Με μια σειρά από παρουσιάσεις, ομιλίες και workshops, η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, συγκεντρώνει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τους δημιουργούς και τους επαγγελματίες του εγχώριου σινεμά και τους φέρνει αντιμέτωπους ανθρώπους – κλειδιά της παγκόσμιας κινηματογραφίας, σε μια διημερίδα με θέμα την εξωστρέφεια της ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας.
Για πρώτη φορά, οι ξένοι προσκεκλημένοι είναι πραγματικά η αφρόκρεμα της διεθνούς κινηματογραφικής βιομηχανίας και το αντικείμενο υπερβαίνει τη θεωρία: παρουσιάσεις, εξηγήσεις, προτάσεις, λύσεις, εργαστήρια, όλα στραμμένα στο πώς, πρακτικά, οι ελληνικές ταινίες μπορούν σταθερά, δυναμικά και οργανωμένα να παραμείνουν στο προσκήνιο του διεθνούς φεστιβαλικού και εμπορικού κυκλώματος. Και να που, με ένα περιεχόμενο τόσο ενδιαφέρον και επίκαιρο, οι θέσεις της αίθουσας δεν άδειασαν ούτε στιγμή και τα συμπληρωματικά καθίσματα ξεχείλισαν.
Παρακάτω, συνοπτικά, μια ιδέα του τι ειπώθηκε το Σάββατο, 29 Σεπτεμβρίου, ένα «ορεκτικό» για να μπορέσουν, όσοι δεν παρακολούθησαν τις ομιλίες, να κάνουν μόνοι τους την έρευνά τους.
Εδώ βρείτε αναλυτική παρουσίαση της δεύτερης ημέρας της διημερίδας.
Εισαγωγικά
Η Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Κατερίνα Ευαγγελάκου και ο Τάσος Μπουλμέτης, εκπροσωπώντας τον Σύνδεσμο Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, άνοιξαν τη διημερίδα, εξηγώντας ότι η επαφή και η αποκόμιση γνώσεων από τους ξένους συναδέλφους κινηματογραφιστές είναι το απαραίτητο αντίδοτο στην κρατική απαξίωση για την εξέλιξη του ελληνικού σινεμά. Ταυτόχρονα, η Ε.Α.Κ. έδωσε την υπόσχεση μια αντίστοιχη διοργάνωση να γίνεται κάθε Σεπτέμβριο, βοηθώντας ουσιαστικά (πρακτικά και όχι θεωρητικά) τους Ελληνες δημιουργούς να ταξιδέψουν τη δουλειά τους αποτελεσματικά στο εξωτερικό.
Το Workshop
Σ’ ένα από τα σημαντικότερα μέρη της διημερίδας, με συντονιστή τον Απόστολο Καρακάση, λέκτορα του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ, ξεκίνησε το εργαστήριο παραγωγής τρέιλερ δύο νέων ελληνικών ταινιών, του «Wild Duck» του Γιάννη Σακαρίδη και της «Κόρης» του Θάνου Αναστόπουλου, με την πολύτιμη καθοδήγηση δύο ανθρώπων με πείρα και συσσωρευμένη επιτυχία στο παγκόσμιο κινηματογραφικό μάρκετινγκ: του Μάρκους Χου, Προέδρου της Strand Releasing και του Μάικλ Γουέμπερ, διευθυντή της Match Factory. Ο Χου, ο Γουέμπερ, ο Σακαρίδης, ο Αναστόπουλος και περίπου 30 ακόμα συμμετέχοντες στο εργαστήριο, αποχώρησαν για να δουλέψουν, με καθοδήγηση, τα προωθητικά υλικά των δύο ταινιών, που θα παρουσιαστούν για σχολιασμό τη δεύτερη μέρα της εκδήλωσης.
Κωνσταντίνος Κοντοβράκης: Τι υπάρχει για σένα εκεί έξω;
Ο παραγωγός Κωνσταντίνος Κοντοβράκης («Wasted Youth», «Να Κάθεσαι και να Κοιτάς»), ξεκίνησε τη ροή των ομιλιών, μ’ ένα αναπτυγμένο γράφημα της πορείας και των εναλλακτικών που έχει μια ελληνική ταινία, από την ανάπτυξη του σεναρίου της μέχρι τη διεθνή διανομή της, θέτοντας έτσι το πλαίσιο των συζητήσεων που ακολούθησαν, με ζητούμενο τη διεθνοποίηση του τρόπου εργασίας των Ελλήνων κινηματογραφιστών. Διεκδικώντας το 2% της παγκόσμιας αγοράς, το ελληνικό «καλλιτεχνικό» κινηματογραφικό προϊόν, έχει εξαρχής το συγκριτικό πλεονέκτημα ενός σινεμά που τώρα ανακαλύπτεται και προκαλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας. Με στρατηγικό σχεδιασμό, από τη φάση ήδη της ανάπτυξης του σεναρίου, η ελληνική ταινία έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί το ευρωπαϊκό δίκτυο υποστήριξης για τη βελτίωσή της. Ο Ελληνας δημιουργός μπορεί να διεκδικήσει μια θέση σε κάποιο από τα residencies των μεγάλων Φεστιβάλ (Κάννες, Βερολίνο), τα film labs όπως αυτό του Τορίνο, την επαγγελματική εκπαίδευση που προσφέρουν σεμινάρια όπως του EAVE, συναντήσεις συμπαραγωγών όπως το Crossroads της Θεσσαλονίκης, ή οποιαδήποτε από τις 39 παρόμοιες ευρωπαϊκές διοργανώσεις, ή την υποστήριξη ενός από τα 64 σεμινάρια του Προγράμματος Media. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η εκκολαπτόμενη ταινία αποκτά καθαρότερη δομή με τη συμβολή τους, χτίζει συνεργασίες και σχέσεις για την εξέλιξη και την προώθησή της, αναπτύσσει χρήσιμα δίκτυα και, στην ουσία, λανσάρεται ήδη από τα πρώτα της βήματα στην παγκόσμια αγορά. Μετά την ολοκλήρωσή της, άλλωστε, η ταινία μπορεί ευκολότερα να ακολουθήσει την εμπορική της διανομή έξω από τη χώρα της, μέσω ενός festival agent, προβολής σ’ ένα Φεστιβάλ που λειτουργεί και ως διανομές ταινιών, ή προχωρώντας σε online διανομή, σ’ ένα site όπως το Festival Scope, το Cinando ή το Without a Box.
Σαβίνα Νεϊρότι: TorinoFilmLab
Η Σαβίνα Νεϊρότι είναι η επικεφαλής του TorinoFilmLab, ενός από τα πιο δυναμικά και αναγνωρισμένα ετήσια εργαστήρια εκπαίδευσης και ανάπτυξης ταλέντων που δουλεύουν την πρώτη ή δεύτερη ταινία τους. Δείτε περισσότερα για το TorinoFilmLab εδώ. Τα σημαντικότερα στοιχεία από την παρουσίαση της Νεϊρότι, ήταν ότι, αφενός, ο συμμετέχων έχει τη δυνατότητα να «δοκιμάσει», να τεστάρει το project του μπροστά σε 150 επαγγελματίες, παραγωγούς, διανομείς και sales agents απ’ όλον τον κόσμο, αρκεί να είναι διατεθειμένος να «ανοιχτεί», να μοιραστεί τη δουλειά και τις σκέψεις του και να υποβληθεί σε σχολιασμό, ανάλυση και συμβουλές. Με άλλα λόγια, εξωστρέφεια στην πράξη, ένα χαρακτηριστικό που οι Ελληνες δημιουργοί θα χρειαστεί ν’ αναπτύξουν πολύ περισσότερο.
Μπιάνκα Τάαλ: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ
Η Μπιάνκα Τάαλ είναι programmer στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ, υπεύθυνη για τις αγορές της Ελλάδας, της Τουρκίας, του Ισραήλ, του Ιράν και του Αραβικού κόσμου, ενώ παράλληλα είναι μέλος της Επιτροπής Επιλογής της CineMart του Ρότερνταμ. Δείτε περισσότερα για το Φεστιβάλ του Ρότερνταμ και τη CineMart εδώ. Η Τάαλ προέτρεψε τους Ελληνες κινηματογραφιστές να επωφεληθούν από το τρέχον ενδιαφέρον του κόσμου για τη χώρα (όχι μόνο για το σινεμά της, φυσικά), με συναδελφικότητα και αλληλοϋποστήριξη, αλλά και επισήμανε τον κίνδυνο το νέο ελληνικό σινεμά να παγιδευτεί στη «μανιέρα» του σινεμά του παραλόγου, του «new weird, absurdist cinema», ενώ στην πραγματικότητα το ελληνικό προϊόν έχει πολύ μεγαλύτερη ποικιλία. Μίλησε για τη σημασία του, αφενός το project να έχει συμμετάσχει σε διεθνείς συναντήσεις από το στάδιο ανάπτυξης του σεναρίου, μια και αυτό το τοποθετεί αυτόματα στο παγκόσμιο ραντάρ και, αφετέρου, ο δημιουργός/παραγωγός να είναι σε θέση να το παρουσιάζει αλλά και να αξιολογεί τη συνεισφορά και τις συμβουλές άλλων επαγγελματιών, με καθαρό βλέμμα και χωρίς κτητικότητα. Επιπλέον, εξήγησε πόσο σημαντικό είναι ένα σωστό, δουλεμένο σενάριο ως εργαλείο σύναψης συνεργασιών, μια και, αν δεν είσαι ο Γουονγκ Καρ Βάι, κανείς δε θα σου δώσει την απαραίτητα σημασία χωρίς αυτό το πρώτο δείγμα της δουλειάς σου.
Κωνσταντίνος Δασκαλάκης: Πρόγραμμα MEDIA
Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, Head of Unit του Προγράμματος MEDIA της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη στήριξη του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού τομέα, μίλησε εκτεταμένα για το νέο πρόγραμμα Media που θα τεθεί σε λειτουργία το 2013. Η ομιλία του ήταν μεν επεξηγηματική, αλλά σαφώς πιο θεωρητική από το concept της διημερίδας, μη προσφέροντας πρακτικές απαντήσεις στους Ελληνες κινηματογραφιστές για το πώς θα μπορέσουν, πρακτικά, να εκμεταλλευτούν τις παροχές της Ε.Ε. για την ανάπτυξη της ταινίας τους. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα MEDIA εδώ.
Αποστολία Παπαϊωάννου και Νίκος Παναγιωτόπουλος: Διεθνή Εργαστήρια Σεναρίου MFI
Θετικό μήνυμα από την Αποστολία Παπαϊωάννου, υπεύθυνη του προγράμματος MFI Script 2 Film Workshops στη χώρας μας και τον σεναριογράφο, καθηγητή και script advisor Νίκο Παναγιωτόπουλο: το πρόγραμμα διεθνών εργαστηρίων σεμιναρίου σε Νίσυρο και Σάμο συνεχίζονται, 25 αιτήσεις (από περίπου 50 που καταθέτονται) γίνονται αποδεκτές κάθε χρόνο από δημιουργούς απ' όλο τον κόσμο, ενώ υπάρχουν θέσεις για 20 Ελληνες (10 περίπου projects). Τα σεμινάρια και workshops σκοπό έχουν την επικοινωνία του σεναριογράφου με επαγγελματίες συναδέλφους του, την μεταξύ τους τριβή, ώστε να τον «ξεκλειδώσουν», ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την αποδόμηση και αναδιοργάνωση του σεναρίου του. Η Παπαϊωάννου αναγνώρισε τη δυσκολία του σεναριογράφου να μοιραστεί τη δουλειά του, μία έμφυτη ανασφάλεια που όμως πρέπει να καταπολεμηθεί: «αν ντρέπεσαι να δείξεις το σενάριό σου σε 5 ανθρώπους στο γκρουπ σου, πώς θα δείξεις την ταινία σου σε ευρύ κοινό;» Ο Παναγιωτόπουλος πρόσθεσε ότι από το 1998 που συμμετέχει στο πρόγραμμα του MFI, νιώθει ότι οι Ελληνες κινηματογραφιστές δεν έχουν εκμεταλλευτεί τα εργαστήρια στο έπακρο. «Υπάρχει αυτός ο τρόμος του δημιουργού να εκθέσει το σενάριό του.» Ομως, η διαδικασία λειτουργεί, απελευθερώνει. «Πρέπει να μάθεις να κοιτάς κατάματα το σενάριο και να μην έχεις αυταπάτες ότι θα λειτουργήσει στο γύρισμα, ή στο μοντάζ. Αν δεν λύσεις τα προβλήματά του, θα τα βρεις μπροστά σου...»
Μαρί-Πιερ Μασιά (Forum Συμπαραγωγών Crossroads Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) και Γιάννα Σαρρή (Διεύθυνση Αγοράς Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)
H διάσημη Γαλλίδα παραγωγός και πρώην διευθύντρια του Δεκαπενθημέρου των Σκηνοθετών του Φεστιβάλ Καννών, Μαρί-Πιερ Μασιά, ξεκίνησε την ομιλία της με κάτι που ακούστηκε σαν βάλσαμο: αγαπά την Ελλάδα, είναι εδώ για να βοηθήσει. Διαβόητα πρακτική και to-the-point, πέρασε αμέσως στο πώς. Το Φόρουμ Συμπαραγωγών Crossroads του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι μία δυναμική πλατφόρμα για τον Ελληνα κινηματογραφιστή (κι όχι μόνο) για να εκθέσει τη δουλειά του (στάδιο σεναρίου) και να βρει υποστηρικτές, sales agents, συμπαραγωγούς - το επόμενο βήμα, λοιπόν, από το MFI. «Δεν επιλέγονται μόνο τα τέλεια σενάρια» καθησύχασε η Μασιά. «Η ειλικρίνεια ενός σεναρίου είναι αυτή που πάντα ξεχωρίζει. Μπορεί να έχεις ένα πολύ πρόχειρο ακόμα σενάριο, αλλά να βγάζει δύναμη και ειλικρίνεια. Μπορεί να έχεις ένα τέλειο σενάριο και να είναι εντελώς ψεύτικο...»
Στη συνέχεια η Γιάννα Σαρρή, εξήγησε τη διαδικασία στήριξης του Ελληνα κινηματογραφιστή και των ελληνικών projects μέσα από την Αγορά, το κομμάτι του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όπου κανείς αισθάνεται αληθινά μέλος μια παγκόσμιας κοινότητας. Δίνοντας ένα τόνο αισιοδοξίας, και οι δύο έκλεισαν τις ομιλίες τους με τα happy endings αυτών των συνεργασιών. Τόσο από το «Crossroads», όσο κι από τα «Works in Progress» πέρασαν, ανάμεσα σε άλλα, τα: «Αδικος Κόσμος» του Φίλιππου Τσίτου, «September» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου, «Αμνηστία» του Μπουγιάρ Αλιμάνι, «Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού» του Εκτορα Λυγίζου, «Luton» του Μιχάλη Kωνσταντάτου.
Γιώργος Ζώης (σκηνοθέτης) και Μαρία Δρανδάκη (παραγωγός): η εμπειρία των διεθνών script fora
Η επιτυχημένη ομάδα δημιουργού-παραγωγού (συνεργάζονται μαζί από το πολυβραβευμένο «Casus Belli» του Γιώργου Ζώη και τους πρόσφατα επιλεγμένους για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία «Τίτλους Τέλους», μέχρι το στοίχημα της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του Ελληνα κινηματογραφιστή «Stage Fright») εξήγησε άκρως επαγγελματικά αλλά και ανθρώπινα την οδύσσεια της διαδικασίας ανάπτυξης, περνώντας από τις αγορές των διεθνών φεστιβάλ και τις ευρωπαϊκές πλατφόρμες. Δίνοντας παραδείγματα από όλες τις παρελθοντικές εμπειρίες τους, η Δρανδάκη εξήγησε ότι δεν υπάρχει συνταγή - κάθε project είναι διαφορετικό, όπως και κάθε φόρουμ είναι εξίσου άλλων δυνατοτήτων. «Πρέπει να ξέρεις πότε είσαι έτοιμος να δείξεις τη δουλειά σου» είπε η Δρανδάκη. «Αν το κάνεις πολύ νωρίς, μπορεί να απογοητευτείς, αν πας πολύ αργά μπορεί να είναι ανώφελο, να μην μπορείς να το πουλήσεις. Επίσης, χρειάζεται homework. Δεν είναι όλα τα fora το ίδιο. Γνώριζε καλά το project σου και που το απευθύνεις...»
Από την μεριά του κινηματογραφιστή, ο Γιώργος Ζώης παρουσίασε τις εμπειρίες του, με χιουμοριστικές σεξουαλικές αναλογίες: «Η πρώτη του φορά» σε script forum ήταν απογοητευτική και ευνουχιστική, η δεύτερη ήταν έρωτας από την πρώτη ματιά («γιατί τελικά τις πλατφόρμες τις κάνουν οι άνθρωποι, κι αν ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου καταλαβαίνει, υπάρχει χημεία, η δουλειά απογειώνεται»), η τρίτη σε φεστιβαλική αγορά ένιωσε ότι ήταν ένα «όργιο», όπου το ανά 10λεπτο pitching της ταινίας σε εκατοντάδες sales agents («πελάτες») τον εξόντωσε.
Συμπέρασμα: «Πρέπει να έχεις υπομονή. Αυτός που πραγματικά ενδιαφέρεται για την ταινία σου, φαίνεται».
Αθηνά Τσαγγάρη, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Αμάντα Λιβανού (παραγωγός), Πέννυ Παναγιωτοπούλου, Βασίλης Μαζωμένος: Η εμπειρία των διεθνών φεστιβάλ και αγορών
Η πρώτη μέρα της διημερίδας έκλεισε με 4 σκηνοθέτες (που έχουν εμπλακεί και στην παραγωγή των ταινιών τους) και την παραγωγό του «L» Αμάντα Λιβανού, με μία συζήτηση που ξεκίνησε από τις επί μέρους εμπειρίες τους στα φεστιβάλ του κόσμου (όχι τόσο από την πλευρά της έκθεσης της ταινίας στο κοινό, αν κι αυτό αναγνωρίστηκε ως ένα κομμάτι πολιτισμικής εμπειρίας, όσο από θέμα εύρεσης συμπαραγωγών, πωλήσεων, στήριξης και ανοίγματος της ταινίας σε διεθνή αγορές) και κατέληξε και στην ελληνική πραγματικότητα (τι έγινε όταν η ταινία, μετά από μία πορεία στα διεθνή φεστιβάλ, βγήκε στην Ελλάδα). Σε εποχές οικονομικής και ψυχικής εξάντλησης, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το θετικό βλέμμα των ανθρώπων του πάνελ. Συζήτηση χωρίς καταστροφολογία για το παρόν και το μέλλον, χωρίς γκρίνια και συνδικαλιστικά «κατηγορώ». Ολοι κατέθεσαν τις θετικές τους εμπειρίες με τα φεστιβάλ του εξωτερικού, αλλά παράλληλα αναγνώρισαν με ειλικρίνεια ότι είμαστε ακόμα σε στάδιο που δεν ξέρουμε να διαχειριστούμε τη θέση μας σε παγκόσμιες αγορές (όπως π.χ. το Sundance όπου το «L» βούτηξε στα βαθιά της αμερικανικής αγοράς, χωρίς sales agent).
Οσο τους άκουγε κανείς, είχε ανάμικτα συναισθήματα. Από την μία, έβγαζες το καπέλο στο κουράγιο του Ελληνα κινηματογραφιστή να το παλέψει, από την άλλη έπεφτες σε μελαγχολία: κάνει πλέον τις ταινίες του, επί το πλείστον με ξένα χρήματα, συμβολικές αμοιβές ή και εθελοντική εργασία των συνεργείων (kudos στην Αθηνά Τσαγγάρη που τόνισε ότι αυτό είναι το όριό της και δεν το κάνει ποτέ) και όταν τις ολοκληρώσει, μόνος του (με τις γνωριμίες του!) αναζητεί στα τυφλά το δρόμο προς το εξωτερικό.
Μπορεί σε μία Ελλάδα που βουλιάζει να ακούγεται πολυτέλεια, αλλά ο πολιτισμός μας χρειάζεται στήριξη. Δεν μπορείς να καβαλήσεις το κύμα χωρίς σανίδα.
Η Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Κατερίνα Ευαγγελάκου, πήρε στο τέλος το μικρόφωνο και μετέφερε την ερώτηση που έκανε η ίδια στον Αναπληρωτή Υπουργό ΠΑΙΘΠΑ και αρμόδιο για θέματα Πολιτισμού κ. Κώστα Τζαβάρα: πιστεύει η κυβέρνηση στο μέλλον του κινηματογράφου μας ή απλά χειροκροτεί; Η απάντηση ήταν θετική και «πολιτική». Ομως η Ευαγγελάκου μετέφερε με μία φράση το ένστικτό της μετά τη συνάντηση: «Ο Αγιος Βασίλης πέθανε».
