Το «1900», το μαξιμαλιστικό ιστορικό (και πολιτικό, ερωτικό, ιδεολογικό, ψυχαναλυτικό, απ' όλα γενικώς), δράμα τού Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, που ουκ ολίγες φορές έχει προβληθεί και στην τηλεόραση, βολικότερη λόγω της μεγάλης διάρκειας τής ταινίας, είναι ένα φιλμ απόλυτα συνδεδεμένο με δυο εποχές: λιγότερο την εποχή που περιγράφει, περισσότερο την εποχή όπου γράφτηκε και γυρίστηκε.
Οι άξονες τής ιστορίας είναι ο Αλφρέντο κι ο Ολμο (ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο κι ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ με βαθιές ερμηνείες και αχαλίνωτο σεξ-απίλ), δυο αγόρια που γεννιούνται την ίδια μέρα του 1901, που μεγαλώνουν μαζί, παρότι οι καταβολές και το πεπρωμένο τους είναι αντίθετα. Ο γιος του γαιοκτήμονα κι ο γιος του κολίγα, αδελφικοί φίλοι στα πρώτα τους βήματα, βλέπουν τη ζωή και τις πεποιθήσεις τους να διχάζουν τη σχέση τους, όπως διχάζεται η Ιταλία τού 1900, ανάμεσα στον σοσιαλισμό και τον φασισμό, ανάμεσα στο κατεστημένο και την επανάσταση.
Αυτό το έπος έγραψε και σκηνοθέτησε ο Μπερτολούτσι, σε μια εποχή ποτισμένη από την οικονομική κρίση και την κοινωνική ανισότητα, αλλά επιπλέον σ' έναν καιρό όπου η ψυχαναλυτική θεωρία ήταν το hot εργαλείο για κάθε είδους ερμηνεία. Κι έτσι το «1900» δείχνει σήμερα και φλύαρο και παρωχημένο, στέκεται όμως κι ως ένα δείγμα μεγαλειώδους τέχνης, όχι μόνο για τη μνημειώδη φωτογραφία τού Βιτόριο Στοράρο και τη μουσική τού Ενιο Μορικόνε, ή για το δέος που προκαλεί το καστ, αλλά κυρίως γιατί μπόρεσε ν' αποτελέσει, η ίδια, ένα ιστορικό «εύρημα» τής εποχής της και του ευρωπαϊκού σινεμά.
