Δεν είναι απαραίτητο ούτε κάνει στην πραγματικότητα κάποια διαφορά να γνωρίζεις την προϊστορία κάθε ταινίας που βλέπεις σε ένα φεστιβάλ, αλλά ο τρόπος που το ντοκιμαντέρ του Βραζιλιάνου Καρίμ Αϊνούζ έγινε πραγματικότητα έχει αληθινό ενδιαφέρον. Φοιτητής αρχιτεκτονικής κάποτε ο ίδιος και «εμμονικός με τα αεροδρόμια» κατά δική του ομολογία, ο Αϊνούζ θέλησε το 2012 να κάνει ένα φιλμ για τα αεροδρόμια του Βερολίνου, με αφορμή την ανέγερση του καινούριου Berlin Brandenburg International Airport που θα αντικαθιστούσε τα ήδη υπάρχοντα. Το Tempelhof χτισμένο από τον αρχιτέκτονα τουΧίτλερ Αλμπερτ Σπέερ είχε ήδη κλείσει το 2008 και μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο πάρκο και τα Tegel και Schönefeld υποτίθεται ότι θα έκλειναν σύντομα.
Ομως τα χρόνια περνούσαν, οι καθυστερήσεις στην κατασκευή του νέου αερολιμένα έπαιρναν την μορφή σκανδάλου κι εν τω μεταξύ η προσφυγική κρίση συντάραξε την Ευρώπη. Το 2015 και με τους αριθμούς των προσφύγων να αγγίζουν τεράστιά νούμερα, τα αχανή υπόστεγα του Tempelhof, μεταμορφώθηκαν σε κέντρο υποδοχής και τόπο διαμονής προσφύγων. Και η ταινία του Αϊνούζ, άλλαξε ριζικά κατεύθυνση.
Το φιλμ ξεκινά ξεναγώντας μας στο αεροδρόμιο. Κυριολεκτικά αφού ακολουθούμε μα ξεναγό, μα πολύ γρήγορα θα γνωρίσουμε την πλευρά που δεν βλέπουν οι χιλιάδες καθημερινοί επισκέπτες του τεράστιου πάρκου που είναι πια οι αεροδιάδρομοί του, μέσα από την καθημερινότητα των ενοίκων των υπόστεγών του, προσφύγων που περιμένουν το επόμενο βήμα της διαδρομής τους.
Ο Αϊνουζ στρέφει τον φακό του κυρίως σε δύο από αυτούς, τον 18χρονο Ιμπραήμ από την Συρία που έφτασε στο αεροδρόμιο την μέρα των γενεθλίων του και τον 38χρονο Κουατίμπα από το Ιράν ο οποίος σπούδαζε για να γίνει γιατρός στην χώρα του, μα τώρα βοηθά δουλεύοντας ως μεταφραστής.
Μέσα από πλάνα της καθημερινότητας τους, σκηνές παρατήρησης της μονοτονίας και της αναμονής των αιτήσεών τους για άσυλο να προχωρήσουν, ο Αϊνούζ κάνει μια ταινία για μια πλευρά του προσφυγικού που δεν βλέπεις στα δελτία ειδήσεων όπου τα πλάνα μονοπωλούν ο τρόμος των κυμάτων της μεσογείου, ο θρήνος των πνιγμών. Στα υπόστεγα του Tempelhof, όλα κυλούν στον ρυθμό μιας οργανωμένης ρουτίνας, όμως η αντίστιξη με την αληθινή ζωή, με τους επισκέπτες του πάρκου των οποίων η ζωή προχωρά κανονικά έξω από τον φράχτη που διαχωρίζει τους μεν από του δε, δεν μπορεί παρά να είναι χαμηλότονα ανατριχιαστική.
Ομως το φιλμ είναι ιδιαίτερα ψύχραιμο –αν κι όχι αποστασιοποιημένο-, αλλά είναι σαφές πως αποφεύγει ηθελημένα την υπερβολή, την ένταση και το δράμα, τον εντυπωσιασμό που συχνά αποτελεί το κύριο αφηγηματικό εργαλείο στην κάλυψη ιστοριών σαν αυτή. Τόσο πολύ που κατά στιγμές να νιώθεις πως «κάτι λείπει», αναρωτιέσαι αν η καθημερινότητα των ανθρώπων εκεί είναι τόσο ήρεμη και δίχως «συμβάντα» κάτι που σε δεύτερη ανάγνωση σε κάνει να σκεφτείς πως αυτό που έχει καταλήξει να μοιάζει «κανονικό» στην απεικόνιση της εμπειρίας των ανθρώπων αυτών (το απίστευτο ταξίδι, ο τρομερός κίνδυνος) είναι απλά μια εξωφρενική στιγμή στις ζωές τους.
Και ίσως με αυτό τον τρόπο το «Central Airport THF», σε κάνει να αναλογιστείς βαθύτερα την ουσία της κατάστασής τους, πέρα από την υπερβολή του ταξιδιού τους προς τη «σωτηρία»: το πως ακόμη κι αυτή, ακόμη και η μετεγκατάσταση σε μια νέα πατρίδα, ακόμη και το «happy end» δεν μπορεί να σβήσει την αίσθηση της βαθιάς τραγικής συνθήκης της ύπαρξής τους, την οποία το φιλμ υπογραμμίζει με λεπτότητα μα και σαφήνεια.
Περισσότερες κριτικές από την Berlinale 2018
- Berlinale 2018: To «Isle of Dogs» του Γουές Αντερσον είναι μια δήλωση αγάπης. Κι όχι μόνο υπέρ των σκύλων
- Berlinale 2018: Το «Black 47» χτίζει ένα βίαιο «γουέστερν» πάνω σε μια σκοτεινή σελίδα της ιρλανδικής ιστορίας
- Berlinale 2018: Ο Ρούπερτ Εβερετ συναντά νομοτελειακά τον Οσκαρ Γουάιλντ στον «Ευτυχισμένο Πρίγκιπα»
- Berlinale 2018: Οι «Κληρονόμοι» από την Παραγουάη είναι η έκπληξη που ελπίζαμε να δούμε
Tags: Καρίμ Αϊνούζ, Berlinale 2018
