«Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν
Βασισμένος στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο «Ο Αμερικανός Προμηθέας: Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ» των Κάι Μπερντ και Μάρτιν Τζ. Σέργουιν, ο Κρίστοφερ Νόλαν υπογράφει και το σενάριο με το οποίο θέλει να αφηγηθεί τη δική του ιστορία για μία από τις πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες της Ιστορίας. Πατώντας ελεύθερα πάνω στην έρευνα των συγγραφέων, το ενδιαφέρον του Νόλαν εστιάζεται όχι τόσο σε μία τυπική βιογραφία του Οπενχάιμερ, αλλά στο τραγικό δίλημμα μεταξύ επιστήμης και πολιτικής. Στην καταλυτική συνδρομή αυτού του σύγχρονου Προμηθέα, που έδωσε στην ανθρωπότητα την ατομική φωτιά αλλά όταν προσπάθησε να ελέγξει τη διασπορά της, προειδοποιώντας για τους τρομερούς κινδύνους από τη χρήση της, προκάλεσε το μένος του πολιτικού συστήματος, το οποίο ως νέος Δίας τον τιμώρησε στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2023;
Power Points
To υποθέταμε. Το ξέραμε. Το καταλάβαμε. Αυτή δεν είναι μια τυπική βιογραφία. Οι εκρήξεις που πυροδοτεί - σε αναλογία με το θέμα της - βρίσκονται όλες «κρυμμένες» κάτω από διαλογικές σκηνές που χτίζονται μεθοδικά συμπληρώνοντας τρία διαφορετικά παζλ: αυτό μιας προσωπικότητας αμφιλεγόμενης τελικά και Ιστορικά, αυτό της δομής μιας κλασικής ταινίας που πειραματίζεται πάνω σε τεχνικές αφήγησης που διατρέχουν από τον «Πολίτη Κέιν» μέχρι το... «Memento» και τρίτο και σημαντικότερο το αιώνια κατακερματισμένο παζλ της ανθρώπινης κατάστασης όταν αυτή βρίσκεται σε θέση ισχύος. Μια πολυεπίπεδη ταινία που όμως «διαβάζεται» κλασικότροπα, φτιαγμένη από μη σκηνές δράσης που με τον δικό τους τρόπο δημιουργούν μια περιπέτεια από αυτές που βλέπεις σπάνια πια στο σινεμά.
Θα μείνει κλασικό
Για τους λάθους λόγους, που είναι το hype που πάντα ακολουθεί τις ταινίες του Κρίστοφερ Νόλαν - από τις τεχνικές γυρίσματος, μέχρι την προετοιμασία και τις καινοτομίες σε σκηνοθεσία, φωτισμό και λοιπά παραλειπόμενα. Ο σωστός λόγος είναι ότι πρόκειται για την πιο φιλόδοξη, μεγάλη (σε όλα τα επίπεδα μεγέθους...), πολιτική του ταινία. Και αυτή που εκτός της τριλογίας του Σκοτεινού Ιππότη, βρίσκεται στην κορυφή των εμπορικών του επιτυχιών. Και, κυρίως, αυτή που είναι το ίδιο αμφιλεγόμενη με τον ήρωά της, όπως οφείλει κάθε μεγάλη ταινία.
Η σκηνή που δεν θα ξεχάσουμε
Σε μια ταινία που αποτελείται από σκηνές που κάθε μια μοιάζει από μόνη της με μία ταινία μικρού μήκους, αυτή η σκηνή φέρει το βάρος ενός εξπρεσιονισμού που όσο κι αν μοιάζει φτιαγμένος για να δημιουργήσει θόρυβο, τον δημιουργεί με κάθε πιθανό μέσο: το πρόσωπο του Κίλιαν Μέρφι - μια τρομακτική προσωπογραφία ενός ανεξιχνίαστου στο διηνεκές εγκλήματος (;), την κίνηση της κάμερας μέσα στα λίγα τετραγωνικά ενός ασφυκτικά γεμάτου δωματίου, το ηχητικό μιξάζ που σοκάρει περισσότερο και από τον θριαμβευτικό λόγο του Φρανκ Οπενχάιμερ μετά το πρώτο πετυχημένο τεστ της ατομικής βόμβας.
Γράψαμε στο Flix
_Για ακόμα μία φορά, ο Χόιμε Βαν Χόιτεμα, πιστός διευθυντής φωτογραφίας του Νόλαν, παραδίδει μαθήματα τόσο σε κλίμακα μεγατόνων (η σκηνή της «Trinity» πρώτης δοκιμής στέκεται από μόνη της ως μία μικρού μήκους), αλλά, κυρίως, στην εντυπωσιακή υποατομική του προσέγγιση στα πρόσωπα (όπως κάνει και στη «Δουνκέρκη»): όταν η κάμερα πλησιάζει κοντά συμβαίνουν οι μεγαλύτερες εκρήξεις. Κλειστοφοβικά ή εκθαμβωτικά. Ή και τα δύο.
Για αυτό και οι ερμηνείες των ηθοποιών του είναι (κατά κύριο λόγο) αριστουργηματικές. Ο Κίλιαν Μέρφι κουβαλά το οστεώδες κορμί, το διερευνητικό βλέμμα και το ανήσυχο πνεύμα του επιστήμονα με ένταση αργής καύσης. Ψύχραιμα, μελετημένα, ενοχικά. Με το βάρος της Ιστορίας. Και την συνεχή απειλή μίας θανάσιμης ανάφλεξης.
Στο πλευρό του μία πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών που δέχθηκαν την πρόσκληση του μάστερ Νόλαν και την πρόκληση των δευτεροχαρακτήρων τους: από τον Ράμι Μάλεκ, τον Γκάρι Ολντμαν και τον Κένεθ Μπράνα, μέχρι τον Τζος Χάρτνετ, τον Κέισι Αφλεκ και τον Μπένι Σάφντι. Οι γυναίκες είναι λιγότερο αποτελεσματικές, αλλά η ευθύνη πέφτει στο σενάριο: ο Νόλαν δεν τις βοηθάει, δεν τις χτίζει στιβαρά. Η Φλόρενς Πιου είναι εντυπωσιακή για λάθος λόγους, η Εμιλι Μπλαντ έχει μία μεγάλη σκηνή, αλλά μία προβληματική εισαγωγή στην ηρωίδα της.
Αναμφισβήτητα, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ δίνει ερμηνεία καριέρας ως ένας ζηλόφθων «Σαλιέρι» μπροστά στην ευφυία του «Μότσαρτ» Οπενχάιμερ. Πολιτικάντικα λαμπερός και κομπλεξικά σκοτεινός, πικρός και πικραμένος. Ο Iron Man γενναιόδωρα συρρικνώνεται σε «ανθρωπάκο».
Αυτός όμως που παραδίδει την πιο απροσδόκητα, αβίαστη, επική ερμηνεία (αλλά κατασκευασμένη με νανο-εκφράσεις, παύσεις και βλέμματα) είναι ο Ματ Ντέιμον. Ως o Στρατηγός Λέσλι Γκρόβς, Επικεφαλής του «Σχεδίου Μανχάταν», ο Ντέιμον παραδίδει έναν αντιήρωα που κοντράρει σε φιλοδοξίες τον επιστήμονα, μάχεται και τον στηρίζει, επιχειρεί να τον πειθαρχήσει και σιωπηλά τον σέβεται. Είναι απολαυστικό να παρακολουθείς τον Ντέιμον να βουτά με το κεφάλι στην μάτσο συμπεριφορά ενός στρατιωτικού, την οποία ταυτόχρονα ειρωνεύεται με λεπτό χιούμορ, ανεπαίσθητο σαρκασμό, εξαιρετικές ισορροπίες ανάμεσα στο σοβαρό και το τραγελαφικό.
Διαβάστε εδώ ολόκληρη την κριτική του Flix.
Και κάτι ακόμα
Μετά το «Insomnia» του 2002, το «Οπενχάιμερ» είναι η πρώτη ακατάλληλη ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν κι αυτό, κατά τα λεγόμενα, του έφερε μεγάλη ανησυχία, που αμέσως κατευνάστηκε με τις εκθειαστικές πρώτες αντιδράσεις. Ο βασικός λόγος για την ακαταλληλότητα είναι μια σκηνή σεξ - η πρώτη στην καριέρα του σκηνοθέτη! - με γυναικείο και ανδρικό full frontal, που διαρκεί για εκτεταμμένο χρονικό διάστημα και ο Νόλαν υποστήριξε ότι είναι απαραίτητη για την εξερεύνηση της προσωπικότητας και της ψυχικής κατάστασης του ήρωά του.
Οι 10 καλύτερες ταινίες του 2023 για το Flix
Νούμερο 10: Περασμένες Ζωές (Past Lives) της Σελίν ΣονγκΝούμερο 9: Tár του Τοντ Φιλντ
