«Συναισθηματική Αξία» (Sentimental Value, 2025) του Γιοακίμ Τρίερ
Το 2025 χάρισε στον Νορβηγό σκηνοθέτη («Ο Χειρότερος Ανθρωπος στον Κόσμο», «Οσλο 31 Αυγούστου») το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής («Αργυρός Φοίνικας») στο Φεστιβάλ Βενετίας όπου έκανε πρεμιέρα και μετά μία τρελή πορεία προς τα Οσκαρ, όπου δεν περιορίζεται στην κατηγορία της ξενόγλωσσης ταινίας αλλά εισχωρεί και στις βασικές: 8 υποψηφιότητες στις Χρυσές Σφαίρες, 7 στα Critics Choice Awards, 2 National Board of Review βραβεία και 23 ακόμα από τις κριτικές ενώσεις της Αμερικής.
Δικαίως, γιατί, με τη σειρά του, ο ανθρωπιστής σκηνοθέτης μάς χάρισε κι εκείνος κάτι: την πιο προσωπική, τρυφερή και σκληρή, αληθινή ταινία του.
Η Νόρα και η Αγκνες, δύο νεαρές γυναίκες μπροστά σε μία (πάντα) συγκλονιστική απώλεια: το θάνατο της μητέρας τους. Το σπίτι που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στα προάστια του Οσλο ερήμωσε απότομα και τώρα είναι αντιμέτωπες με ξεκαθαρίσματα. Τι θα κάνουν με τα πράγματά της; Δεν μπορούν να πετάξουν τα πάντα, υπάρχουν κάποια με συναισθηματική αξία. Τι θα κάνουν με τον αποξενωμένο πατέρα τους, τον διάσημο σκηνοθέτη που είχε παρατήσει την οικογένειά του κυνηγώντας την μεγάλη καριέρα; Ειδικά τώρα που επιζητά εξιλέωση (όπως το βλέπει η Αγκνες) ή να «σκηνοθετήσει» την επιστροφή του στην καρδιά τους (όπως το απορρίπτει η Νόρα;)
Best of 2025: Οι ταινίες που δεν χώρεσαν στο Τop-10 του Flix για τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς
Power Points
To σενάριο - το αρχιτεκτονικό σχέδιο ενός γερού οικοδομήματος. Με κάτι παραπάνω από εύρημα και μεταφορά το ίδιο το σπίτι, ο Τρίερ υφαίνει πολυεπίπεδες αναγνώσεις στο τι σημαίνει οικογένεια και πόσες γενιές βαθιά πιάνει η ρίζα και της αγάπης και της συναισθηματικής αναπηρίας. Για αυτό και το πατρικό είναι ένας ακόμα χαρακτήρας. Ενας ζωντανός οργανισμός που τοίχοι, σανίδια, ντουλάπια, σωληνώσεις έχουν ποτίσει από την ενέργεια, τη φροντίδα, την απογοήτευση, την έκσταση, τα όνειρα και τις νευρώσεις των μελών του. Γράφοντας τον πατέρα ως «ακηνοθέτη» και την Νόρα ως «ηθοποιό», η μεταφορά πηγαίνει ακόμα παραπέρα: πόσο εύθραυστο οικοδόμημα είναι ο θεσμός της οικογένειας, πόσο λυτρωτική είναι η παραδοχή ότι βρίσκουμε «σπίτι» στο σινεμά;
Οι ερμηνείες - βετεράνοι και πρωτοεμφανιζόμενοι επάξια βρίσκονται στα βραβεία. Ο Στέλαν Σκάσγκαρντ ερμηνεύει μαεστρικά την αλαζονεία του πάλαι ποτέ ένδοξου σκηνοθέτη, την παλιακή γοητεία του κάποτε καρδιοκατακτητή, την αυτοσαρκαστική πίκρα του 70χρονου που όλα αυτά τον έχουν ξεπεράσει και έχει μείνει αντιμέτωπος με τα λάθη και τα πάθη του. Η Ινγκα Ιμπσντότερ Λιλέας (δικαίως η αποκάλυψη της χρονιάς!) προσφέρει μία απαράμιλλη στιβαρότητα στην Αγκνες, μία πολυεπίπεδη αντανάκλαση στα παιδιά που έσπασαν το κύκλο, επιβίωσαν. Η Ελ Φάνινγκ κλέβει τις σκηνές της ως η ενζενί με υπόσταση και καρδιά, που σπάει τα κλισέ της χολιγουντιανής ελαφρόμυαλης. Ομως η ταινία ανήκει στη Ρενάτε Ράινσβε. Για μία ακόμα φορά είναι αριστοτεχνικά σαρωτική, όσο και μελετημένα πειθαρχημένη. Ερμηνεύει το δράμα ως κομεντιέν του βωβού και την κωμωδία με μία λανθάνουσα μελαγχολία που σου τρυπάει την καρδιά.
Ο Τρίερ σαφώς επηρεάζεται από το σινεμά του Μπέργκμαν. Αλλά με μία, καθαρά δίκη του, ανατροπή: δεν αφήνει τους χαρακτήρες του παγωμένους, μόνους, σε αδιέξοδη συνειδητοποίηση του τραύματος τους. Προσφέρει εκτόνωση, διέξοδο, εξιλέωση με έναν αληθινό, καθόλου μελοδραματικό τρόπο. Η αξία εκεί κρύβεται. Γιατί, τι να το κάνεις το συναίσθημα αν παραμείνει η αγάπη συνώνυμη του πόνου;»
Θα μείνει κλασικό
Γιατί έχει κάτι από τη βαρύτητα του σινεμά του Μπέργκμαν (αλλά και ρίζες στον Τσέχοφ και τον Ιψεν και τον Φρόιντ). Ki o Tρίερ χειρίζεται το συναίσθημα ως μνήμη, πρόσωπα, δωμάτια, καθρέφτες, πράγματα κουβαλούν βάρος επειδή θυμίζουν κάτι που χάθηκε ή δεν ειπώθηκε ποτέ, μία βαθιά ανεκπλήρωτη στοργή.
Ομως με μία (συναισθηματική) ανατροπή: ο Τρίερ δεν αφήνει τους χαρακτήρες του παγωμένους, μόνους, σε αδιέξοδη συνειδητοποίηση του τραύματος. Προσφέρει εκτόνωση, διέξοδο, εξιλέωση με έναν αληθινό, καθόλου μελοδραματικό τρόπο. Η αξία εκεί κρύβεται. Γιατί τι να το κάνεις το συναίσθημα αν παραμείνει η αγάπη συνώνυμη του πόνου;
Η σκηνή που δεν θα ξεχάσουμε
Δραπετεύοντας στο σινεμά, μέσα από το σινεμά. Ξημερώματα, μετά από ένα VIP πάρτυ, όπου ο Γκούσταβ έχει γνωρίσει την Ρέιτσελ, την νεαρή ανερχόμενη ηθοποιό που της προτείνει το ρόλο της κόρης του Νόρας, βρίσκονται με το entourage της στην παραλία - πίνοντας, μιλώντας. Σαν από σκηνή του Φελίνι, ένας αμαξάς με άλογο περνά από μπροστά τους. Ο Γκούσταβ τον σταματά και την ανεβάζει προστατευτικά στην καρότσα του με την προτροπή να πάει στο ξενοδοχείο και να ξεκουραστεί. Μια τρελή, κινηματογραφική κίνηση - με όλους τους ατζέντηδες, μάνατζερ και βοηθούς παρατρεχάμενους να μένουν πίσω. Η γλυκόπικρη σκηνή που ο αμελής Γκούσταφ μεταλλάσσεται σε πατρικό σύμβολο απέναντι την «ψεύτικη» κόρη του. Γιατί όταν έχει το ρόλο του σκηνοθέτη, ξέρει να φροντίσει, να δώσει ανάσα στην ηθοποιό του.
Γράψαμε στο Flix
Τι έχει συναισθηματική αξία στη ζωή; Ενα βάζο, τέσσερις τοίχοι, ένα συμβόλαιο, μία επιτυχία; Η αξία να αδειάζεις το πατάρι της μνήμης από όσα πληγώνουν; Η απελευθέρωση, το γκρέμισμα με μπουλντόζα όσων σε κρατούν πίσω; Η αποδοχή κι η συμφιλίωση με το ότι ίσως δε θα πας και πολύ μπροστά; Δε θα μάς δώσει εύκολες απαντήσεις ο Τρίερ. Ευτυχώς. Θα ανοίξει απλώς τα παράθυρα της σκοτεινής αίθουσας για να μπει ήλιος. Και την πόρτα του κινηματογραφικού σπιτιού του για να χωρέσουμε όλοι.
Διαβάστε εδώ ολόκληρη την κριτική του Flix
Και κάτι ακόμα
O Tρίερ θεωρεί την ευαισθησία, το «νέο πανκ». Μάς το είπε στη συνέντευξη που του κάναμε στις Κάννες, ανάμεσα σε πολλά άλλα που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. «Πολύς κόσμος παραξενεύεται με αυτό, αλλά ναι το πιστεύω. Οταν οι εποχές γίνονται τόσο απάνθρωπες, όταν κυριαρχεί η βαρβαρότητα και η απάθεια, τι πρέπει να κάνουμε εμείς - να μιλάμε, να αγωνιζόμαστε, να ψηφίζουμε, ναι όλα αυτά. Ομως, το σημαντικότερο για μένα, πρέπει να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον. Να μη φοβόμαστε το διαφορετικό και το ξένο - συνήθως το καρότο που μάς πετάνε για να διχαζόμαστε. Να αναγνωριζόμαστε, είμαστε σύμμαχοι στον αγώνα για επιβίωση, κατανόηση και την αναζήτησή αγάπης και χαράς. Πιστεύω στη δύναμη του σινεμά - είναι εργαλείο που εμπνέει ενσυναίσθηση, κατανόηση, οπότε και αγάπη και τρυφερότητα και ευαισθησία. Ναι, η ζωή μας έχει συναισθηματική αξία. Αυτή είναι η νέα πανκ επανάσταση...»
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2025;
Best of 2025: Αναζητήστε στο ειδικό τμήμα του Flix τα αγαπημένα της χρονιάς από τους αγαπημένους της χρονιάς. Οι λίστες με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς από Ευρώπη και Αμερική και όλα όσα αφήνει πίσω της η κινηματογραφική χρονιά που φτάνει στο τέλος της
