Στα Σουαχίλι Μακάλα σημαίνει κάρβουνο. Το κάρβουνο είναι η βασική πηγή βιοπορισμού του Καμπβίτα, ενός φτωχού οικογενειάρχη χωρικού στο νότιο Κονγκό, ο οποίος προκειμένου να συντηρήσει την οικογένειά του φορτώνει το ποδήλατό του με κάρβουνο που δημιούργησε ο ίδιος κόβοντας ξύλα κι αφήνοντας τα να καούν κάτω από το χώμα του άγονου χωραφιού του και περπατάει 50 χιλιόμετρα μέσα στην άνυδρη σαβάνα μέχρι την κεντρική αγορά, όπου θα το πουλήσει μετά από ατελείωτα παζάρια.
Το «Makala», δεύτερο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του Γάλλου Εμανουέλ Γκρα, θριάμβευσε στη φετινή Εβδομάδα της Κριτικής των Καννών αποσπώντας το Μεγάλο Βραβείο του τμήματος. Οι λόγοι είναι οφθαλμοφανείς για όποιον δει την ταινία: εντυπωσιακά κάδρα στη μέση του πουθενά της αχανούς αφρικανικής ηπείρου, απαιτητικά γυρίσματα κάτω από τη ζέστη και τον ήλιο και μια ιστορία επιβίωσης υπό από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Το πείσμα κι η υπομονή του νεαρού χωρικού είναι πραγματικά τιτάνια και σχεδόν παράλογα στα μάτια του Δυτικού θεατή, ο οποίος μπορεί μεν να μη βλέπει για πρώτη φορά ένα ντοκιμαντέρ για τις κακουχίες των κατοίκων της Μάυρης Ηπείρου, δεν πάυει όμως να αισθάνεται δέος μπροστά στη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης, ειδικά σε σκηνές όπως εκείνη που ο Καμπβίτα, σαν σύγχρονος Σίσυφος, προσπαθεί απεγνωσμένα να ανεβάσει το ποδήλατό με το αβάσταχτο βάρος του σε έναν λόφο, μια προσπάθεια που αποτυπώνεται με ένα εξαντλητικό ακόμα και για τον θεατή μονοπλάνο.
Διαβάστε αναλυτικα: Τα βραβεία της 56ης Εβδομάδας Κριτικής ταξιδεύουν στην Αφρική
Εκεί έγκειται και η μεγάλη διαφορά του «Makala» από ένα οποιοδήποτε άλλο ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ τύπου National Geographic. Ο Γκρα δεν ενδιαφέρεται για άλλη μια πληροφοριακή (κι ηδονοβλεπτική, κακά τα ψέμματα) αποτύπωση του δράματος του αφρικανικού λαού, αλλά μετατρέπει τον αγώνα αυτό σε μια αισθητική και συγκινησιακή εμπειρία. Στο συγκλονιστικό τελευταίο μέρος η ταινία απογειώνεται και συντονίζεται στην ίδια νοητή γραμμή με τις δημιουργίες του Βέρνερ Χέρτσογκ: ο Καμπβίτα, αφού έχει πουλήσει στην κεντρική αγορά όσο-όσο τους καρπούς του μόχθου του, επισκέπτεται μια αυτοσχέδια εκκλησία για ακούσει το κήρυγμα του ιεραπόστολου για το Ταξίδι του Ενάρετου Ανθρώπου και την παραβολή του Ιώβ, λίγο πριν πέσει μαζί με το υπόλοιπο εκκλησίασμα σε έναν δεκάλεπτο ένθεο διονυσιασμό. Μια υπερβατική κορύφωση που ενδεχομένως απαντά στο γιατί αυτός ο λαός υπομένει αυτή τη συλλογική μοίρα , αλλά κύρίως κάνει ακόμα πιο άβολη τη μετάβαση του θεατή στα δικά του first world problems, όταν πέσουν οι τίτλοι τέλους αυτής της βραδύκαυστης, όπως ο τίτλος της, ταινίας.
