Το «Θέλημα Θεού», η νέα ταινία του Φρανσουά Οζόν («Ο Διπλός Εραστής», «Frantz», «Νέα και Ομορφη», «5Χ2», «Κάτω από την Αμμο») είναι ίσως και η πιο σοβαρή της καριέρας του. Γιατί μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη ένα μεγάλο σκάνδαλο: την ιστορία του του Μπερνάρ Πρεϊνά, ενός παιδεραστή ιερέα της Εκκλησίας της Λιόν, ο οποίος στις δεκαετίες του 80 κι 90 είχε κακοποιήσει σεξουαλικά (και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και βιάσει) πάνω από 80 μικρά αγοράκια, με την σιωπηρή συνενοχή του αρχιεπισκόπου Φιλίπ Μπαρμπαράν, ο οποίος αν και γνώριζε τα γεγονότα δεν έκανε τίποτα για να τα εμποδίσει.
Ο Οζόν μπορεί να κέρδισε την Αργυρή Αρκτο (το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής) του 69ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, όμως το «Θέλημα Θεού» προκάλεσε θύελλες: [η επίσημη Καθολική Εκκλησία της Γαλλίας απάντησε δικαστικά και προσπάθησε να μπλοκάρει την έξοδό της στις αίθουσες, ενώ λίγο καιρό μετά, ο αρχιεπίσκοπος Φιλίπ Μπαραμπαράν καταδικάστηκε για την απόκρυψη όσων συνέβαιναν στην ενορία του και η δική του Μπερνάρ Πρεινά βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Το ίδιο το γεγονός απέδειξε δύο αλήθειες: από τη μία πόσο ισχυρή και σκοτεινή πολιτική δύναμη έχει η Εκκλησία (που σε μία χώρα σαν τη Γαλλία, θέλει να φιμώσει μία ταινία, γιατί... ξέρει ότι μπορεί) κι από την άλλη πόσο εξίσου δυνατή, ηχηρή και παγκόσμια φωνή έχει το σινεμά.
Το Flix συνάντησε τον Φρανσουά Οζόν, έναν τόσο πράο, γλυκό, αλλά χωρίς περιστροφές συνομιλητή και μίλησαν για αυτή τη σύγκρουση γιγάντων: γιατί η Εκκλησία δεν αγνόησε την ταινία; Κι ο ίδιος γιατί ασχολήθηκε με ένα θέμα που θα μπορούσε να τον κάψει;
Διαβάστε ακόμη: Οταν το σινεμά κατήγγειλε τα σεξουαλικά εγκλήματα της Καθολικής Εκκλησίας
Mε τον Μελβίλ Πουπό, πρωταγωνιστή της ταινίας στα γυρίσματα
Αρχικά θα γύριζα την ιστορία ως ντοκιμαντέρ. Εκανα μία τεράστια δημοσιογραφική έρευνα. Μίλησα με όλα τα θύματα - όλες τις οικογένειες, τους γονείς τους, τους σημερινούς συντρόφους τους, τα παιδιά τους. Εψαξα όλα τα αρχεία, διάβασα όλα όσα είχαν γραφτεί, είδα ό,τι μπορούσα να βρω από τηλεοπτικά ρεπορτάζ της εποχής. Είχα συγκεντρώσει πάρα πολύ υλικό. Ομως συνειδητοποίησα ότι τα θύματα τα είχαν πει όλα. Να τους βάλω να το ξανακάνουν on camera δε θα πρόσθετε τίποτα. Είμαι σκηνοθέτης φιξιόν ταινιών. Επρεπε να βρω έναν τρόπο να πω την ιστορία δυνατά και ξεκάθαρα, όπως εγώ ξέρω.
Επέλεξα να πω την ιστορία τριών θυμάτων για να καλύψω όλο το φάσμα της κακοποίησης. Αρχικά, ήθελα να αφηγηθώ μόνο την περίπτωση του Αλεξάντρ. Ομως πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι αυτή η υπόθεση ήταν πολύ πιο μεγάλη – άγγιζε όλες τις κοινωνικές τάξεις, όλες τις διαφορετικές οικογένειες, κάθε παιδί. Οπότε αποφάσισa να επιλέξω τρεις κεντρικούς ήρωες, από πολύ διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, με πολύ διαφορετικές καταβολές, και να δείξω ότι το πρόσωπο της παιδικής κακοποίησης δεν έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. O Aλεξάντρ είναι θρήσκος, από μία αστική οικογένεια, που δεν τον στήριξε ποτέ. Ο Φρανσουά είχε όλη την υποστήριξη, ήταν άθεος, αλλά κι αυτός παγιδευμένος στα υπαρξιακά και κοινωνικά ταμπού. Ο Εμάνουελ προερχόταν από μία μονογονική οικογένεια, με έναν πατέρα που τους παράτησε και μία μητέρα που κατάλαβε πολύ αργότερα γιατί πρέπει να στηρίξει έστω και τώρα το παιδί της. Κάθε ιστορία ήταν διαφορετική, αλλά με έναν κοινό παρανομαστή: ένας ενήλικας εκμεταλλεύτηκε ένα μικρό παιδί και το σημάδεψε για πάντα.
Κράτησα τα πραγματικά ονόματα των ιερέων, θα ήμουν υποκριτής αν δεν το έκανα! Ενώ άλλαξα τα πραγματικά ονόματα των θυμάτων (και για να τους προστατέψω, αλλά και γιατί βρίσκονται στην ταινία ως σύμβολα, ως παραδείγματα), επέλεξα να μην αλλάξω αυτά των ιερέων. Μου έχουν κάνει μήνυση για αυτό. Δεν υπάρχει βάση όμως – τα ονόματα των ιερέων έχουν εκτεθεί δημόσια πολύ πριν την ταινία. Οι υποθέσεις είναι γνωστές, οι επίσημες καταγγελίες δημοσιευμένες. Ολα όσα καταγράφω στην ταινία υπάρχουν σε επίσημα αρχεία καταθέσεων και σε ειδησιογραφικά ρεπορτάζ. Το συγκλονιστικό είναι ότι ο Πρεϊνά δεν έχει καταδικαστεί ακόμα, ενώ έχει ομολογήσει! Γιατί τους πείραξε η αναφορά στην ταινία; Γιατί πολύ απλά η Εκκλησία φοβάται το σινεμά. Γιατί το σινεμά έχει τη δύναμη να εξανθρωπίσει τις «ειδήσεις», να μιλήσει με άλλη γλώσσα, άμεσα και από την καρδιά, στο μέσο θεατή – είτε πιστό, είτε άθεο. Δεν ξέρω αν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά σίγουρα μπορεί να ξεκινήσει ένα διάλογο.
Δεν ξεκίνησα για να εκμεταλλευτώ το timing του #metoo κινήματος. Θα έκανα την ταινία έτσι κι αλλιώς, αλλά η συμπόρευσή μου με όλα τα θύματα που αποφάσισαν να μιλήσουν ήταν μία ευτυχής σύμπτωση. Πάντως δεν ξεκίνησα να κάνω μία πολιτική ταινία, αλλά μια ανθρώπινη ταινία για το θάρρος που απαιτείται να ξεσκεπάσεις την αλήθεια – μια αλήθεια που σε έχει σακατέψει και δεν επηρεάζει μόνο εσένα, αλλά και την οικογένεια και τον άμεσο κύκλο σου. Ναι, έχετε δίκιο ίσως αυτό να είναι βαθιά πολιτικό κίνητρο, αλλά δεν το είχα σκεφτεί έτσι. Ενα πολιτικό φιλμ ίσως να έπρεπε να προσφέρει απαντήσεις και λύσεις. Εγώ θέτω απλά τις ερωτήσεις.
Περίμενε ότι θα δεχθεί τέτοια ισχυρή επίθεση από την Επίσημη Εκκλησία της Γαλλίας; Οχι, η αλήθεια είναι. Ισως ήταν και αφέλεια, αλλά δεν είχα ξανά συγκρουστεί με έναν τόσο ισχυρό θεσμό. Φανταστείτε λοιπόν τα ίδια τα θύματα, όταν προσπάθησαν να ξεσκεπάσουν το σκάνδαλο. Τους έλιωσαν. Ομως δεν φοβάμαι. Και υπάρχει κι ένα μεγάλο κομμάτι της Εκκλησίας που θέλει να «αεριστεί» αυτή η κατάσταση. Εκατομμύρια πιστών σε όλο τον κόσμο έχουν σιχαθεί το γεγονός ότι ταυτίζεται η πίστη τους με την παιδεραστία. Θέλουν την αλλαγή. Δεν τη φοβούνται. Είμαστε στο 2019, πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά.
Είναι πιο ισχυρή η Εκκλησία από τη Δικαιοσύνη; Εχω μεγάλη εμπιστοσύνη στην γαλλική δικαιοσύνη. Η Γαλλία είναι μια χώρα που στηρίζεται και φημίζεται για τη δικαιοσύνη της, μία κοινωνία που υπερασπίζεται την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης. Και θέλω να πιστεύω ότι δεν έχουμε χάσει αυτές τις αξίες μας – σωστά;
Eίχε και ο ίδιος μία παρόμοια εμπειρία ως παιδί; Μεγάλωσα σε οικογένεια Καθολικών - βαπτίστηκα, πήγα σε Καθολικά σχολεία, πήγαινα Κατηχητικό, έλαβα την Πρώτη Κοινωνία. Εγιναν όλα όπως έπρεπε, σύμφωνα με τις επιταγές της οικογένειας και της θρησκείας. Σταδακά όμως άρχισα να αμφιβάλλω και να απομακρύνομαι. Οταν ξεκίνησα να κάνω αυτό την ταινία, οι μνήμες των παιδικών μου χρόνων και των εμπειριών μου στην Εκκλησία ξύπνησαν. Κι άρχισα να νιώθω κυριολεκτική ναυτία όταν θυμήθηκα ότι ένας συγκεκριμμένος ιερέας μάς έβαζε συνεχώς να παίζουμε μαζί του κρυφτό. Πάντα ένα παιδάκι εξαφανιζόταν. Εγώ, ευτυχώς, δεν ήμουν ποτέ ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά. Τι συνέβαινε ακριβώς, δεν ξέρω. Τι θα μπορούσε να συμβεί, δεν ξέρω. Διαπιστώνω όμως πόσο εύκολο τελικά ήταν και είναι για αυτούς τους αρρωστημένους ανθρώπους να τραυματίσουν για πάντα ένα παιδί. Τους δίνουμε τα παιδιά, τους τα προσφέρουμε. Αυτό πρέπει να σταματήσει...
