Μπορεί να πέρασαν 15 χρόνια από την εποχή που ο κόσμος έκανε ουρές έξω από τις αίθουσες που έπαιζαν την «Αγέλαστο Πέτρα» μετατρέποντας σε εποχές αχαρτογράφητες για το είδος ένα ντοκιμαντέρ σε φαινόμενο, αλλά με έναν περίεργο τρόπο ο Φίλιππος Κουτσαφτής βρισκόταν πάντοτε ανάμεσά μας. Οχι σαν φυσική παρουσία, αλλά με εκείνη την αίσθηση πως όλα αυτά τα χρόνια βρίσκεται κάπου παρατηρώντας, ακούγοντας, αγγίζοντας κάποιο νέο τόπο που ως άλλη Ελευσίνα θα βρεθεί κάποια στιγμή στις αίθουσες για να θυμίσει σε όλους την πρωτοπόρα και αυστηρά προσωπική (ίσως και γι' αυτό οικουμενική) μέθοδό του στο τι μπορεί να σημαίνει τεκμηρίωση στην εποχή της υπερπληροφόρησης.
Στα 15 αυτά χρόνια το ελληνικό ντοκιμαντέρ έζησε την περίοδο της μεγάλης του άνθησης - και δεν μιλάει κανείς μόνο σε επίπεδο αριθμών. Και δεν υπάρχει κανείς που μπορεί να αρνηθεί πως η «Αγέλαστος Πέτρα» υπήρξε η αφετηρία ενός άτυπου κινήματος που ήθελε ένα φιλμ τεκμηρίωσης - όταν αυτό έχει φτιαχτεί με γνώση, αγάπη και μιλάει ταυτόχρονα γι' αυτό που τεκμηριώνει και την εποχή μέσα στην οποία γεννιέται, να αφορά πολλούς περισσότερους απ' όσους εδώ και χρόνια ταύτιζαν τη λέξη «ντοκιμαντέρ» με την τηλεόραση ή με κάτι «που αφορά λίγους».
Ολα αυτά λοιπόν τα χρόνια, ο Φίλιππος Κουτσαφτής βρισκόταν ταυτόχρονα σε δύο ή και περισσότερους τόπους. Στη Ζάκρο, στο ανατολικό άκρο της Κρήτης, όπου εδώ και δύο δεκαετίες συμπληρώνει τα κομμάτια ενός ντοκιμαντέρ με φόντο το Μινωικό Ανάκτορο και στα χωριά της Τεγέας στην Αρκαδία όπου έφτασε μετά από μια πρόσκληση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος - Βιοχάλκο.
«Η ταινία είναι μια περιπλάνηση κάποιων ετών στην Τεγέα, όπου υπάρχουν 18 χωριά με ελάχιστους κατοίκους και μεγάλη ιστορία. Υπάρχει επίσης ο συγκλονιστικός ναός της Αλέας Αθηνάς, καθώς και πολλά γοητευτικά μυθολογικά στοιχεία. Πέρα από το ιστορικό και μυθολογικό πλαίσιο της αρχαιότητας, η Αρκαδία συνδέεται και με έναν μύθο που ήρθε από τη Δύση, το μύθο του Διαφωτισμού. Η ευδαίμων Αρκαδία συμβόλιζε τον επίγειο παράδεισο του άδολου έρωτα προ του προπατορικού αμαρτήματος. Από τους διανοούμενους του Διαφωτισμού δεν επισκέφτηκε κανείς την πραγματική Αρκαδία κι αυτός ο μύθος δεν ρίζωσε στον ελλαδικό χώρο.»
Ετσι περιγράφει ο ίδιος ο Φίλιππος Κουτσαφτής το «Αρκαδία Χαίρε» που βγαίνει σήμερα στις ελληνικές αίθουσες και μιλάει στο Flix για το χρόνο που περνάει, τη σημασία της γνωριμίας με ένα τόπο, την τεκμηρίωση στην εποχή μας και όλα όσα κάνουν ένα κινηματογραφιστή να μπορεί να επιβιώνει στην εποχή μας.
Ακούστε εδώ αποκλειστικά ένα μουσικό θέμα του Κωνσταντίνου Βήτα από το «Αρκαδία Χαίρε».
Γιατί χρειάζεται/χρειάζεστε τόσο χρόνο για να ολοκληρώσετε κάθε νέο ντοκιμαντέρ;
Χωρίς αμφιβολία αυτό είναι ένα δικό μου ελάττωμα! Eχω την ψευδαίσθηση ότι ο χρόνος με βοηθάει να θεραπεύω ως ένα βαθμό την ανεπάρκειά μου!
Αν δεν υπήρχε η ανάθεση για το «Αρκαδία Χαίρε» θα φτάνατε ποτέ τόσο βαθιά σε αυτόν τον τόπο;
Ευχαριστώ θερμά το Κοινωφελές Ιδρυμα Μ.Στασινόπουλος-Βιοχάλκο για την ανάθεση αυτής της ταινίας. Ωστόσο μόνο να δεις βαθιά ένα τόπο έχει αξία, αυτό αποτελεί μέρος της κατανόησης του κόσμου και της αναζήτησης της ταυτοτητάς μας.
Πόσο σας πλούτισε το ταξίδι στην Αρκαδία; Τι μάθατε για τον εαυτό σας που δεν ξέρατε πριν από το ντοκιμαντέρ;
Με πλούτισε αρκετά όσο σε πλουτίζει μια μακρόχρονη περιπλάνηση σε ένα τόπο. Ελπίζω ότι μέρος αυτού του πλούτου να περνάει στον θεατή, αυτό είναι και το μέγιστο ζητούμενο, τα υπόλοιπα είναι ήσσονος σημασίας.
Είναι αλήθεια πως η «Αγέλαστος Πέτρα» παραμένει μια εμπειρία που δεν θα ξεχαστεί ποτέ από κανέναν που την έζησε. Εσείς πώς την κρατάτε στη μνήμη σας;
Την κρατάω σαν ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου που ετύχησε να το μοιραστώ με πολλούς ανθρώπους που δεν με γνώριζαν κι ούτε τους γνώριζα!
Βλέποντας το ντοκιμαντέρ να ανθίζει σε κάθε του μορφή τα τελευταία χρόνια, ποια είναι η δική σας εικόνα σήμερα για την «τεκμηρίωση»;
Μποτίλια στο πέλαγο!!
Νοσταλγία, ιστορική μνήμη, κριτική του παρόντος: ποια άλλα στοιχεία ορίζουν την φιλοσοφία σας γύρω από το ντοκιμαντέρ;
Νοσταλγία, μνήμη, ιστορία, κριτική που παρόντος, δεν έχω άλλα στοιχεία που να ορίζουν την φιλοσοφία μου γύρω απ το ντοκυμαντέρ. Μακάρι να μπορούσα να διαχειριστώ και αυτά με επάρκεια!
Τι πιστεύετε ότι έχετε διδάξει σε κάποιον νεότερο με τα ντοκιμαντέρ σας;
Για τους νεότερους δεν γνωρίζω να σας πώ. Λογικό είναι να έχουν πάρει κάτι όπως και εγώ έχω πάρει απ τους παλιότερους. Τα παιδιά όμως που δουλεύουμε μαζί πρέπει να έχουν διδαχθεί πάρα πολλά, όχι γιατί με ακούν να λέω διάφορες σοφίες (!!!!) αλλά γιατί μαθαίνουν από τα τόσα λάθη μου.
Πώς αντέχει ένας κινηματογραφιστής σε αυτήν την εποχή;
Αντέχει με μεγάλες δυσκολίες, όπως το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στην Ελλάδα σήμερα. Αλλά ΠΡΟΣΟΧΗ!! για την περίπτωσή μας, το πιο δύσκολο δεν είναι να λύσει κανείς τα οικονομικά ή τεχνικά προβλήματα. Το πιο δύσκολο, ήταν πάντα και είναι, νά βρείς το «δρόμο»’ προκειμένου να αφηγηθείς μια ιστορία.
Ποιος θα θέλατε να είναι ο επόμενος τόπος στον οποίο θα «ζήσετε» για τα επόμενα χρόνια;
Η Ζάκρος με το Μινωικό ανάκτορο, στο ανατολικό άκρο της Κρήτης, εκεί «ζω» περισσότερο από δυο δεκαετίες. Στα επόμενα χρόνια θα ολοκληρωθεί. Επίσης κάνω και μια ταινία ντοκιμαντέρ για την Αίγινα!
