Ο Δημήτρης Κατσιμίρης φτάνει στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, έχοντας προηγουμένως τολμήσει ήδη μεγάλα πράγματα με τις μικρού μήκους ταινίες του, με κεντρικές προβληματικές τη διαφορετικότητα απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται (μια τρανς που πηγαίνει στην κηδεία της μητέρας της στο «Μαμά Γύρισα» του 2017, ένας νεαρός με εγκεφαλική παράλυση που θα σταθεί στο ύψος ενός σούπερ ήρωα στα «Γενέθλια» του 2106) και την μετωπική της σύγκρουση με το περιβάλλον που φαινομενικά τη δέχεται αλλά στην πραγματικότητα δεν την ανέχεται.
Το «Με Αξιοπρέπεια» έρχεται σαν ανάπτυξη του μικρού μήκους «Γενέθλια», ανοίγοντας περισσότερο τον ορίζοντα όχι τόσο της κοινωνικής κριτικής όσο της αφόρητης υποκρισίας που ελλοχεύει μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός διαμερίσματος ή τελικά μιας κλειστοφοβικής κοινωνίας. Στα «Γενέθλια», ένας νεαρός θα έπεφτε θύμα της κοινωνικής περιθωριοποίησης και οικογενειακής κακοποίησης εξαιτίας της αρρώστιας του. Και όλα θα ξεκινούσαν με την επίσκεψη του θείου του την ημέρα των γενεθλίων του. Στο «Με Αξιοπρέπεια», στο κέντρο βρίσκεται ένας ηλικιωμένος πατέρας που βρίσκεται στην αρχή της άνοιας, την ημέρα των γενεθλίων του με τα τρία του παιδιά να συναντιούνται για να του ευχηθούν.
Με αφορμή την έξοδο της ταινίας στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, από την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου, ο Δημήτρη Κατσιμίρης μιλάει στο Flix για τη διαδρομή της πρώτη μεγάλου μήκους ταινίας, τις επιρροές του, την αγία ελληνική οικογένεια και τη σημασία της αξιοπρέπειας όταν χάνεις το παιχνίδι.
Τι είναι το «Με Αξιοπρέπεια»;
Eνα οικογενειακό δράμα 75 λεπτών εξ ολοκλήρου γυρισμένο μέσα σε ένα διαμέρισμα. Παρακολουθούμε την ημέρα των γενεθλίων του 80χρονου κύριου Δημήτρη, όπου μαζεύονται τα παιδιά του για να αποφασίσουν τι θα κάνουν με τη ζωή του.
Πόσο βιωματική είναι η ταινία;
Οι σπουδές μου είναι πάνω στην κοινωνική εργασία και τη ψυχολογία. Eχω δουλέψει με ηλικιωμένα άτομα οπότε θέλω να πιστεύω ότι γνωρίζω καλά το αντικείμενο. Αν και δεν έχω βιώσει στη δική μου οικογένεια κάτι παρόμοιο, έχω ακούσει πολλές ιστορίες με αδέρφια που συγκρούονται έντονα και παύουν να μιλάνε μετά από καίρια οικογενειακά ζητήματα.
Ποια ήταν η αίσθηση που ήθελες να δώσεις στο θεατή; Υπάρχουν στιγμές που η ατμόσφαιρα είναι αποπνιχτική;
Η χρήση της κινούμενης κάμερας, ο έντονος ρυθμός στο μοντάζ και ο πολύ μικρός χώρος του διαμερίσματος, βάζουν το θεατή κοινωνό στο όλο εγχείρημα. Η αίσθηση του σαν να είμαι εκεί ήταν ένας κύριος σκηνοθετικός στόχος.
Πόσο εύκολο ήταν να γίνει και με τους όρους που ήθελες;
Η ταινία μπορώ να πω ότι ξεπέρασε τις προσδοκίες μου στο τελικό αποτέλεσμα. Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος και περήφανος γι αυτό που δημιουργήσαμε με το Βασίλη Σταυρόπουλο, στενό συνεργάτη όλα αυτά τα χρόνια. Ο κάθε συνεργάτης έβαλε το κάτι παραπάνω στην τέχνη του και φτιάξαμε κάτι χειροποίητο με πολύ αγάπη.
Θα έλεγες ότι βρίσκεσαι κοντά σε ένα σινεμά του Γιάννη Οικονομίδη; Ποιες είναι οι αναφορές σου; Για τη συγκεκριμένη ταινία ποιες ταινίες ή δημιουργούς «συμβουλεύτηκες»;
Ο Γιάννης Οικονομίδης, αποτέλεσε όλα αυτά τα χρόνια, πρότυπο συμπεριφοράς για μένα όσο αφορά κυρίως τις απόψεις του για την αλήθειακαι την αυθεντικότητα στην τέχνη. Θυμάμαι όταν είχα πρωτοδεί το «Σπιρτόκουτο» κατάλαβα αμέσως πως πίσω από όλο αυτό το εγχείρημα βρίσκεται ένας αυθεντικός σκηνοθέτης με προσωπική ματιά. Αυτό το στοιχείο είναι κάτι που το εκτιμώ πολύ στους δημιουργούς. Οι ιστορίες είναι άπειρες, η προσωπική ματιά όμως μοναδική. Από εκεί και πέρα συμβουλεύτηκα πολύ τις ταινίες αγαπημένων δημιουργών όπως ο Χάνεκε, o Νόε και ο Τρίερ, όσο αφορά κυρίως το ρυθμικό κομμάτι.
Αξιοπρέπεια: δύσκολη λέξη, για τον καθένα μας σημαίνει κάτι διαφορετικό. Μ’ αρέσει πολύ στον αθλητισμό να βλέπω το χαμένο να δίνει το χέρι του στον νικητή με αξιοπρέπεια. Στην πιο ευάλωτη στιγμή του δηλαδή να μην ντραπεί και σκύψει το κεφάλι αλλά να αναγνωρίσει την ήττα του. Μόνο έτσι μπορεί μετέπειτα να επανέλθει δυνατός στο επόμενο παιχνίδι.»
(Ελληνικές) οικογένειες. Γιατί παραμένει ένα από τα κυρίαρχα θέματα στο σινεμά μας σήμερα;
Είναι μια πληγή σίγουρα που πονάει. Ενοχικά σύνδρομα, προσκολλήσεις, οιδιπόδεια, παλινδρομήσεις είναι ορισμένες πτυχές των ενήλικων που πηγάζουν καθαρά και μόνο από τη σχέση μας με τους γονείς μας και την οικογένεια. Ίσως τα χρόνια περάσουν και η αγία ελληνική οικογένεια πάψει να έχει τόση δυσμενή επίδραση στους κατοίκους αυτής της χώρας.
Γιατί παραμένει τόσο δύσκολο να συναντήσει μια ταινία το κοινό της; Γιατί οι Ελλήνες δεν βλέπουν ελληνικό σινεμά; Φταίνε οι ταινίες;
Το μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης για μένα το έχουν οι ίδιοι οι δημιουργοί. Ειδικά με το greek weird cinema παραέγινε το κακό. Ταινίες δαφνοστεφανωμένες, πολυταξιδεμένες στα φεστιβάλ του εξωτερικού με βραβεύσεις από παντού και όταν έρθει η ώρα να επικοινωνήσουν με το ελληνικό κοινό, το παιχνίδι είναι τις περισσότερες φορές χαμένο. Διότι οι ταινίες αυτές δεν έχουν καμία αλήθεια μέσα τους, μια αλήθεια που αναζητά απεγνωσμένα το κοινό στην θεατρική και κινηματογραφική Ελλάδα σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο κόσμος γεμίζει τα θέατρα αυτής της χώρας και οι ελληνικές αίθουσες είναι άδειες.
Δεύτερη ταινία; Πως αντιμετωπίζει τις δυσκολίες του να κάνεις σινεμά ένας νέος δημιουργός σήμερα;
Εννοείται προχωράμε στη δεύτερη. Οι συνθήκες είναι δύσκολες άλλα ως γνωστόν αν δεν σπάσεις αυγά δεν μπορείς να φας ομελέτα. Έχει και αυτό την πλάκα του να παλεύεις με ξύλινα σπαθιά απέναντι στον εχθρό.
Η «αξιοπρέπεια» είναι μια λέξη που χρησιμοποιήθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια - και πολλές φορές «επί ματαίω». Πιστεύεις στη δυναμή της; Πώς μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά γύρω μας;
Δύσκολη λέξη, για τον καθένα μας σημαίνει κάτι διαφορετικό. Μ’ αρέσει πολύ στον αθλητισμό να βλέπω το χαμένο να δίνει το χέρι του στον νικητή με αξιοπρέπεια. Στην πιο ευάλωτη στιγμή του δηλαδή να μην ντραπεί και σκύψει το κεφάλι αλλά να αναγνωρίσει την ήττα του. Μόνο έτσι μπορεί μετέπειτα να επανέλθει δυνατός στο επόμενο παιχνίδι.
