Το Flix συνάντησε δύο από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς μας, την Μαριόν Κοτιγιάρ και τον Μάικλ Φασμπέντερ, όπως και τον σκηνοθέτη τους, τον Αυστραλό Τζάστιν Κερζέλ («Snowtown Murders») για μία συζήτηση για την ανέγγιχτη ιερότητα των κλασικών και την απενοχοποιημένη κινηματογραφική αποδομή τους. Τι συμβολίζει στις μέρες μας ο Μάκβεθ; Πόσο ο Σαίξπηρ παραμένει αξεπέραστος ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής; Γιατί τα σκοτάδια στην τέχνη μάς έλκουν και πόσο εύκολα τα αποτινάσσουμε όταν μια ταινία τελειώνει και βγαίνουμε στο φως;
Διαβάστε ακόμα: την κριτική του Flix για το «Macbeth»
Καλησπέρα! Συγχαρητήρια για την ταινία. Το «Macbeth» είναι ένα από τα πιο διάσημα και από τα πιο συχνά διασκευασμένα για το θέατρο και το σινεμά έργα του Σαίξπηρ. Γιατί πιστεύετε ότι αυτή η κλασική τραγωδία είναι ακόμα και σήμερα τόσο επίκαιρη;
Τζάστιν Κερζέλ: Το έργο έχει ακόμα μία τρομαχτική γοητεία γιατί τα τρωτά της ανθρώπινης φύσης - η μισαλλοδοξία, η φιλοδοξία, η αλαζονεία- παραμένουν ίδια κι έχουν γερή, αμετακίνητη, υπαρξιακή ρίζα. Για μένα ο Μάκβεθ και η Λαίδη Μάκβεθ αποτελούν τον ορισμό της τραγωδίας. Δύο τραγικές φιγούρες που παρακολουθείς την πτώση τους με θλίψη αλλά και εμμονή. Σαν να βλέπεις δύο αυτοκίνητα που η μετωπική τους σύγκρουση είναι σίγουρη, δεν μπορείς να κάνεις κάτι για αυτό, αλλά δεν μπορεί να μην κοιτάξεις. Και, φυσικά, η μεγαλύτερη ακόμα γοητεία βρίσκεται στη γραφή. Δεν μπορείς να ξεπεράσεις τον Σαίξπηρ, ήταν ανατόμος της ανθρώπινης, σκοτεινής ψυχής.
Μαριόν Κοτιγιάρ: Ο Σαίξπηρ είχε μία βαθιά κατανόηση για την ανθρώπινη ψυχή. Και μοιράστηκε αυτή την κατανόηση μαζί μας με συγκλονιστική ποίηση. Για αυτό και είναι τόσο ενδιαφέρον να επιστρέφεις πίσω στο κείμενο και να ανακαλύπτεις κάτι ακόμα πιο βαθύ, ακόμα πιο επίκαιρο για τη ζωή σου, για την ιστορική στιγμή που διανύεις εσύ τώρα – αιώνες μετά τη συγγραφή του.
Μάικλ Φασμπέντερ: Noμίζω ότι πρόκειται για ένα έργο πολλών θεματικών που ακόμα μάς αφορούν. Το τέλος μίας παγανιστικής κοινωνίας που έδινε τα σκήπτρα στη χριστιανική – με όλες τις συνέπειες αυτής της νέας πολιτικής δύναμης που είχε και έχει η Εκκλησία. Την αλοζονεία και τη φιλοδοξία του ανθρώπου μόλις βρεθεί σε θέση εξουσίας. Αυτή η μεγαλομανία κάνει το έργο διαχρονικά επίκαιρο, προκλητικό, ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο σαιξπηρικός λόγος, τόσο εύστοχος, τόσο καυστικός, τόσο επώδυνος καυτηριάζει την ανθρώπινη αλαζονεία, το αχόρτογό μας “είναι”.
Ναι, η γλώσσα της ταινίας είναι η ατόφια γλώσσα του έργου. Σας δυσκόλεψε αυτό;
Mαριόν Κοτιγιάρ: Φυσικά. Η Σαιξπηρική γλώσσα είναι εξαιρετικά δύσκολη και για τους ίδιους τους αγγλόφωνους ηθοποιούς, φανταστείτε όταν τα αγγλικά δεν είναι η μητρική σου γλώσσα. Δεν είναι μόνο η ίδια η γλώσσα, είναι κι ο ρυθμός της, οι παύσεις της – είναι ολόκληρη σπουδή.
Μάικλ Φασμπέντερ: Ο Σαίξπηρ χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως όπλο. Για αυτό και δεν θέλαμε να την πειράξουμε, να την αλλάξουμε. Αποκτά άλλη ενέργεια ένα μοντέρνο κείμενο. Και ποτέ κανείς δεν μπορεί να κάνει, ακόμα και την πιο τέλεια απόδοση, να ακουστεί με τη βαρύτητα και τη μεστότητα των λόγων του Σάιξπηρ.
Η αναμέτρηση με το έργο του Σαίξπηρ και τους εμβληματικούς ήρωες μοιάζει τρομαχτική. Ποια ήταν η μεγαλύτερη χαρά, ποια η μεγαλύτερη πρόκληση για εσάς; Μπήκατε στον πειρασμό να ξαναδείτε τις παλιότερες εκδοχές του «Macbeth» και να τις μελετήσετε;
Mαριόν Κοτιγιάρ: Oχι, όχι το απέφυγα (γελάει κοκκινίζοντας). Υπάρχουν κάποιες συγκλονιστικές ερμηνείες από κορυφαίες ηθοποιούς εκεί έξω, το γνωρίζω. Για παράδειγμα, η «Λαίδη Μάκβεθ» της Τζούντι Ντεντς είναι για μένα η κορυφαία. Την είχα δει στο θέατρο και μετά από χρόνια όταν συνεργαστήκαμε μαζί για μια ταινία, βρήκα και ξαναείδα αποσπάσματα. Ποιος θα μπορούσε να επαναλάβει το θρίαμβο μίας τέτοιας ηθοποιού; Οχι δεν ξαναείδα τίποτα. Το βάρος που ένιωθα στους ώμους μου ήταν ήδη μεγάλο. Το ενδιαφέρον του ρόλου για μένα, κι εκεί έψαξα τον άξονά μου, ήταν πώς μια γυναίκα βρέθηκε σ' έναν τόσο αδίστακτο, σκληρό κόσμο. Τι της συνέβη; Πόσο σκοτεινή πρέπει να ήταν η ζωή της για να μεταμορφωθεί σε αυτό το πλάσμα για να επιβιώσει; Προσπάθησα να την εξανθρωπίσω...
Μάικλ Φασμπέντερ: Ναι, φυσικά. Είδα τα πάντα. Και φρίκαρα (γελάει). Το ίδιο το έργο σε τρομάζει και σε ενθουσιάζει ταυτόχρονα. Επίσης, πώς να συγκριθείς με τον Ορσον Γουέλς, ή και τους θεατρικούς – Πίτερ Ο' Τουλ, Πάτρικ Στιούαρτ, Κένεθ Μπράνα; Ομως ο φόβος δεν μου ταιριάζει. Δεν νομίζω ότι μάς πάει μπροστά. Αντιθέτως, το να αποδέχεσαι την πρόκληση να συγκρουστείς με το φόβο σου σε ωριμάζει συνεχώς σε αυτή τη δουλειά. Εκανα την έρευνά μου βλέποντας τις παλιότερες κλασικές ταινίες, διάβασα όσες αναλύσεις του ήρωα έπεσαν στα χέρια μου, αλλά κάποια στιγμή τα πέταξα όλα από το παράθυρο. Επρεπε να βρω τη δική μου φωνή.
Τζάστιν Κερζέλ: Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι όλος ο κόσμος έχει δει κάπου κάποτε μία παράσταση, ή μία ταινία πάνω στο «Macbeth» που τον έχει ήδη συγκλονίσει. Οπότε ξεκινάς από το μείον: πώς μπορείς να ισοφαρίσεις ή να ξεπεράσεις κάτι τέτοιο; Κοιτάξτε, δεν μπορεί κανείς να συγκριθεί με τον Κουροσάβα. Τη δική του μόνο ανάγνωση μπορεί να καταθέσει. Εγώ προσπάθησα να δώσω ένα φρέσκο βλέμμα. Μία ειλικρίνεια. Να χρησιμοποιήσω τη φύση, το περιβάλλον των ηρώων, ως ένα καθρέφτη της ψυχής τους ή ένα μέτρο αναφοράς για την μικρότητα και το μεγαλείο, την επικινδυνότητα και την κακουχία τους. Οταν τους βλέπεις αντιμέτωπους με αυτό τον κόσμο, μπορείς να βγεις από το δικό σου και να τους καταλάβεις λίγο περισσότερο. Ημασταν τυχεροί που κάναμε τα γυρίσματα στη Σκωτία, γιατί το τοπίο εκεί είναι άγριο, μυθικό, μαγικό και αθάνατο. Νιώθεις ότι η γη έχει κάτι το πανέμορφο και κάτι το καταραμένο ταυτόχρονα. Πολλοί «Macbeth» έχουν χύσει το αίμα τους εκεί και πολλοί εξακολουθούν.
Τι είδατε στον Μάικλ Φασμπέντερ και στην Μαριόν Κοτιγιάρ και τους επιλέξατε για αυτούς τους εμβληματικούς ρόλους;
Τζάστιν Κερζέλ: Ο Μάικλ είχε δει την ταινία μου, το «Snowtown Murders», και ήθελε να συνεργαστούμε. Φυσικά κι εγώ ήμουν μεγάλος φαν της δουλειάς του, αλλά δεν ήξερα ακριβώς τι με περιμένει. Είναι ένας από τους πιο δημιουργικούς ηθοποιούς που έχω ποτέ συνεργαστεί. Κάθε μέρα, κάθε στιγμή, σε κάθε λήψη, δεν ξέρεις τι θα συμβεί, τι ιδέα θα έχει για να δώσει κάτι φρέσκο, κάτι καλύτερο στη σκηνή. Δεν είναι ότι προσπαθεί να κάνει συνέχεια τη διαφορά – αυτό, ξέρετε, μπορεί να είναι πολύ εκνευριστικό: υπάρχουν ηθοποιοί που το κάνουν επίτηδες, φορσέ, δεν τους βγαίνει και πάνε πίσω το γύρισμα και τη δική σου δουλειά. Οχι, ο Μάικλ απλά είναι μεγάλος καλλιτέχνης. Εχει μία τεράστια ενέργεια μέσα του και αυτό εμπνέει κι εσένα να βγάζεις τον καλύτερό σου εαυτό μαζί του. Η Μαριόν, τώρα, τι να πεις για αυτή τη γυναίκα. Δηλώνω μεγάλος θαυμαστής της. Το ίδιο κι ο Μάικλ. Συζητούσαμε μαζί ποιες θα μπορούσαν να παίξουν τη «Λαίδη Μάκβεθ» δίπλα του και ξεστομίσαμε το όνομά της ταυτόχρονα. Εχει έναν συνδυασμό εξωτικού αγριμιού και σπαραχτικής ειλικρίνειας στο παίξιμό της. Συμφωνήσαμε ότι θα έδινε στο ρόλο τη χαμένη του αξιοπρέπεια και την κρυμμένη του ανθρωπιά.
Κυρία Κοτιγιάρ, μπορείτε να παίξετε διάσημες ντίβες σε έργα εποχής και να κλέψετε την παράσταση και βραβεία. Μπορείτε επίσης με την ίδια άνεση να βγάλετε το μακιγιάζ σας και να παίξετε μια γυναίκα της διπλανής πόρτας και να βρεθείτε ξανά στα Οσκαρ. Τι σας φαίνεται πιο δύσκολο; Τα μεγάλα δράματα ή οι μικρές ρεαλιστικές ταινίες;
Mαριόν Κοτιγιάρ: Δεν μου φαίνεται κάτι δύσκολο. Δεν μου αρέσει να κοιτώ τις δυσκολίες. Απλά νομίζω ότι ο ηθοποιός χρειάζεται χρόνο για να δουλέψει. Να εργαστεί σκληρά να βρει τον κάθε χαρακτήρα, να πλησιάσει, να του αποκαλυφθεί. Πρέπει να έχεις χρόνο για να εξερευνήσεις το μυαλό, το πνεύμα, την ψυχή του ρόλου. Υπάρχουν ρόλοι που σου παίρνουν απλά περισσότερο καιρό για να τους κατακτήσεις, να τους καταλάβεις. Με τη «Λαίδη Μάκβεθ» για παράδειγμα ήμουν για πρώτη φορά διστακτική. Αρχικά φοβόμουν να της επιτρέψω να μπει μέσα μου, ακριβώς επειδή κουβαλούσε αυτό το βαρύ σκοτάδι. Ομως κάθε εμπειρία είναι διαφορετική, κι αυτό ακριβώς αγαπώ στη δουλειά μου. Δεν μπορείς στ' αλήθεια να συγκρίνεις πράγματα που δεν συγκρίνονται. Ομως μπορώ να σας πω ότι αυτή η ποικιλία, ότι βάζω τον εαυτό μου να αναματρηθεί κάθε φορά με κάτι άλλο, μεγαλύτερο, πιο απαιτητικό, είναι κι ο λόγος που έγινα ηθοποιός. Αυτό ονειρευόμουν να κάνω.
Κύριε Φασμπέντερ, έχετε αδυνατίσει σε επικίνδυνο σημείο για να παίξετε στο «Hunger», έχετε εξαφανιστεί πίσω από έναν σιωπηλό, σκοτεινό ρόλο στο «Shame», εδώ ως «Μάκβεθ» συνδυάζετε και τα δύο – κι απαιτητική ερμηνεία, αλλά και σκηνές μάχης με σωματικές απαιτήσεις. Τι σας είναι τελικά πιο δύσκολο; Οι εγκεφαλικές στιγμές που δοκιμάζεστε με το κείμενο, τις παύσεις, τις σιωπές ή η δράση;
Μάικλ Φασμπέντερ: Ολα με δυσκολεύουν. Ολα πρέπει να τα αναθεωρώ και να τα αποδομώ, πειραματιζόμενος. Για μένα τον πρώτο λόγο έχει ο σκηνοθέτης μου. Αυτός με εμπνέει, αυτός με καθοδηγεί. Μου αρέσει να χάνω τον έλεγχο και να γίνομαι πιόνι. Να ξέρω ότι πρέπει να βουτήξω με το κεφάλι, γιατί έχω εμπιστοσύνη στο όραμα ενός καλλιτέχνη που μου ζητά να το κάνω. Γυρίζω την μία ταινία μετά την άλλη, 8 χρόνια τώρα. Ετσι όμως αναπνέω - στο σετ, στον αγώνα να βγει η σκηνή, ανάμεσα στα κινηματογραφικά συνεργεία που βουίζουν γύρω μας, μαζί με τους συμπρωταγωνιστές μου βρίσκω και τη δική μου φωνή. Είναι χημεία η δουλειά μας. Δεν ξέρω τι με δυσκολεύει. Ολα με δυσκολεύουν. Τίποτα δεν με δυσκολεύει.
Μπορείτε να αποτινάξετε γρήγορα έναν ρόλο από πάνω σας όταν δεν εργάζεστε; Τον κουβαλάτε και στην προσωπική σας ζωή όσο διαρκεί το γύρισμα;
Mαριόν Κοτιγιάρ: Δε θεωρώ τον εαυτό μου «ηθοποιό μεθόδου» αν αυτό εννοείτε, αλλά ναι η αλήθεια είναι ότι συνυπάρχω με τους ρόλους μου για αρκετό καιρό. Πριν γίνω μητέρα, έδινα τα πάντα στους ρόλους μου. Τώρα δεν το κάνω. Δεν μπορώ να κουβαλήσω στο παιδί μου τη «Λαίδη Μακβέθ», για παράδειγμα. Θα φρίκαρε. Εδώ φρίκαρα εγώ με το σκοτάδι της – πώς χάνει τον έλεγχο, πώς αυτοκτονεί. Αλλά είναι δύσκολο να σβήσεις τη μηχανή. Να πατήσεις pause. Δεν έχεις πάντα τον έλεγχο. Οταν ξεκινάς το γύρισμα μιας ταινίας, μπαίνεις σ' έναν κόσμο. Πρέπει να συμβιβαστείς με την ιδέα ότι αυτός θα είναι ο κόσμος σου για πολύ πολύ καιρό. Πριν γίνω μητέρα, επέτρεπα να εξαφανίζομαι σε αυτό τον κόσμο. Τώρα προσπαθώ να υψώνω τείχη για να προστατεύω το παιδί μου, να διατηρώ μία κανονικότητα. Παλιότερα δεν προστατευόμουν από τις ηρωίδες μου – τους επέτρεπα να με στοιχειώνουν. Γιατί να γίνεις ηθοποιός αν νιώθεις ότι πρέπει να προστατεύεσαι;
Μάικλ Φασμπέντερ: Μετά το τέλος μίας μέρας γυρισμάτων, μετά το τέλος μίας ταινίας, για να μη σας πω και μετά το τέλος κάθε λήψης, επιστρέφω εύκολα στον εαυτό μου. Δεν είμαι από τους ηθοποιούς που στοιχειώνονται από τους ήρωές τους. Δεν με καταλαμβάνουν οι χαρακτήρες που παίζω. Δεν είναι αυτή η μέθοδός μου. Τώρα, γιατί προτιμώ τους σκοτεινούς ρόλους; Ενας σκοτεινός ρόλος σημαίνει ότι έχει επίπεδα, βάθος. Δεν έρχεται στον ηθοποιό, και μετά στο θεατή, «μασημένος». Για αυτό τον προτιμώ. Οχι γιατί είμαι φύσει σκοτεινός ή απαισιόδοξος άνθρωπος. Αλλά γιατί ως ηθοποιός αναμετριέμαι με κάτι που έχει ουσία, ζουμί, δυνατότητες.
Εχοντας και οι δύο φτάσει σε αυτό το σημείο της καριέρας σας, μετά από δύο οσκαρικές υποψηφιότητες και ισορροπώντας μεταξύ Χόλιγουντ και Ευρώπης, πώς επιλέτε τους ρόλους σας; Εχει να κάνει με το χαρακτήρα τον ίδιο, το σενάριο, τη λαχτάρα σας να δουλέψετε με έναν σκηνοθέτη ή κάποιον συνάδελφο ηθοποιό;
Mαριόν Κοτιγιάρ: Eίναι ο συνδυασμός όλων αυτών των πραγμάτων, σίγουρα. Δεν σκέφτομαι πάντως «στρατηγικά». Είναι κάτι που το νιώθω αμέσως διαβάζοντας ένα σενάριο. Ισως αυτό που με έλκει πρώτα από όλα να είναι η ίδια η ιστορία. Αν με συγκινήσει, με εκπλήξει, με τρομάξει. Αν μου προκαλέσει ένα ωμό συναίσθημα, αυτό που συνήθως νιώθεις κατευθείαν στο στομάχι. Τότε θα θέλω να είμαι μέρος της αφήγησής της, θα θέλω να την πω κι εγώ στον κόσμο. Γιατί αυτή είναι η δουλειά μας – να λέμε ιστορίες.
Μάικλ Φασμπέντερ: Το σενάριο για μένα είναι καθοριστικό - αν θέλω να αφηγηθώ αυτή την ιστορία, αν με ενδιαφέρει. Πάνω από όλα όμως είναι ο σκηνοθέτης. Γιατί όταν μπαίνεις στη διαδικασία να απογυμνωθείς για ένα ρόλο, ώστε να μπορέσεις να αποκαλύψεις την αλήθεια του, τότε αποκαλύπτεσαι κι εσύ. Για να γίνει αυτό απαιτούνται τόνοι εμπιστοσύνης στον άνθρωπο που κρατά σφιχτά όλο το πρότζεκτ στα χέρια του. Βρίσκεσαι στα χέρια του. Μπορεί να σου κάνει τεράστια ζημιά ή να σε πάει βήματα μπροστά στην τέχνη σου. Να σε βοηθήσει να ξεπεράσεις τα όριά σου. Είναι θέμα σκηνοθέτη λοιπόν. Κι όπως σε όλες τις σχέσεις, φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές, είναι και θέμα χημείας.
Διαβάστε περισσότερα:
