουσιαστικά τον Βιλνέβ ως δημιουργό, κι ας παραμένουν οι προθέσεις του ακόμα θολές μέσα στην απειρία του. Γυναικείοι χαρακτήρες που αναζητούν το παρελθόν, το μέλλον και τον έλεγχο της ζωής τους, η μοναξιά και η αυτοανακάλυψη, η πολύπλοκη πραγματικότητα κάτω από μια φαινομενικά απλή επιφάνεια και το πάντοτε παρόν χιούμορ, δίνουν τα στοιχεία ενός σκηνοθέτη που επιμένει να κοιτά πίσω από τα προφανή προσπαθώντας να ανακαλύψει με ευαισθησία την αλήθεια κάτω από όποια καλύμματα μπορεί να την σκιάζουν.
Διαβάστε και αυτό: 10 φορές που οι εξωγήινοι ήρθαν στη Γη…
Σκηνή από το «Un 32 août sur terre»
Αντιστρέφοντας τους ρόλους αλλά παραμένοντας στην ίδια θεματική, στο «Maelström» (2000) που ακολούθησε, ο Βιλνέβ βάζει την πρωταγωνίστριά του να είναι ο θύτης ενός αυτοκινητιστικού δυστυχήματος όσο ο ίδιος συνεχίζει να εξερευνά μια πιθανή κρίση ταυτότητας και τις πιθανές αιτίες της κατάστασης. Η διαφορά είναι ότι εδώ για πρώτη φορά αναγνωρίζεται και η αγάπη του Βιλνέβ για το παράλογο και το σουρεαλιστικό, χαρακτηριστικό γενικά των χαμηλού προϋπολογισμού Καναδικών ταινιών (και κληρονομιά του Κρόνενμπεργκ στο σινεμά της χώρας του), βάζοντας μελλοθάνατα ψάρια (αλήθεια) να αφηγούνται την ιστορία. Το τελικό αποτέλεσμα είναι τραχύ και ατελές σε πάρα πολλά σημεία αλλά τα δείγματα μιας ιδιοφυΐας βρίσκονται όλα διάσπαρτα εδώ μέσα και αποδεικνύουν ότι ο μεταγενέστερος «Ανθρωπος Αντίγραφο» δεν είναι τελικά παράταιρος με την υπόλοιπη φιλμογραφία του Βιλνέβ. Θα μπορούσε κανείς να πει μάλιστα ότι το «Maelström» αποτελεί πνευματικό prequel εκείνης της ταινίας.
Διαβάστε και δείτε ακόμη: Το σίκουελ του «Blade Runner» έχει τίτλο και μια φωτογραφία που αξίζει όσο χίλιες
Σκηνή από το «Maelström» (2000)
Ωστόσο χρειάστηκε να περάσουν 9 ολόκληρα χρόνια για να επιστρέψει ο Βιλνέβ στα κινηματογραφικά δρώμενα. Ο ίδιος δικαιολογεί αυτή την απουσία λέγοντας πως ήθελε να περάσει περισσότερο χρόνο με την οικογένειά του. Συμπληρώνει όμως ότι μάλλον η πραγματική αιτία είναι το πόσο αργός είναι στη συγγραφή των σεναρίων. Ομολογεί ότι το σενάριο δεν είναι το δυνατότερο όπλο του στις ταινίες του, γεγονός που η αλήθεια είναι ότι υποπτευόμασταν ήδη. Η πραγματική του δύναμη αντίθετα κρύβεται στην ισχύ των εικόνων και στην αυστηρή αποτύπωση της έντασης, η οποία δεν αφήνει περιθώρια χαλάρωσης. Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη αυτής της δύναμης από το «Polytechnique» (2009) που ακολούθησε, κάνοντας πρεμιέρα στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών του φεστιβάλ των Καννών εκείνης της χρονιάς.
Σκηνή από το «Polytechnique» (2001)
Στην ταινία, ο Βιλνέβ παρακολουθεί μέσα από τα μάτια δύο σπουδαστών το μακελειό που έλαβε χώρα στο Πολυτεχνείο του Μόντρεαλ στις 6 Δεκεμβρίου του 1989, το οποίο οδήγησε στο θάνατο 28 ατόμων, 14 εκ των οποίων γυναίκες. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Βιλνέβ εξακολουθεί να εστιάζει την αφήγηση στους γυναικείους χαρακτήρες, ακόμα κι αν εδώ οι δύο κύριοι πρωταγωνιστές του είναι άντρες. Αφενός όμως ο δράστης στοχοποιεί τα θύματά του γιατί είναι φεμινίστριες, αφετέρου ο δεύτερος πρωταγωνιστής της αφήγησης προσπαθεί να κάνει ότι μπορεί για να αποτρέψει το θάνατό τους (το αποτέλεσμα δε των πράξεών του θα ορίσουν και την δική του τύχη). Επίσης, εδώ είναι που αποδεικνύεται ουσιαστικά για πρώτη φορά πόσο δύναμη έχει ο Βιλνέβ στο χτίσιμο της έντασης και πόσο ικανά, ψυχρά και αποτελεσματικά μπορεί να κινηματογραφεί την δράση χωρίς να χάνει τον άνθρωπο μέσα σε αυτή. Συνεχίζοντας τους παραλληλισμούς με την μελλοντική του φιλμογραφία, θα έλεγε κανείς ότι το «Polytechnique» είναι το πνευματικό, μεγαλύτερο αδερφάκι του «Sicario: Ο Εκτελεστής»!
Σκηνή από το «Μέσα από τις Φλόγες»
Αν έπρεπε όμως να οριστεί το χρονικό σημείο όπου ο Βιλνέβ έκανε ουσιαστικά ηχηρή την παρουσία του στο παγκόσμιο σινεμά, τότε χωρίς αμφιβολία αυτό συνέβη το 2010. Το «Μέσα από τις Φλόγες», στο οποίο δύο αδέρφια ταξιδεύουν μέχρι τη Μέση Ανατολή με στόχο να ανακαλύψουν την κρυφή ζωή της μητέρας τους, συγκινεί με την αρχαιοελληνικής έμπνευσης ιστορία του, εντυπωσιάζει με την ευθύτητα της αφήγησης, προκαλεί το συναίσθημα χωρίς να φλερτάρει ποτέ με το μελόδραμα και αποδεικνύει για ακόμα μια φορά πόσο ο Βιλνέβ αγαπάει να έχει ισχυρές γυναίκες στο επίκεντρο της ιστορίας του και να τις ακολουθεί όσο αγωνίζονται για να κερδίσουν τη θέση τους στο κόσμο. Μόνο που ο κόσμος αυτή τη φορά ακούει και το «Μέσα από τις Φλόγες» φτάνει μέχρι την υποψηφιότητα του ξενόγλωσσου Όσκαρ για λογαριασμό του Καναδά. Στο τέλος δεν κερδίζει, όμως ο Βιλνέβ κερδίζει επιτέλους ένα εισιτήριο για το Χόλιγουντ.
Με τον διευθυντή φωτογραφίας Ρότζερ Ντίκινς στα γυρίσματα του «Prisoners»
Το 2013 βρίσκει τον δημιουργό να επιστρέφει με δύο ταινίες, όσο προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε έναν ολόκληρο καινούριο κόσμο του θεάματος και τις δικές του προσωπικές καλλιτεχνικές ανησυχίες. Τα πράγματα δεν πηγαίνουν και άσχημα. Δείτε τη λίστα όσων κέρδισε ο Βιλνέβ σε τυχαία σειρά: συνεργασία με έναν από τους καλύτερους εν ενεργεία διευθυντές φωτογραφίας, τον Ρότζερ Ντίκινς, διπλή συνεργασία με τον Τζέικ Τζίλενχαλ (και έπεται και συνέχεια), εισπρακτική επιτέλους επιτυχία, εμπιστοσύνη σε ταλαντούχους σεναριογράφους που του δίνουν πια την ευκαιρία να συγκεντρωθεί στην σκηνοθεσία όπου αναμφίβολα είναι σαφώς καλύτερος. Στο «Prisoners», ο Βιλνέβ κάνει επιτέλους εκείνο το ψυχολογικό θρίλερ που όλοι γνωρίζαμε ότι μπορεί να κάνει, υπερερμηνευμένο μεν αλλά σκηνοθετημένο στην εντέλεια, με ψυχρή αλλά εντυπωσιακή φωτογραφία, αυστηρή σκηνοθεσία και σαφή κατεύθυνση. Στο δε «Aνθρωπος Aντίγραφο», χτίζει έναν καθημερινό εφιάλτη, ανάλογο ενός Λιντς-ικού ή/και Κρονενμπεργκ-ικού σύμπαντος, ο οποίος λειτουργεί ταυτόχρονα ως παραληρηματικό παραμύθι διαταραγμένης προσωπικότητας, μασκαρεμένο «Invasion of the body snatchers» με τους ιστούς των αραχνών να έχουν απλωθεί πάνω από τους ουρανοξύστες, αυθεντικό sci-fi horror και αφήγηση φροϋδικής ανάγνωσης! Το συμπέρασμα είναι σαφές. Ο Βιλνέβ μπορεί πλέον να κάνει ό,τι θέλει.
Διαβάστε ακόμη: Τζέικ Τζίλενχαλ και Ντενί Βιλνέβ ξανά μαζί, στα ίχνη του Τζο Νέσμπο
Με τον Τζέικ Τζίλενχαλ στα γυρίσματα του «Enemy»
Για αυτό και το ότι αμέσως μετά του προτείνεται το σενάριο του «Sicario: Ο Eκτελεστής» (2015) δεν είναι έκπληξη. Ούτε είναι έκπληξη το γεγονός ότι πλέον το φεστιβάλ των Καννών τον συμπεριλαμβάνει στο επίσημο διαγωνιστικό του τμήμα. «Είμαι πολύ αργός σεναριογράφος, ενώ η όρεξή μου για το σινεμά είναι τεράστια αυτήν την περίοδο. Διαβάζω πολλά σενάρια, αλλά μ' αυτό πραγματικά τραυματίστηκα, ένιωσα καταραμένος, ερωτεύτηκα» ομολογεί ο ίδιος. Και αυτό φαίνεται στην αποφασιστική σκηνοθεσία, στην αυστηρή αφήγηση, στην κάθε λεπτομέρεια της ταινίας. Το «Sicario: Ο εκτελεστής» του δίνει επιπλέον την ευκαιρία να επιστρέψει στους δυναμικούς γυναικείους ρόλους που τόσο αγαπά από την αρχή της καριέρας του. Ακόμα και όταν τα studio τον πιέζουν να αλλάξει τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα σε άντρα, ο ίδιος αρνείται. Νιώθει ευγνώμων που το τελικό αποτέλεσμα είναι το δικό του προσωπικό όραμα. Θα έλεγα το ίδιο και εμείς.
Σκηνή από το «Sicario: Ο Εκτελεστής»
Αυτή τη στιγμή ο Βιλνέβ μοιάζει να διανύει την sci-fi φάση του (αν και ταυτόχρονα ετοιμάζεται να συνεργαστεί και πάλι με τον Τζέικ Τζίλενχαλ σε κάτι σαφώς πιο αστυνομικής φύσης). Το «Arrival: Η άφιξη» καταφθάνει ήδη σταδιακά σε ολόκληρο τον κόσμο, το δεύτερο «Blade Runner» μετρά ήδη αντίστροφα μέχρι την πολυαναμενόμενη αποκάλυψή του και το «Dune», όπως αποκάλυψε και ο ίδιος, παραμένει στα μακροχρόνια όνειρά του. Η δημιουργική φωνή του Βιλνέβ παραμένει ισχυρή, σίγουρη, σαφώς προσανατολισμένη, έτοιμη πλέον να γίνει απόλυτα γνωστή σε όλους. Το πιθανότερο είναι ότι ήδη γνωρίζεις τις ταινίες του. Ήρθε όμως η ώρα να μάθεις και το όνομα του πραγματικού ενορχηστρωτή της επιτυχίας τους. Θα το ακούς συχνά στο μέλλον, δεν υπάρχει αμφιβολία περί αυτού.
Δείτε εδώ δύο υπέροχα βίντεο-αφιερώματα στον Ντενί Βιλνέβ
