Αν μάθουμε σύντομα πως ο Κορνέλ Μουντρούτσο μετακόμιζει στο Χόλιγουντ, δεν θα παραξενευτούμε. Ο θρίαμβος του «Λευκού Θεού», τέσσερα χρόνια πριν, ήταν αρκετός για να γνωρίσουμε το έργο του Ούγγρου σκηνοθέτη και να αντιληφθούμε αμέσως την ιδιαίτερη γραφή ενός δημιουργού που θέλει να στρέψει το βλέμμα σε όλα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη του σήμερα με έναν τρόπο που λίγοι θα τολμούσαν.
Παίζοντας με τα κινηματογραφικά είδη, μάστορας της δράσης και μαζί λάτρης ενός σινεμά που «ίπταται» του προφανούς, ο Κορνέλ Μουντρούτσο επέστρεψε με το «Φεγγάρι του Δία» στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ Καννών με (σούπερ) ήρωα έναν πρόσφυγα που πετάει και μια ιστορία βγαλμένη από τα σπλάχνα μιας Ευρώπης που, όπως δηλώνει ο ίδιος, δεν πρέπει να κλείσει τα μάτια σε μια τραγωδία που συμβαίνει - και θα συμβαίνει - καθημερινά γύρω μας.
Τι θα γινόταν αν ένας πρόσφυγας μπορούσε να πετάξει; Αυτή ήταν η αρχική ιδέα της ταινίας. Ηθελα να συμπεριλάβω ένα θαύμα στην καρδιά της ιστορίας. Και να προκαλέσω το κοινό να αποφασίσει αν το πιστεύει ή αν το αρνείται. Γι' αυτό ήθελα και να δείξω τον ήρωά μου να πετάει πραγματικά, να βλέπει τον κόσμο από ψηλά και μαζί του να τον βλέπουν και οι θεατές.
Επισκέφθηκα ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης τέσσερα χρόνια πριν και έφυγα από εκεί συγκλονισμένος. Ηταν πριν ακόμη η κρίση φτάσει στην κορύφωσή της. Πέρασα τρεις εβδομάδες γυρίζοντας υλικό. Είναι δύσκολο να βγάλεις σωστά συμπεράσματα σε μια τόσο πολύπλοκη κατάσταση, αλλά αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η σκληρότητα, η βία... Ηταν σαν ένας καθρέφτης μέσα στον οποίο το ειδωλό μου με ρωτούσε «Τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος;», που έβαζε σε διαρκή αμφισβήτηση την ανθρωπιά μου, την πίστη μου στο Θεό, την έννοια της αλληλεγγύης.
Καταλαβαίνω γιατί κάποιος θεωρεί την ταινία κοντά σε ένα χολιγουντιανό blockbuster. Φυσικά και υπάρχουν επιρροές και μου αρέσει η αίσθηση της δράσης. Ωστόσο θα έλεγα πως πιο πολύ με επηρέασε η σοβιετική επιστημονική φαντασία, οι ιστορίες της Βίβλου - υπάρχουν πολλοί ιπτάμενοι άνθρωποι στη Βίβλο. Αλλά και η ελληνική μυθολογία, τα κόμικς φυσικά, ήρωες δημοφιλείς που ξεπερνούν τα όρια για να αγγίξουν κάτι το θεϊκό.
Δεν ξέρω πραγματικά τι συμβαίνει. Αυτή είναι η πιο ειλικρινής, καθαρή και ανεπιτήδευτη απάντηση που μπορείς να δώσεις σε οποιαδήποτε ερώτηση έχει να κάνει με το προσφυγικό. Οτιδήποτε άλλο σε κάνει να φαίνεσαι ηλίθιος. Δεν ξέρω πραγματικά τι συμβαίνει.
Ξέρω πως η ταινία είναι προκλητική. Ειδικά για την ίδια την Ουγγαρία που επιλέγει μια εχθρική στάση απέναντι στους πρόσφυγες - πράγμα που επιτείνεται από τη συνεχή άνοδο της ακροδεξιάς. Είναι ίσως μια ευκαιρία για τη χώρα να κοιτάξει κατάματα το πρόβλημα, την άγνοιά της πάνω στο πρόβλημα, το μοναδικό τρόπο που μπορεί να δικαιώσει την ιστορία της με το να βοηθήσει ανθρώπους που δεν απέχουν πολύ από αυτό που μπορεί να είμαστε κι εμείς σε λίγα χρόνια μέσα σε μια Ευρώπη κι ένα κόσμο που καταρρέει.
Ο ρυθμός της ταινίας ήθελα να μεταφέρει το χάος. Ηθελα ο θεατής να βρίσκεται συνέχεια σε μια ένταση. Ολοι κινούνται συνεχώς. Υπάρχει πίεση από παντού. Η ταινία πέφτει περισσότερο απ' όσο «πετάει». Ηθελα ο θεατής να φύγει από την ταινία, να έχει αντιληφθεί τι έχει δει, αλλά να αρχίσει σιγά σιγά να ενώνει τα κομμάτια του παζλ. Το μήνυμα της ταινίας έχει να κάνει με το προσφυγικό, την Ευρώπη σήμερα, την ανθρωπιά... Εχει να κάνει όμοως και με το φόβο. Πώς τον ξεπερνάμε και πως καταφέρνουμε να επιβιώσουμε. Δεν ξέρω αν είμαστε ικανοί να το κάνουμε. Αλλά αξίζει πάντα να προσπαθήσεις...
Το Χόλιγουντ δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει άμεσα. Θέλω να θεωρώ τον εαυτό μου μέρος του σινεμά του δημιουργού που ευδοκιμεί στην Ευρώπη. Φυσικά υπάρχουν σπουδαίοι δημιουργοί και στην Αμερική, σκηνοθέτες που κάνουν ταινίες με τους δικούς τους όρους, ταινίες με φιλοσοφικό υπόβαθρο και με την ακύρωση και μείξη των κινηματογραφικών ειδώ που μου αρέσει. Δεν είμαι καθόλου αρνητικός σε ένα αμερικάνικο ριμέικ της ταινίας.
