Οταν, πριν 15 χρόνια, βγήκε στις αίθουσες η «Αγέλαστος Πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαφτή, η κριτική αλλά, ταυτόχρονα, κι η εισπρακτική επιτυχία της αποτέλεσαν φαινόμενο: οι ελληνικές ταινίες, οι καλλιτεχνικές, πόσω μάλλον τα κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ, σπάνια έφταναν στην αντίληψη του κοινού. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει - έστω, όχι και τόσο στην εισπρακτική πλευρά του θέματος - κι έτσι ο απόηχος της προηγούμενης ταινίας που διαρκεί ακόμα, προϋπαντίζει τη νέα σε αλλαγμένη γειτονιά, πιο πολυσύχναστη. ο Φίλιππος Κουτσαφτής, ωστόσο, δεν έχει αλλάξει.
Η κάμερα του Κουτσαφτή κι η δική του φωνή στη θέση του αφηγητή, όπως και τότε, εγκαθίσταται αυτή τη φορά στην Τεγέα, στο μικρό κάμπο, περιφραγμένο από βουνά, κοντά στη Σπάρτη, κοντά στο χθες, κοντά στον παράδεισο. Η ιστορία της Αρκαδίας, με την ιδιαίτερη σημασία της ως Γη της Επαγγελίας πριν τους πρωτόπλαστους, ξετυλίγεται σε σπείρα, κάνοντας κύκλους από την αρχαιότητα, βολτάροντας στη λογοτεχνία, αγγίζοντας το σήμερα, το μεταναστευτικό, την αξία της παράδοσης, τη χαμένη αθωότητα, τον παραγκωνισμό του κλασικού (και του νέου;) πολιτισμού στη σημερινή εποχή.
Η αρχαία Τεγέα συνδέεται με την ιστορία των ευρημάτων της, με μια δυτικοευρωπαϊκή ρομαντική αντίληψη του μέρους, με τους λίγους νέους και τους πολλούς υπερήλικες που έχουν μείνει πια στον τόπο, με το θέατρο της Τρίπολης που μένει πια κλειστό, σε αχρηστία και τις γύρω καφετέριες να μένουν πάντα γεμάτες. Εκεί είναι και το τολμηρότερο στοιχείο του ντοκιμαντέρ, μακριά από το πλούσιο συνδυαστικό υλικό του, στο να κριτικάρει, λεπτά αλλά με σαφήνεια, την ισοπέδωση σήμερα της κουλτούρας που προέρχεται από ασυγκράτητο πλούτο.
Η σύνθεση του Κουτσαφτή είναι υπέροχα ιδιοσυγκρασιακή, με βαθειά γνώση και μεγάλη τρυφερότητα για το αντικείμενό του. Με πρωτοτυπία στην επιλογή του να παίρνει πάντα τον παράδρομο, τη «scenic route», για να φτάσει στον προορισμό του. Μπορεί να είναι η χρονική απόσταση από την «Αγέλαστο Πέτρα» που την έχει τοποθετήσει σ' ένα βάθρο, μπορεί να είναι το γεγονός ότι ο Κουτσαφτής έκανε την ταινία ως ανάθεση, χωρίς η αρχική έμπνευση να είναι δική του, πάντως το «Αρκαδία Χαίρε» δεν έχει το πάθος, την αίσθηση αναγκαιότητας που διέκρινε την πρώτη ταινία κι οι κύκλοι της δομής του θα μπορούσαν να είναι πιο σφικτοί, να οδηγούν κάπου, σε μια κλιμάκωση. Είναι, όμως, ένα ντοκιμαντέρ εξαιρετικά λεπτοδουλεμένο, οξυδερκές και πνευματώδες, με έντονη προσωπικότητα, που αφήνει τον θεατή πλουσιότερο απ' ό,τι όταν έφτασε στην αίθουσα.
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του Φίλιππου Κουτσαφτή στο Flix.
Ακούστε εδώ αποκλειστικά ένα μουσικό θέμα του Κωνσταντίνου Βήτα από το «Αρκαδία Χαίρε».
