Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη

Αν ο «Πόλεμος της Αιωνιότητας» ήταν το πιο τολμηρό (κι όχι μόνο επειδή ήταν το πιο σκοτεινό) κεφάλαιο του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel, τότε η φυσική του συνέχεια, που είναι η «Τελευταία Πράξη» μπορεί να περιγραφεί πραγματικά μόνο ως μια επανάσταση.

Στη μεγαλύτερη διάρκεια (τρεις ώρες και ένα λεπτό) που κράτησε ποτέ ταινία της Marvel, αλλά και οποιαδήποτε άλλη υπερηρωική ταινία στην ιστορία του σινεμά, ευτυχώς τα πράγματα που αξίζει να θυμάσαι για την ταινία είναι άλλα και αφορούν τον τρόπο με τον οποίο η «Τελευταία Πράξη» μοιάζει να βρίσκεται στην διανοητική εκείνη κατάσταση όπου βρίσκεται κάθε παιδί που παίζει μόνο του με τα παιχνίδια του και αρνείται πεισματικά να εξηγήσει σε οποιονδήποτε σε ποια ακριβώς «περιπέτεια» βρίσκεται χαμένο.

Είναι τόσο συναρπαστικά απελευθερωτικός ο τρόπος με τον οποίο η «Τελευταία Πράξη» απαιτεί να έχεις δει και τις 21 ταινίες του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel σαν να επρόκειτο για μια και μόνο ταινία, ακριβώς όπως το κάνει και μια τριλογία ή – για να αναφέρουμε την περίπτωση του Χάρι Πότερ, μια οκταλογία – ταινιών. Και την ίδια στιγμή, είναι τόσο συναρπαστικά απενοχοποιημένος ο τρόπος με τον οποίο οι ήρωες της Marvel είναι ταυτόχρονα οι ήρωες των προσωπικών τους ταινιών (ή των ταινιών που συμμετέχουν), οι ήρωες της σειράς των «Εκδικητών» (που μετράει πλέον τέσσερις ταινίες - «Οι Εκδικητές» του 2011, «Οι Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron» του 2014, «Οι Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας» του 2018) - και – το σημαντικότερο – οι ήρωες μιας ολόκληρης εποχής που νομοτελειακά φτάνει στο τέλος της.

Γνωστοί σε όλους – έστω και εξαιτίας της υπερέκθεσης του αριθμού των 22 ταινιών μέσα σε 11 χρόνια (όλα ξεκίνησαν το 2008 με το «Iron Man») - όσοι υπερήρωες πρωταγωνιστούν στην «Τελευταία Πράξη» κερδίζουν το στοίχημα που είχαν ήδη κερδισμένο πριν από την εποχή που η Marvel σκέφτηκε να τους κάνει ταινίες.

Χωρίς καμία φειδώ στην αυτοαναφορικότητα, με ειδική έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που ο καθένας τους φέρει πλέον ακόμη και όταν στέκεται ακίνητος χωρίς να κάνει τίποτα, αλλά και στη σχέση που έχει αποκτήσει με τους άλλους (ή κάποιους άλλους), οι Εκδικητές μπορεί τελικά – που είναι και το πιο πιθανό – να μην ολοκληρώσουν εδώ την κινηματογραφική τους καριέρα (τουλάχιστον όπως τους ξέραμε), αλλά με αυτήν εδώ την ταινία σπάνε και την τέταρτη διάσταση και γίνονται πλέον οι υπερήρωες μιας γενιάς, ενσωματωμένοι απόλυτα στην ποπ κουλτούρα και το μεγάλο βιβλίο των παραβολών των ημερών μας.

Το ότι η «Τελευταία Πράξη» μοιάζει περισσότερο με ένα b-movie (με όλα τα χαρακτηριστικά της φτηνής επιστημονικής φαντασίας, της ακατάσχετης μελοδραματικής διάθεσης, της απελευθερωμένης διάθεσης από όσα επιτάσσει ένα στούντιο κ.ά.), που απλά κοστίζει μισό δισεκατομμύριο δολάρια και θα φέρει τουλάχιστον τα διπλά στα ταμεία, δεν μειώνει καθόλου το γεγονός πως, ενώ εδώ δεν υπάρχει ούτε η πιο εντυπωσιακή σκηνή μάχης του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel, ούτε το πιο εντυπωσιακό assembly (αυτό θα βρίσκεται πάντα σε εκείνο το αεροδρόμιο του «Εμφύλιου Πολέμου»), ούτε η πιο εντυπωσιακή σκηνή ανθολογίας και των 22 πλέον ταινιών, αυτή η ταινία είναι η πιο «εντυπωσιακή» από όλες.

(προσοχή: από δω και κάτω η κριτική περιέχει spoilers που καλό θα ήταν να διαβάσετε αφού έχετε δει πρώτα την ταινία)

Χωρισμένη σε τρία διακριτά μέρη που διαρκούν το κάθε ένα από μία ώρα, η «Τελευταία Πράξη» ξεκινάει λίγο πριν το φινάλε του «Πολέμου της Αιωνιότητας» και τελειώνει πέντε χρόνια μετά.

Στο πρώτο μέρος, λίγο μετά τον αφανισμό του μισού πληθυσμού της Γης από τον Θάνος, οι εναπομείναντες Εκδικητές (ανάμεσά τους ο Iron Man, o Captain America, η Black Widow, ο Hulk, o Hawkeye, ο Rocket, o Ant-Man) προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους, να θρηνήσουν όσους έχασαν, να επαναπροσδιορίσουν την ύπαρξη τους ως υπερήρωες που δεν κατάφεραν να σώσουν τον κόσμο. Κάποιοι είναι αποφασισμένοι να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να εξιλεωθούν και κάποιοι άλλοι μοιάζουν πλέον παραιτημένοι, σε μια γωνιά του υπερηρωικού του σύμπαντος όπου δεν υπάρχει κανένα φως. Η λύση θα έρθει με τη μορφή μιας μηχανής του χρόνου και την προσπάθεια των Εκδικητών να επιστρέψουν στο παρελθόν, να συγκεντρώσουν τους έξι πολύτιμους λίθους της αιωνιότητας πριν τον Θάνος και έτσι να αποτρέψουν την καταστροφή.

Στο δεύτερο μέρος, οι Εκδικητές επιστρέφουν στο παρελθόν για να συναντήσουν... τους εαυτούς τους. Επιστρέφοντας σε διαφορετικά χρονικά σημεία θα φτάσουν στη μεγάλη μάχη από το πρώτο «Avengers», ο Θορ την ημέρα που θα σκοτώσουν τη μητέρα του, ο Τόνι Σταρκ μπροστά στον πατέρα του λίγες ημέρες πριν γεννηθεί, o Hulk στην Αρχαία όταν ακόμη ο Dr. Strange είναι ένας απλός χειρούργος... Θα καταφέρουν να επαναφέρουν πίσω το μισό πληθυσμό του πλανήτη που είχε αφανιστεί, αλλά το ταξίδι τους στο χρόνο θα φέρει στο παρόν τον Θάνος, έτοιμο για να αφανίσει τον κόσμο για μια δεύτερη φορά.

Το τρίτο μέρος είναι η τελική μάχη ανάμεσα στον Θάνος και τα στρατεύματά του και τους Εκδικητές – σε πλήρη παράταξη και ενότητα. Και ο επίλογος (για τώρα;) όλης της ιστορίας των Εκδικητών, καθώς ο καθένας τους αποφασίζει ποιο θα είναι το δικό του «από δω και πέρα».

Αν λείπει κάτι από την παραπάνω περιγραφή της υπόθεσης της τρίωρης «Τελευταίας Πράξης» είναι πως το φινάλε αυτό των «Εκδικητών» είναι ένα απολαυστικό από την πρώτη του μέχρι την τελική σκηνή ακατάπαυστο roller coaster που τρέχει με απίστευτες ταχύτητες πάνω σε όλο το φάσμα που καλύπτει από την κωμωδία μέχρι το δράμα και από την περιπέτεια μέχρι το έπος.

Ανάμεσα στα αβίαστα γέλια που προκαλεί η μπιροκοιλιά του Θορ, το αδιόρθωτο στόμα του Rocket, ο σωστά μεγενθυμένος Hulk και ο «κώλος της Αμερικής», μην ντραπείς να δακρύσεις για την χαμένη αγάπη του Captain America, τη μοναξιά της Black Widow, το κινητό του Hawkeye, τη σκηνή με τον Iron Man και τον πατέρα του...

Το ίδιο – τελικά και περισσότερο, με τον τρόπο που η απώλεια μεταμορφώνεται σε κάτι πιο ύπουλο μετά το πρώτο σοκ του χαμού - μελαγχολική με τον «Πόλεμο της Αιωνιότητας», η «Τελευταία Πράξη» μιλάει, σαν μια ελεγεία στη συσκευασία ενός blockbuster, για το χρόνο που περνάει, τα λάθη που θα ήθελες με κάθε τρόπο να ξε-κάνεις, τις θυσίες που έκανες και κυρίως αυτές που δεν έκανες προκειμένου να γίνεις αυτό που νόμιζες ότι είσαι.

Στα όρια μιας παραβολής που αντέχει ήδη να κυκλοφορεί σαν θρύλος ανάμεσα στους millennials και κάπως έτσι να μεταφερθεί με άνεση στο μέλλον του φανταστικού σινεμά, η «Τελευταία Πράξη» των Εκδικητών είναι πικρά σαφής ότι ο μοναδικός τρόπος για να διορθώσεις πλέον ότι έχει συμβεί στον κόσμο (η Αμερική είναι μόνο η προφανής «αναφορά») είναι να γυρίσεις πίσω το χρόνο και να εξαφανίσεις την αιτία του κακού. Και πως ακόμη και σε αυτήν την επιστροφή είναι απαραίτητες μια σειρά από απώλειες που θα δημιουργήσουν μια νέα σειρά από ανοιχτές πληγές – λες και πρέπει κάθε φορά να επιβεβαιώνεται πως η δύναμη μας είναι πάντα η ανάλογη του πόνου που χρειάστηκε να νιώσουμε.

Η «Τελευταία Πράξη» μιλάει – με τους δικούς της ποπ, σινεφιλικούς και ναι, ντισνεϊκούς όρους - για την ουσία του ήρωα και του γιατί παραμένει πάντοτε απαραίτητος σε κάθε εποχή, για κάθε γενιά, από όποιο παραμύθι κι αν προέρχεται. Την ίδια στιγμή παίζει μοναδικά, ειδικά στο υπέροχο δεύτερο μέρος της επιστροφής στο παρελθόν, και με ολόκληρη την ιστορία του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel. Αυτοαναφορικά ναι, απομυθοποιητικά επίσης, αλλά όχι καταχρηστικά, αποδεικνύοντας πως τελικά οι ταινίες που έχτισαν μια από τις πιο επιτυχημένες αυτοκρατορίες της τελευταίας δεκαετίας - ακόμα και οι πιο υπερεκτιμημένες (βλ. «Black Panther»), οι πιο μέτριες (βλ. «Captain Marvel»), οι πιο αχρείαστες (βλ. «Thor Ragnarok») – είχαν νόημα επειδή οδηγούσαν εδώ.

Σε μια extravaganza του σινεμά του φανταστικού που ξέρει φυσικά να παίζει με τους κανόνες του mainstream παιχνιδιού, αλλά που χωρίς ενοχή, χωρίς συμβάσεις και με έναν παιδικό nerdy τρόπο θέλει να πει την ιστορία αυτού του κόσμου με τον δικό της τρόπο. Σε μια ταινία «blockbuster των blockbusters» που οι πιο κλασικές της στιγμές, τα πιο δυνατά της αστεία, τα πιο εντυπωσιακά ειδικά της εφέ, τα ποιητικά της κρεσένα κι όλα όσα την κάνουν το entertainment σινεμά που θέλουμε να βλέπουμε, ανήκουν όλα πριν από οτιδήποτε άλλο στους... ήρωές της.

[Σε μια από τις σπάνιες - κι όμως τόσο ταιριαστή στιγμή για το κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel, τo «Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη» δεν έχει post-credit σκηνή. Ωστόσο το «Οι Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη» δεν είναι το φινάλε της τρίτης φάσης του σύμπαντος. Αυτό θα έρθει τον Ιούλιο με το «Spider-Man: Μακριά από τον Τόπο του», όπως δήλωσε ο ίδιος ο Κέβιν Φιγκ.]