Η Σέιντι Χάαρλα δεν είχε παίξει ποτέ ξανά έναν μεγάλο ρόλο στο σινεμά. Περισσότερο τηλεόραση και θέατρο, με άλλους κανόνες, άλλους ρόλους.
Κι όμως, ο Γιούχο Κουοσμάνεν («Η Πιο Ευτυχισμένη Μέρα στη Ζωή του Ολλι Μάκι») εκείνη επέλεξε για να της δώσει το ρόλο της «Λάουρα» στη φιλόδοξη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου «Βαγόνι Αριθμός 6». Σε αυτήν είδε μία δυνατή ευθραυστότητα, ένα αχαρτογράφητο τοπίο, που θες να εξερευνήσεις, να πειραματιστείς, να εμπιστευθείς.
Κι είχε απόλυτο δίκιο. Στο ρόλο ενός νέου κοριτσιού, που αλλάζει κι ενηλικιώνεται μέσα από ένα ταξίδι με τρένο, η Χάαρλα άφησε διάπλατα ανοιχτή την πόρτα για να δούμε τη δική της ευάλωτη καρδιά και παρέδωσε μία ερμηνεία - νατουραλιστική, ωμή, μελετημένη. Μία πρώτη εμφάνιση στο σινεμά που κέρδισε διακρίσεις και υποψηφιότητες για να μεγαλύτερα ευρωπαϊκά βραβεία.
Το Flix τη συνάντησε στη Θεσσαλονίκη και την ακολούθησε σε μια βόλτα. Μια διαδρομή, μία κουβέντα, που και πάλι, πολύ γενναιόδωρα μοιράστηκε η 38χρονη ηθοποιός.
Διαβάστε εδώ: τη γνώμη του Flix για το «Βαγόνι Αριθμός 6»
Πώς ξεκίνησε αυτό το πρότζεκτ; Γνωριζόσουν με τον Γιούχο Κουοσμάνεν; Είχε εσένα υπόψη του όταν ξεκινούσε την ταινία;
Οχι, όχι. Γνώρισα τον Γιούχο μέσω μιας κοινής μας φίλης, ηθοποιού και σεναριογράφου. Της έλεγε τι ήθελε να κάνει και τι είδους ηθοποιό έψαχνε, κι εκείνη του πρότεινε να γνωριστούμε. Πήγαμε για έναν καφέ, που εξελίχθηκε σε μία τετράωρη κουβέντα χωρίς ανάσα - για το σινεμά, για τις σχέσεις, για το βιβλίο.
Το γνώριζες το ομότιτλο βιβλίο της Ρόζα Λίκσομ; Το είχες διαβάσει;
Ναι το είχα διαβάσει όταν κυκλοφόρησε, το 2011. Με άγγιξε πολύ γιατί κι εγώ όταν ήμουν 21, έζησα στην Αγία Πετρούπολη για 5 μήνες. Βέβαια η ηρωίδα του βιβλίου είναι πιο αφελής, πιο παθητική, χωρίς ορατό χαρακτήρα. Στην ταινία πήρε σχήμα, προσωπικότητα. Όπως κι ο άντρας στο βιβλίο είναι μεγαλύτερος, πολύ πιο επιθετικός και βίαιος. Οπότε το ύφος του βιβλίου είναι περισσότερο έντονο, ανησυχητικό- περιμένεις με αγωνία το ξέσπασμα της βίας. Ο Γιούχο δεν ήθελε κάτι τέτοιο, δεν ήθελε ένα θρίλερ, και συμφώνησα απόλυτα. Δεν ήταν αυτό το νόημα. Πάντως, όταν συναντηθήκαμε δεν υπήρχε ακόμα σενάριο. Το σενάριο τελειοποιήθηκε πολύ κοντά στο γύρισμα. Ο Γιούχο μού έδωσε πολύ χώρο για να βάλω κι εγώ τις δικές μου πινελιές στη «Λάουρα».
Ποια είναι η «Λάουρα» λοιπόν; Και γιατί την ένιωσες δική σου; Γιατί ήθελες να πεις την ιστορία της;
Νομίζω ότι την αναγνώρισα μέσα μου. Είναι μια κοπέλα που ακόμα δεν ξέρει ποια είναι και που ακριβώς πάει στη ζωή. Δεν ξέρει αν αυτά που κάνει έρχονται με φόρα από τις καταβολές της, ή είναι αυτά που πραγματικά θέλει να κάνει. Αν είναι το καλό παιδί, το ήσυχο κορίτσι, ή μία ανασφαλής ύπαρξη που θέλει να την αγαπούν. Αυτή τη διαδρομή την κάνουμε όλοι στη ζωή μας κάποια στιγμή. Την έχω κάνει κι εγώ, κι αυτό με έκανε να νιώσω τη Λάουρα πολύ κοντά μου. Κι εγώ έψαχνα τα «πετρογλυφικά» μου. Στην ουσία έναν άξονα, κάτι που θα μου έφερνε γαλήνη, ισορροπία. Κάτι που θα μου επέτρεπε να υπάρχω, ανάμεσα στους υπόλοιπους ανθρώπους, να πιάνω το χώρο που δικαιούμαι, να αναπνέω, λίγο πιο ελεύθερα, μέσα στο δέρμα μου.
Με συγκίνησε ιδιαίτερα ότι η Λάουρα ένιωθε αόρατη, λίγη. Και ένας άξεστος, αταίριαστος άνθρωπος που έτυχε να είναι στο ίδιο βαγόνι μαζί της τελικά «την είδε». Κάποιος την είδε για πρώτη φορά στη ζωή της. Κάποιος είδε τις ανάγκες της…
Ναι, αυτό ακριβώς. Πολλές φορές δεν μπορούμε να φανταστούμε ποιος θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, στην ενηλικίωση μας. Έχουμε αγκυλώσεις, είμαστε κι εμείς άκαμπτοι. Η Λάουρα κουβαλά μια μεγάλη ανασφάλεια, ένα κούμπωμα. Η εικόνα για τον εαυτό της είναι θαμπή, θολή. Σχεδόν ντρέπεται και κρύβεται. Κι αυτό δεν το έχουμε περάσει όλοι - είτε στην εφηβεία, είτε πιο μεγάλοι, είτε πιο μικροί; Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό πλάσμα που λαχταρά να αγαπηθεί. Μέσα από τον αντικατοπτρισμό του στους άλλους, αντλεί την αυτοπεποίθηση του, την εικόνα του. Και αυτό που καταφέρνει ο «Λιόχα», ο τελευταίος άνθρωπος στον κόσμο που θα περίμενε κανείς, είναι να τη λούσει με φως. Για αυτό και δεν έχει σημασία το τέλος της ιστορίας τους - αν θα ξανασυναντηθούν ποτέ στη ζωή τους, αν έζησαν έναν έρωτα ή κάτι άλλο. Αυτό που έπρεπε να γίνει, έγινε.
Πώς δουλέψατε οι τρεις σας - οι δύο συμπρωταγωνιστές με τον σκηνοθέτη σας; Μέσα από πολλές πρόβες; Γιατί το αποτέλεσμα μοιάζει τόσο νατουραλιστικό.
Όχι, ο Γιούχο δεν κάνει πολλές πρόβες. Συναντιόμασταν, περνούσαμε χρόνο μαζί και περισσότερο μιλούσαμε για… τα πάντα. Μέσα από το χρόνο αυτό, την παρέα που κάναμε, νομίζω ότι κόψαμε δρόμο στην οικειότητα. Άλλωστε ήταν τόσο εύκολο, τόσο αβίαστα φυσικό από την αρχή. Από την πρώτη στιγμή που συναντήθηκα και με τον Γιούρα (Μπόρισοφ), όταν ήρθε στη Φινλανδία, είχαμε έναν κώδικα επικοινωνίας που ξεπερνούσε τη γλώσσα - άλλωστε τα ρωσικά μου δεν είναι τόσο καλά, τα αγγλικά του δεν είναι καλά. Αλλά, είναι αυτό που κόβεις δρόμο με μερικούς ανθρώπους. Υπάρχει κάτι πιο άμεσο, ενστικτώδης, ωμό που σας ενώνει. Οπότε η επικοινωνία μας και η συνεργασία μας με τον Γιούχο ήταν εντελώς ανοικτή, ελεύθερη. Ήταν μία πολύτιμη εμπειρία για μένα ως ηθοποιό, να δημιουργώ κι εγώ μαζί την ηρωίδα μου.
Αυτό απαιτεί έναν σκηνοθέτη με αρκετή αυτοπεποίθηση - ώστε να επιτρέπει και στον ηθοποιό να αλλάζει τα δεδομένα του.
Ναι, εντελώς. Ο Γιούχο μάς συμβουλευόταν πάντα, μάς άκουγε. Όταν υπήρχαν αλλαγές στο σενάριο με έπαιρνε τηλέφωνο και μιλούσαμε με τις ώρες. Όταν είχα μία ιδέα, θα ξεχνούσε τη δική του, θα την έβαζε στην άκρη, θα δοκίμαζε αυτό που του πρότεινα πρώτο. Έχει πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη και σεβασμό στους ηθοποιούς του. Άλλωστε ήταν το πρώτο πράγμα που μου είπε σ’ εκείνον τον πρώτο μας καφέ: «αυτό που χρειάζομαι περισσότερο είναι σκέψη σου». Αυτό είναι δώρο για τον ηθοποιό. Του δίνει κίνητρο να τα δώσει όλα.
Συνειδητοποίησα στο γύρισμα ότι φοβάμαι την κάμερα. Έσκαψα μέσα μου και κατάλαβα το γιατί. Κάμερα κρατούσε η μητέρα μου και με έβγαζε φωτογραφίες. Αλλά το βλέμμα της ήταν πάντα επικριτικό και ακόμα και σήμερα δεν έχουμε τις καλύτερες σχέσεις. Οπότε έχω συνδυάσει ότι η κάμερα με πλησιάζει για να με κρίνει...»
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στα γυρίσματα μέσα σ’ ένα τρένο;
Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν ο χώρος. Ο Γιούχο δεν μπορούσε να χωρέσει κι ο ίδιος στο βαγόνι. Μαζί με εμένα και τον Γιούρα ήταν μόνο ο διευθυντής φωτογραφίας, ο βοηθός του και η κάμερα. Ο Γιούχο παρέμενε στο διπλανό βαγόνι με το μόνιτορ. Αυτό δημιουργούσε μία ψύχρα, μια «απόσταση» με τον σκηνοθέτη σου. Ένιωθες πιο αποκομμένος. Ήταν πολύ σκληρό, πολύ παγερό συναίσθημα να νιώθεις ότι δεν επικοινωνείς, δεν παίρνει ένα βλέμμα, ένα άμεσο feedback. Προσωπικά επίσης, ολόκληρη η ταινία ήταν μια πρόκληση. Ο πρώτος μου πρωταγωνιστικός ρόλος. Ένιωθα το βάρος στις πλάτες μου. Ήταν τρομαχτικό…
Βάρος επειδή ήταν η πρώτη βουτιά στα βαθιά στο σινεμά; Γιατί στο θέατρο έχεις εμπειρία…
Βάρος, αν θες, υπαρξιακό. Συνειδητοποίησα στο γύρισμα ότι φοβάμαι την κάμερα. Έσκαψα μέσα μου και κατάλαβα το γιατί. Κάμερα κρατούσε η μητέρα μου και με έβγαζε φωτογραφίες. Αλλά το βλέμμα της ήταν πάντα επικριτικό και ακόμα και σήμερα δεν έχουμε τις καλύτερες σχέσεις. Οπότε έχω συνδυάσει ότι η κάμερα με πλησιάζει για να με κρίνει. Σε αυτό το ρόλο, αυτό το συναίσθημα ταίριαξε κουτί. Το εργαλειοποίησα για να πλάσω μια ηρωίδα που ήταν ακριβώς αυτό: ένα κουβάρι ανασφάλειες. Το έκανα συναίσθημα δικό της.
Aπό την παρουσίαση της ταινίας στο 62ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τη συζήτηση με το κοινό
Υπέροχη η σεκάνς της χιονοθύελλας. Ίσως και συμβολικά, εκεί πετάει η Λάουρα το δικό της βάρος από πάνω της. Μοιάζει αποτέλεσμα αυτοσχεδιασμού. Είναι;
Εντελώς. Η χιονοθύελλα δεν ήταν στο σενάριο. Μάς αιφνιδίασε. Η θύελλα γκρέμισε τις τέντες μας, τις πέταξε στη θάλασσα. Το ίδιο απόγευμα στο πρόγραμμα ήταν να κάνουμε γυρίσματα σε καραβάκι, αλλά ο καιρός χειροτέρεψε απότομα και βγήκε απαγορευτικό. Περιμέναμε μία μέρα, αλλά μετά δεν είχαμε άλλο περιθώριο. Ο Γιούχο μάς είπε βγείτε στο χιόνι, παίξτε, εκφραστείτε. Κάντε ό,τι θέλετε. Και βγήκαμε μαζί με μια steady-cam.
Καταπληκτικό! Και εντελώς συμβατό με όσα λένε και οι ψαράδες στην ταινία για το απαγορευτικό…
Ναι, αλλάξαμε το σενάριο, στην ουσία. Το ειρωνικό είναι ότι κάναμε μία δύο λήψεις αυτοσχεδιάζοντας και μετά χειροτέρεψε η κακοκαιρία και οι παραγωγοί ήθελαν να σταματήσουμε. Δεν ήταν πια ασφαλές. Τους παρακαλέσαμε για μία τελευταία λήψη. Το δέχθηκαν αλλά μάς όρκισαν να είμαστε πολύ προσεχτικοί. Τελικά αυτή ήταν η λήψη που ο Γιούχο κράτησε στην ταινία.
Τι θα ήθελες να κρατήσει στην καρδιά του ο θεατής όταν θα βγαίνει από την αίθουσα; Τι είναι για σένα αυτή η ιστορία;
Νομίζω ότι θέλω να τον εμπνεύσουμε να εμπιστευθεί το δικό του ταξίδι. Να κάνει το πρώτο βήμα προς το άγνωστο. Να βγει από την ασφάλεια του και να τολμήσει να ψάξει τον εαυτό του. Να μην αποδρά κολλημένος στην οθόνη του κινητού του, αλλά να κοιτά γύρω του, μέσα του. Να αφήνεται στη στιγμή. Να κάνει σχέσεις, να επικοινωνεί. Να κοιτά στα μάτια. Κι αν αυτό είναι ρίσκο και τρομάζει, αυτό κάνει και την καρδιά σου να χτυπά.
Το «Βαγόνι Αριθμός 6» κυκλοφορεί από την Πέμπτη 9 Ιουνίου στις αίθουσες από την One From the Heart
