«Προτιμώ να χάσω τον εαυτό από το πάθος μου, παρά να χάσω το πάθος μου»
Η φιλοσοφία ζωής του Ζακ Μαγιόλ ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με το πάθος. Σχεδόν όσο και με το νερό, το απέραντο γαλάζιο που μπορεί στη συλλογική (κινηματογραφική, αλλά όχι μόνο) μνήμη να έμεινε για πάντα σημαδεμένο από την ομώνυμη ταινία του Λικ Μπεσόν, αλλά υπήρξε για το θρυλικό δύτη κάτι σαν το φυσικό του περιβάλλον.
Πρωτοπόρος για την επιμονή του να αποδείξει πως δεν υπάρχει όριο στο βάβος που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος μπαίνοντας στη θάλασσα, ένας άνδρας των παθών, των επιθυμιών και των άκρων, ο Ζακ Μαγιόλ είναι ο... πρωταγωνιστής του «Dolphin Man», του πρώτου μεγάλου μήκους κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Χαρίτου, ο οποίος ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο, αλλά και μέσα του για να συναντήσει τον ήρωά του.
Μέσα από αφηγήσεις φίλων και αντιπάλων του, μελών της οικογένειάς του και ανθρώπων που τον γνώρισαν, το «Dolphin Man» ξετυλίγει όλες τις πτυχές του Ζακ Μαγιόλ και της επίδρασης που είχε, όχι μόνο για τον κόσμο των καταδύσεων, αλλά και της οικολογίας και της φιλοσοφίας. Η παραγωγή ταξίδεψε στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Ιταλία, τη Γαλλία, το Ισραήλ και τις Μπαχάμες για να ανακαλύψει την κληρονομιά του Μαγιόλ και να συναντήσει τους ανθρώπους που φιλοτεχνούν το πορτρέτο του «Ανθρώπου των Δελφινιών».
H ταινία θα περιλαμβάνει και αφηγήσεις του Ζακ Μαγιόλ σε πρώτο πρόσωπο, με τη φωνή του Ζαν Μαρκ Μπαρ, σε μια τέλεια συνάντηση του ηθοποιού με τον ήρωα που υποδύθηκε στο «Απέραντο Γαλάζιο» του 1988.
O Λευτέρης Χαρίτος και ο διευθυντής φωτογραφίας Στέλιος Αποστολόπουλος στο Ισραήλ με τον Στιβ ΜακΚάλοχ, φίλο του Μαγιόλ, ειδικό ερευνητή της ζωής των δελφινιών
To «Dolphin Man» αναμένεται να είναι μια πραγματική εμπειρία, όχι μόνο για τα «μαθήματα ζωής και επιβίωσης» του Ζακ Μαγιόλ, αλλά και για την πρωτοποριακή τεχνολογία του γυρίσματος των 360 μοιρών η οποία χρησιμοποιήθηκε για τρία βίντεο που θα συνοδεύσουν την κανονική έξοδο της ταινίας στις αίθουσες αλλά και την προβολή της στην τηλεόραση. Το «Dolphin Man 360°», μια παραγωγή της γαλλικής εταιρίας Seppia Interactive αποτελείται από τρία φιλμ μικρού μήκους με τίτλους «Dive», «Discover» και «Breathe» με πρωταγωνιστές τον πρωταθλητή Γουίλιαμ Τρούμπριτζ, τη δασκάλα της γιόγκα Σάρα Κάμπελ και τον ερευνητή της ζωή των φαλαινών Φαμπρίς Σνέλερ. Γυρισμένα με πρωτοποριακές υποβρύχιες τεχνικές, ο θεατής θα μπορεί να τα βλέπει σε 360 μοίρες με την τεχνολογία του virtual reality τόσο μέσω web όσο και σε ειδικές προβολές που θα προγραμματιστούν ταυτόχρονα με την έξοδο της ταινίας.
Στο στάδιο της αποπεράτωσης, το Dolphin Man, μια συμπαραγωγή Ελλάδας (Anemon Productions), Καναδά και Γαλλίας, ενισχυμένο και από το Ταμείο Συμπαραγωγών μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, θα αποκαλύψει τις πρώτες του εικόνες στο Φεστιβάλ Καννών στο πλαίσιο του προγράμματος που επιμελείται το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Πριν από αυτό, ο Λευτέρης Χαρίτος μιλάει στο Flix για την εμπειρία.
O Λευτέρης Χαρίτος με τον δύτη Ουμπέρτο Πελιτσάρι στην Πάδοβα
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του «Dolphin Man»;
Η σχέση μου με τον Ζακ Μαγιόλ άρχισε όταν είδα την ταινία του Λικ Μπεσόν «Απέραντο Γαλάζιο». Είναι μια ταινία που δεν μπορεί, ακόμα και σήμερα, να αφήσει κάποιον ανεπηρέαστο. Η έντονη γοητεία που μου άσκησε η σχέση του Μαγιόλ με τη θάλασσα, αυτό το πάθος να φτάσει όσο πιο βαθιά μπορούσε, με είχε ζαλίσει. Είδα τη θάλασσα με άλλο τρόπο, απέκτησε χαρακτήρα και ζωή αυτό το μπλε του πλανήτη. Αυτή είναι, ίσως και η πιο σημαντική προσφορά του Μαγιόλ: η αγάπη που μετέδωσε στους ανθρώπους για τη θάλασσα και τη ζωή που υπάρχει στο βυθό.
Τι ήταν αυτό που σε συγκίνησε στην ιστορία του και αποφάσισες να την κάνεις ταινία;
Μεγάλο ρόλο στην απόφασή μου να σκηνοθετήσω την ταινία «Dolphin Man» έπαιξε η προσωπικότητα του Μαγιόλ. Ο Μαγιόλ ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που μίλησαν γι’αυτό που ονομάζουμε σήμερα οικολογία. Είναι ο πρώτος που έφερε τις ανατολικές φιλοσοφίες του Ζεν και της Γιόγκα στη δύση και σε συνδυασμό με τη δυτική ιατρική απέδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να πάει σε αμέτρητο βάθος κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ταυτόχρονα, όπως πολλές μεγαλύτερες - από - τη - ζωή προσωπικότητες, είχε μεγάλο εγώ, λάτρευε τις γυναίκες και περιπλανήθηκε για πολλά χρόνια μέχρι να αρχίσει στα 40 του την ελεύθερη κατάδυση. Εζησε έντονη ζωή, γεμάτη περιπέτεια και πάθος για τη θάλλασα.
Ο Ζακ Μαγιόλ και ο Κλόουν στο Θαλάσσιο Πάρκο του Μαΐάμι το 1958
Ο Ζαν-Μαρκ Μπαρ ως Ζακ Μαγιόλ στο «Απέραντο Γαλάζιο» του Λικ Μπεσόν
Πώς ακριβώς αναζητήσατε το υλικό από τη ζωή και τα ταξίδια του Μαγιόλ;
Ο Μαγιόλ από νωρίς συνεργάστηκε με διευθυντές φωτογραφίας που ειδικεύονταν στην υποβρύχια φωτογραφία και με σκηνοθέτες που αποτύπωσαν με συναρπαστικό τρόπο τα κατορθώματά του. Υπάρχει πλούτος ταινιών και αρχείου γύρω από τη ζωή του. Από τη στιγμή που άρχισε να ασχολείται με την ελεύθερη κατάδυση φρόντισε να ακολουθείται από συνεργεία τα οποία κατέγραφαν τα ρεκόρ του, τα πειράματά του πάνω στα όρια και τη συμπεριφορά του σώματος σε συνθήκες μεγάλης πίεσης όσο αυτό καταδύεται, τη μοναδική του σχέση με την Ανατολή και πολλά άλλα. Είχε έντονη συνείδηση της εικόνας του και ήθελε το έργο του να καταγραφεί με τον καλύτερο τρόπο. Ψάξαμε παντού να βρούμε ό,τι υπάρχει για τη ζωή και το έργο του. Μέχρι και σήμερα που η ταινία βρίσκεται στην τελική ευθεία της ανακαλύπτουμε μικρά «διαμάντια» που αποτυπώνουν τη ζωή του.
Ποιο ταξίδι από αυτά που κάνατε για την ταινία ήταν το πιο αποκαλυπτικό;
Είναι τόσο περιπετειώδες το ταξίδι της ταινίας που μου είναι δύσκολο να απομονώσω ένα κομμάτι του. Ταξιδέψαμε στην Αμερική, τις Μπαχάμες, την Ιταλία, την Γαλλία, την Ιαπωνία, την Ινδία, την Ελλάδα. Σε κάθε προορισμό υπήρχε ένας σημαντικός κρίκος της ζωής του Μαγιόλ. Οικογένεια, φίλοι, δελφίνια και πολλή θάλασσα. Ενα μεγάλο κομμάτι των γυρισμάτων έγινε μέσα στη θάλασσα, γύρω από τη θάλασσα, στο βυθό της θάλασσας. Η ταινία είναι γεμάτη νερό. Είναι μία υδάτινη ταινία. Η γνωριμία με την κόρη του Ντότι Μαγιόλ, ήταν από τις πιο συγκινητικές συνεντεύξεις που έχω κάνει στη ζωή μου. Επίσης, η υποβρύχια κατάδυση του παγκόσμιου πρωταθλητή ελεύθερης κατάδυσης Γουίλιαμ Τρούμπριτζ στην τοποθεσία Dean’s Blue Hole, στις Μπαχάμες, τη δεύτερη βαθύτερη φυσική υποθαλάσσια «τρύπα» στον κόσμο. Τέλος, ο πιο κοντινός φίλος του Μαγιόλ, ο Ιάπωνας Χιτόσι Ναρίτα, μίλησε για τον Μαγιόλ με βαθύ σεβασμό αλλά και κοφτερή κρίση.
O Γουίλιαμ Τρούμπριτζ στο Dean's Blue Hole στις Μπαχάμες
Mαθητές κατάδυσης στην Ιταλία
Ο Ιταλός πρωταθλητής Ουμπέρτο Πελιτσάρι μιλάει για το δάσκαλό του, Ζακ Μαγιόλ
Ποια «ελληνικότητα» βρίσκεται πίσω από τη διεθνή ιστορία του «Dolphin Man»;
Μέρος της ελληνικότητας της ταινίας έχει να κάνει με τους σφουγγαράδες και τον θρυλικό Στάθη Χατζή από τη Σύμη. Είναι μια ιστορία που τελικά δεν αποτελεί κομμάτι της ταινίας. Ο Στάθης Χατζης ήταν από τους πρώτους σφουγγαράδες που βουτούσε σε μεγάλο βάθος χωρίς να γνωρίζει αν αυτό θα έχει συνέπεια στο σώμα του και τη ζωή του. Η επιστήμη για πολλά χρόνια πίστευε πως το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε βάθος μεγαλύτερο των 50 μέτρων. Ο Μαγιόλ, σε συνδυασμό με τη μελέτη των θηλαστικών της θάλασσας, κατάλαβε πως αφού οι σφουγγαράδες μπορούν να βουτάνε σε μεγαλύτερα βάθη ο οργανισμός μας έχει κάποια φυσική προστασία. Υπάρχει, όμως, η Ελλάδα στην ταινία. Ταξιδεύουμε στην Κάρπαθο και καταδυόμαστε στα απίστευτα καθαρά νερά της Μεσογείου με την Τζένα Απόκοτος, μία νέα ελπίδα στο χώρο της παγκόσμιας ελεύθερης κατάδυσης.
Το «Dolphin Man» είναι μια ταινία που με αφορμή τη ζωή του Μαγιόλ ασχολείται με τη φύση και τη θάλασσα, αυτό το μαγικό κομμάτι του πλανήτη, την έλξη που αυτή ασκεί στον άνθρωπο ο οποίος θέλει να κατεβαίνει σε όλο και μεγαλύτερα βάθη. Ασχολείται, όμως και με τα μεγάλα υπαρξιακά ζητήματα: τα όρια του ανθρώπινου σώματος, τη φιλοδοξία, τον κίνδυνο, το έντονο φλερτ με το θάνατο.
Πώς ακριβώς αντιμετώπισες τη φιλοσοφική διάσταση της ζωής του Μαγιόλ; Πόσο εύκολο ήταν να «περάσει» στο ντοκιμαντέρ;
Η βασική θεωρία του Μαγιόλ είναι πως ο άνθρωπος κατάγεται από τη θάλασσα. Εξ oυ και πίστευε πως οι κύριες λειτουργίες του δελφινιού είναι πολύ κοντά στον άνθρωπο.Η φιλοσοφική διάσταση της ζωής του Μαγιόλ είναι κάτι που τον διαχωρίζει από τους άλλους μεγάλους καταδύτες της εποχής του, όπως ο Μπομπ Κροφτ (εν ζωή και χαρακτήρας της ταινίας) και ο Ενζο Μαγιόρκα. Ο τρόπος που ο Μαγιόλ επηρέασε τον τρόπο που γίνεται σήμερα η ελεύθερη κατάδυση, τον έλεγχο της αναπνοής και της σκέψης μέσα από την πρακτική του Ζεν, αλλά και της γιόγκα, έχει μια έντονη φιλοσοφική διάσταση. Η κινηματογραφική προσέγγιση της φιλοσοφίας είναι κάτι πολύπλοκο. Η εικόνα, όμως, δύναται να αγγίξει φιλοσοφικά ζητήματα. Ο συνδυασμός εικόνας και λόγου προσπαθούν να αποδώσουν αυτή την πλευρά του μυαλού του Μαγιόλ. Επίσης, η αυστηρότητα στο μοντάζ καθώς και ο λυρισμός κάποιων σκηνών αποδίδουν ένα μεγάλο κομμάτι αυτής.
H Μέγκαν Χίνι με τον Ζακ Μαγιόλ
Μια απαιτητική παραγωγή. Πώς ακριβώς υλοποιήθηκε;
Πίσω από το Dolphin Man βρίσκονται εξαιρετικοί επαγγελματίες χωρίς τη συμβολή των οποίων δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ποτέ μία τόσο πολύπλοκη παραγωγή. Οι παραγωγοί Ρέα Αποστολίδη και Γιούρι Αβέρωφ, οι συμπαραγωγοί Εντ Μπάρβελντ για τον Καναδά και Εστέλ Ρόμπιν Γιού, για την Γαλλία, ο διευθυντής φωτογραφίας Στέλιος Αποστολόπουλος, ο Καναδός μοντέρ Ντέιβ Καζάλα και ο Γάλλος μουσικός Ματιέ Λαμπολέ, ήταν πολύτιμοι συνεργάτες και συνοδοιπόροι. Από την αρχή, σαν ομάδα, συζητούσαμε τα πάντα, από το πιο σημαντικό έως το πιο ασήμαντο. Πέντε χώρες συμπαραγωγοί και πολλά τηλεοπτικά δίκτυα είναι μεγάλη ευθύνη. Ως προς τη δομή της ταινίας, το πλέξιμο του βιογραφικού κομματιού με το σύγχρονο είναι από μόνο του ένα πείραμα. Πως εκεί που αφηγείσαι κάτι που έγινε το 1960 με ένα cut βρίσκεσαι στο 2016. Και αυτό να συμβαίνει συνέχεια. Πιστεύω ότι το μέγεθος μιας ταινίας σαν το Dolphin Man είναι από μόνο του προκλητικό.
Στην πρώτη σου μεγάλου μήκους απόπειρα μετά από μεγάλη θητεία στη μικρού μήκους αλλά και την τηλεόραση, διαλέγεις την τεκμηρίωση. Ηταν κάτι που έγινε συνειδητά;
Η ταινία τεκμηρίωσης διανύει τη «χρυσή εποχή» της. Το βλέπουμε αυτό από τις ίδιες τις ταινίες και το επίπεδο στο οποίο έχουν φτάσει («Man on a Wire«, «Fire at Sea», «The Imposter», «I am not your Negro», «Citizenfour»), όλες εξαιρετικές ταινίες που εκεί που η μυθοπλασία έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά, αυτές ψάχνουν όλο και πιο ιδιαίτερα μονοπάτια αφήγησης. Επίσης, η πορεία τους στα μεγάλα φεστιβάλ (Βερολίνο, Tribeca, Sundance) αλλά και τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες παραγωγούς Netflix, Amazon, HBO. Η ταινία με «βρήκε». Η επιλογή των παραγωγών της Anemon, Ρέας Αποστολίδη και Γιούρι Αβέρωφ, αλλά και η εμπιστοσύνη της Madeleine Avramoussis από το ARTE να μου αναθέσουν το «Dolphin Man» έχει να κάνει, εν μέρει και με την προϋπηρεσία μου στη μυθοπλασία. Εξάλλου, σε κάθε ταινία τη σχέση μας με την αφήγηση διαπραγματευόμαστε.
Διαβάστε ακόμη: Με 5 σχέδια ταινιών φτάνει στις Κάννες η Αγορά του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
