«Ζώνη Ενδιαφέροντος» (Zone of Interest) του Τζόναθαν Γκλέιζερ
Η ιστορία, χαλαρά βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Μάρτιν Εϊμις του 2014, είναι αυτή της καθημερινότητας του Ρούντολφ Ες και της οικογένειάς του, όσο έζησαν στο κομψό σπιτάκι με τον κήπο, δίπλα στο ποτάμι, αντικριστά στον τοίχο του Αουσβιτς. Γύρω από το στρατόπεδο, η «ζώνη ενδιαφέροντος». Μέσα στο σπίτι, μια μπαναλιτέ που παραλύει τις αισθήσεις. Τρόμος, ησυχία και χαμόγελο.
Ο Ρούντολφ Ες, ο Διοικητής του Αουσβιτς, είναι ένας ήρεμος άντρας, σύζυγος με κατανόηση - ακόμα κι όταν η γυναίκα του, Χέντβιγκ (η ήδη πολυβραβευμένη για το ρόλο της, Σάντρα Ούλερ), στα πρόθυρα της νεόπλουτης υστερίας), προβάλλει αντιστάσεις για την επικείμενη μετάθεσή του: εκείνη δεν θέλει να μετακομίσουν, θέλει να μείνουν εδώ, είναι ιδανικός τόπος για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, δίπλα στη φύση, με την απλότητα της βουκολικής ζωής. Η ζωή στο σπίτι κυλά με τις αναμενόμενες μεταπτώσεις, εντολές στις υπηρέτριες (αποστεωμένες, βωβές κοπέλες, τυχερές που κάθε τόσο η κυρία τούς μοιράζει ρούχα κι εσώρουχα που βρήκε... πού;), «εργάτες» με ριγέ στολές που φέρνουν «λίπασμα» για τον κήπο, ευχάριστο απογευματινό τσάι με άλλες κυρίες αξιωματικών και χαριτωμένα κουτσομπολιά, ή σχόλια για μόδες, σαν το όμορφο φορεματάκι που η μία πήρε από εκείνη την Εβραιοπούλα. Ανεμελιά για τα παιδιά που απολαμβάνουν το μπάνιο τα Σαββατοκύριακα, ή παίζουν στα κρεβάτια τους - με οδοντικές γέφυρες που φυλούν σ' ένα κουτάκι. Εντάσεις με την πεθερά, τη μητέρα της Χέντβιγκ, τη μόνη που αφήνει να διαφανεί μια απορία για το ανθυγιεινό περιβάλλον. Και στο φόντο το φουγάρο που φτύνει μαύρο καπνό και δυσοσμία που νομίζεις ότι αισθάνεσαι.
Είσαι πλέον κι εσύ κάτοικος στο σπίτι τους. Τόσο κοντά - και τόσο μακριά από τη φρίκη.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2023;
Power Points
Η «κοινοτοπία του Κακού» σε μορφή οικογενειακού δράματος; Παρωδία ή μια στρατευμένη ταινία όσο λίγες στην ιστορία του σινεμά; Ενα κινηματογραφικό πείραμα; Ενορχηστρωμένο με τη γνωστή μεθοδικότητα του Τζόναθαν Γκλέιζερ, η «Ζώνη Ενδιαφέροντος» δεν έχει τίποτα αδιευκρίνιστο, εκτός από το πόσο εκτόπισμα έχει τελικά ο αντίκτυπός της στον καθε θεατή.
Θα μείνει κλασικό
Η υπενθύμιση ότι το Κακό ζει μέσα στην πεζότητα, ότι τα πρόσωπα εξουσίας του δικού μας κόσμου χρειάζονται εξονυχιστική παρατήρηση γιατί κι εκείνα μπορεί να το κρύβουν μέσα στις κλισέ φράσεις τους, τις αναμενόμενες εμφανίσεις τους, τη δική τους ρουτίνα. Λίγες φορές βλέπεις στο σινεμά μια αποθέωση της μπαναλιτέ τόσο έντεχνη, σπάνια μια ταινία που σε αναστατώνει χωρίς να προσπαθεί να το προκαλέσει. Γιατί τίποτε στην ταινία του Γκλέιζερ δεν είναι κοινότοπο και όλα είναι, με τον πιο σαδιστικό τρόπο.
Η σκηνή που δεν θα ξεχάσουμε
Ενα μονοπλάνο μας ξεναγεί στον κήπο του σπιτιού των Ες. Κρατάει αρκετή ώρα. Και παραμένει η πεμπτουσία μιας ταινίας που (τελικά) δείχνει αυτό που πρέπει να δείξει και όχι αυτό που νομίζεις ότι πρέπει να δείξει.
Γράψαμε στο Flix
«Ο Τζόναθαν Γκλέιζερ είναι ένας ψυχρός σκηνοθέτης, σαν τον Χάνεκε που περιβάλλει με ανέκφραστη κομψότητα τη βία των ιστοριών του. Ψυχρά κοιτάζει κι αυτό το σύμπαν, τον Ρούντολφ Ες που προβληματίζεται με τη δουλειά του, εάν ο φούρνος κυκλικής καύσης είναι, τελικά, πιο αποτελεσματικός για την αποτέφρωση των «φορτίων», ή που ξεπλένει καλά το μόριό του μετά από μια ερωτική ατασθαλία στο γραφείο του. Δείχνει, χωρίς να υποδεικνύει. Αλλωστε, δεν έχει νόημα να υποδείξει κάτι. Τα εγκλήματα τα έχει καταγράψει η Ιστορία, για την κοινοτοπία του Κακού έχει γράψει η Χάνα Αρεντ, εάν είσαι αρνητής του Ολοκαυτώματος ή φασίστας, δεν θα σ' επαναφέρει στη λογική μία ταινία. Δεν χρειάζεται συναισθηματική νοημοσύνη για να κρίνεις. Χρειάζονται ακριβώς αυτά που προσφέρει: μια προσέγγιση ταυτόχρονα εγκεφαλική και πραγματιστική, μια ομορφιά κομμένη και ραμμένη με χάρακα, με αυστηρές γραμμές και παραδοσιακές αξίες. Με ενέσεις παραμυθιού, όταν αυτό είναι το «Χάνσελ και Γκρέτελ», το πιο γκροτέσκ, πιο αιματοβαμένο απ' όλα τα παραμύθια της φρίκης.»
Διαβάστε εδώ ολόκληρη την κριτική του Flix.
Και κάτι ακόμη
Ο Τζόναθαν Γκλέιζερ δεν ήθελε να φαίνονται οι θηριωδίες που συνέβαιναν μέσα στο στρατόπεδο, παρά μόνο να ακούγονται. Περιέγραψε τον ήχο της ταινίας ως «η άλλη ταινία» και «αναμφίβολα, η ταινία». Για το σκοπό αυτό, ο σχεδιαστής ήχου Τζόνι Μπερν δημιούργησε ένα έγγραφο 600 σελίδων που περιείχε σχετικά γεγονότα στο Αουσβιτς, μαρτυρίες μαρτύρων και έναν μεγάλο χάρτη του στρατοπέδου, έτσι ώστε η απόσταση και οι απόηχοι των ήχων να μπορούν να προσδιοριστούν σωστά. Πέρασε ένα χρόνο πριν τα γυρίσματα ξεκινήσουν την κατασκευή μιας βιβλιοθήκης ήχου, η οποία περιελάμβανε ήχους μηχανημάτων κατασκευής, κρεματόρια, φούρνους, μπότες, πυροβολισμούς και ανθρώπινους ήχους πόνου. Συνέχισε να χτίζει τη βιβλιοθήκη στα γυρίσματα και στο post production. H Μίκα Λέβι έγραψε αρχικά μια μουσική παρτιτούρα για την ταινία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας δεν χρησιμοποιήθηκε καθώς ο Γκλέιζερ και ο Μπερν δεν ήθελαν να «γλυκάνει ή να δραματοποιηθεί» η ταινία από αυτήν. Η μουσική που έγραψε η Λέβι για τον πρόλογο παρέμεινε στην ταινία, όπως και ηχοτοπία που δημιουργήθηκαν για πολλές σεκάνς, καθώς και ένα ηχητικό κολάζ για τον επίλογο.
Οι 10 καλύτερες ταινίες του 2023 για το Flix
Νούμερο 10: «Περασμένες Ζωές» (Past Lives) της Σελίν Σονγκ
Νούμερο 9: «Tár» του Τοντ Φιλντ
Νούμερο 8: «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν
Νούμερο 7: «Ανατομία Μιας Πτώσης» (Anatomie D' Une Chute) της Ζιστίν Τριέ
Νούμερο 6: «Στο Γραφείο Καθηγητών» (The Teachers’ Lounge) του Ιλκερ Τσατάκ
Νούμερο 5: «Πεσμένα Φύλλα» (Fallen Leaves) του Ακι Καουρισμάκι
Νούμερο 4: «Στη Φωτιά» (La Passion de Dodin Bouffant) του Τραν Αν Χουνγκ
Νούμερο 3: «Τα Πνεύματα του Ινισέριν» (The Banshees of Inisherin) του Μάρτιν ΜακΝτόνα
