ΜΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΓΙΑ ΟΣΑ (ΔΕΝ) ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Καθώς η ζωή και το φεστιβάλ γίνονται, όπως πάντα, ένα, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης, ανέβηκε στη σκηνή της τελετής έναρξης του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, χωρίς τη Γενική Διευθύντρια, Ελίζ Ζαλαντό, που απουσίασε γιατί είχε έρθει σε επαφή με κρούσμα covid.
«Πριν από δύο ακριβώς χρόνια, στις 2 Μαρτίου του 2020 πέσαμε πάνω στην πανδημία του νέου κορονοϊού. Ηταν μια νέα πραγματικότητα, μια άλλη πραγματικότητα, μια μετα-πραγματικότητα. Είδαμε ανθρώπους να αλλάζουν, είδαμε τον κόσμο να αλλάζει. Η φρίκη της πανδημίας, η οποία αποτυπώνεται τέλεια στην εξαιρετική ταινία που θα δείτε σε λίγο πρώτοι εσείς σε παγκόσμια πρεμιέρα, μας άλλαξε. Ομως η φρίκη, όπως λέει ο Γιώργος Σεφέρης, είναι ζωντανή, είναι αμίλητη και προχωράει. Κι έτσι πριν από λίγες ημέρες διαπιστώσαμε έντρομοι ότι η φρίκη είχε να μας δείξει άλλο ένα πρόσωπο. Το πιο αποτρόπαιο, το πιο δυσοίωνο, το πιο τρομακτικό. Το πρόσωπο του πολέμου. Το βλέμμα όλων μας είναι στραμμένο σήμερα στην Ουκρανία. Εναν τόπο που μας υπενθυμίζει ότι δεν έχουμε μάθει τίποτα από την Ιστορία.»
Ορέστης Ανδρεαδάκης
Η Πρόεδρος του ΔΣ του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελευθερία Θανούλη και ο Σπύρος Βούγιας, μέλος του ΔΣ
Οικοδέσποινα της βραδιάς ήταν η ηθοποιός Νάντια Κοντογεώργη, ένας ιδανικός συνδυασμός ζεστασιάς και σοβαρότητας: οι ημέρες που ζήσαμε και ζούμε δεν επιτρέπουν γιορτές, ποιος έχει τη διάθεση, άλλωστε.
«Μας εύχομαι ειρήνη και υγεία και μας προτρέπω να υπενθυμίσουμε σε εμάς και τον κόσμο την ενωτική και δημιουργική μας φύση. Για να προχωρήσουμε δεν έχουμε την πολυτέλεια να προσαρμοστούμε απλώς, αλλά οφείλουμε να δημιουργήσουμε τον νέο κόσμο. Ας γίνει μέσα από την τέχνη που "δεν αναπαράγει το ορατό αλλά καθιστά τα πράγματα ορατά".»
Νάντια Κοντογεώργη
Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας
Μεταξύ πανδημίας και Ουκρανίας Η αγωνία για τον πόλεμο στην Ουκρανία ήταν εμφανής κάθε στιγμή της έναρξης του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Από την ομάδα συμπαράστασης που με σημαίες στο κίτρινο-μπλε στάθηκε, ειρηνικά, έξω από το Ολύμπιον. Στα χρώματα της ίδιας της αφίσας του φετινού Φεστιβάλ. Στις κονκάρδες που εμφανίστηκαν στο πέτο πολλών διοργανωτών και καλεσμένων. Σε κάθε λέξη και κάθε εικόνα.
φωτογραφία Αλεξάνδρα Ρίμπα
Το TDF24 ξεκίνησε με μια ξεχωριστή προβολή, σε παγκόσμια πρεμιέρα, το «Πώς να Επιβιώσετε σε μια Πανδημία» του Ντέιβιντ Φρανς, υποψήφιου για Οσκαρ το 2013 και σκηνοθέτη, επίσης, του αποστομωτικού «Kαλωσήρθατε στην Τσετσενία» του 2020. Καταιγιστικού ρυθμού (σαν το αντικείμενό της) και εκπληκτικά εμπεριστατωμένη, η ταινία παρακολουθεί την κούρσα για τη δημιουργία του εμβολίου κατά του Covid-19. Πόσο ειρωνικό, που ένα τόσο καίριο ντοκιμαντέρ, ενστικτωδώς μοιάζει μια νότα κάτω από την επικαιρότητα μπροστά στη ραγδαία εξέλιξη του πολέμου. Πράγμα που αναγνώρισαν, συγκινητικά και ο Ντέιβιντ Φρανς που ήταν παρών για να παρουσιάσει την ταινία του και η παραγωγός του, Μίρα Τσανγκ, που κάλεσαν τον κόσμο να έχει μάτια ανοιχτά και καρδιά ακόμα πιο ανοιχτή.
Ορέστης Ανδρεαδάκης, Ντέιβιντ Φρανς, Μίρα Τσανγκ, Ελευθερία Θανούλη
Ντέιβιντ Φρανς, Μίρα Τσανγκ
ΤΟ FLIX ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 24ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Πώς να Επιβιώσετε σε μια Πανδημία (How to Survive a Pandemic) του Ντέιβιντ Φρανς
«… γιατί, μια ζωή την έχουμε.»
Αυτά είναι τα λόγια ενός διασώστη από την Βραζιλία, μια από τις χώρες που χτυπήθηκε όσο καμία άλλη από την πανδημία του κορονοϊού απαριθμώντας, ως σήμερα, σχεδόν 30 εκατομμύρια κρούσματα συνολικά, όταν τον ρωτάνε εάν θα κάνει το εμβόλιο, με τον τρόμο και την απόγνωση φανερά ζωγραφισμένα στα μάτια του. Αυτή και μόνο η σκηνή θα ήταν αρκετή για να δείξει κανείς πόσο πολύ έχει αλλάξει η ζωή μας αυτά τα δυο τελευταία χρόνια με την πανδημία, ο σκηνοθέτης όμως Ντέβιντ Φρανς του συγκλονιστικού «Καλωσήρθατε στην Τσετσενία», δεν έχει σκοπό να μείνει μόνο εκεί.
Ορίζοντας ως σημείο μηδέν την ανακοίνωση της έγκρισης του πρώτου εμβολίου από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, ο υποψήφιος για Οσκαρ σκηνοθέτης χωρίζει το ντοκιμαντέρ του σε δυο μέρη.
Στο πρώτο μέρος, καταγράφει την κατάσταση στον πλανήτη πριν από το εμβόλιο, την πορεία της πανδημίας αλλά και τον αγώνα διαφορετικών εταιρειών για την δημιουργία ενός εμβολίου. Με την κινηματογραφική μορφή ενός πολιτικού θρίλερ, ο Φρανς προσπαθεί να ρίξει φως στις ιστορίες των μεγάλων και διακεκριμένων επιστημόνων, όπως ο Αντονι Φάουτσι και άλλων υπογραμμίζοντας τις δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετώπισαν από την διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ δεν αργεί να γίνει (δίκαια) καταγγελτικός ξεσκεπάζοντας τα πολλές φορές ξεδιάντροπα, πολιτικά παιχνίδια που οδήγησαν σε παράλογες αποφάσεις οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν, άδικα, την ζωή τους πολλοί άνθρωποι.
Στο δεύτερο μέρος, το οποίο επικεντρώνεται στο μετά τη δημιουργία του εμβολίου, ο Φρανς αλλάζει τους ρυθμούς του. Χωρίς να αποκλίνει τελείως από την αφήγηση ενός καλοστημένου θρίλερ, προσπαθεί να δείξει πως ακόμα και μέσα από αυτή την αχτίδα αισιοδοξίας, το σκοτάδι ακόμα είναι εδώ. Η πανδημία συνεχίζει να βγάζει από μέσα μας τον καλύτερο, αλλά μάλλον συχνότερα τον χειρότερο μας εαυτό, ανθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν κατά χιλιάδες κάθε μέρα, κι αυτό γιατί, για άλλη μια φορά για κάποιους εκεί έξω, τα πράγματα είναι «business as usual». Η μάχη ανάμεσα στο ποιοι θα ζήσουν (οι πλούσιες χώρες) και ποιοι θα πεθάνουν (οι φτωχές χώρες) συνεχίζεται σε έναν κόσμο που, όπως πάντα έτσι και σε συνθήκες πανδημίας, η ανθρώπινη ζωή έχει πάνω της ζωγραφισμένη το σήμα του δολαρίου. Ο Φρανς είναι σαφής. Μην ψάχνετε αλλού, αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο του κακού.
(Μπορείτε να δείτε το «Πως να Επιβιώσετε σε μια Πανδημία» online μέχρι τις 20 Μαρτίου εδώ και στις 11 Μαρτίου στις 19.45 στον κινηματογράφο Ολύμπιον. Πληροφορίες εδώ.)
Χρήστος Μπακατσέλος
Χαρακώματα του Λουπ Μπιρό
«Οι παππούδες μου δεν έλεγαν πολλά για τον πόλεμο. Και οι δύο πολέμησαν στον μεγάλο πατριωτικό πόλεμο. Και μετά είδα κι εγώ απ’ την καλή τι θα πει στρατός και πόλεμος. Φτυάρισμα. Γιατί, σε τελική ανάλυση πιο συχνά κρατάω φτυάρι ή εργαλεία που χρειάζονται στα οχυρωματικά έργα παρά όπλα. Τι να κάνεις; Αν θες να μείνεις ζωντανός πρέπει να σκάψεις.»
Κυριολεκτικά λίγες εβδομάδες πριν, τα λόγια του Ουκρανού στρατιώτη που βρίσκεται μέτρα κάτω από τη Γη, στην πρώτη γραμμή του πολέμου ανάμεσα στους Ουκρανούς και τους Ρώσους αυτονομιστές στο Ντόνμπας, θα ήταν απλά μια υπενθύμιση για έναν παραλογισμό που δεν σταμάτησε ποτέ μετά τις πρώτες εχθροπραξίες το 2014, μετατρέποντας την περιοχή σε ένα no man’s land πεδίο μάχης με απώλειες και για τις δύο πλευρές. Μια υπενθύμιση, στη μορφή μιας βαθιά αντιπολεμικής ταινίας φτιαγμένης με ρεαλισμό και ποίηση από έναν άνθρωπο που έζησε μαζί με τους νεαρούς στρατιώτες στα αυτοσχέδια οχυρά, υπό τη διαρκή απειλή των βομβαρδισμών, καταγράφοντας τη διαστολή του χρόνου σε ένα βασανιστικό παιχνίδι με το θάνατο.
Σήμερα, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές και το ντεμπούτο του Γάλλου πολεμικού ανταποκριτή Λουπ Μπιρό προβάλλεται στο 24ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, είναι αδύνατον να δεις τα «Χαρακώματα» ως κάτι διαφορετικό από ένα απότομο ξύπνημα στο εδώ και τώρα της Ιστορίας που από μια υπενθύμιση, αναδεικνύεται πλέον σε ένα ντοκουμέντο που ενώνει τα κομμάτια της τραγικής ιστορικής συνέχειας, από το παρελθόν που δεν δίδαξε τίποτα σε ένα μέλλον που μοιάζει ακόμη πιο αβέβαιο και από το κάθε επόμενο δευτερόλεπτο ενός πολέμου εν εξελίξει.
Προοίμιο ενός πολέμου που συμβαίνει τώρα, δυστυχώς όχι από την προνομιούχα απόσταση μιας οθόνης, αλλά μπροστά στα μάτια μας, τα «Χαρακώματα» θυμίζουν το πώς θα έμοιαζε ένα ριάλιτι που διαδραματίζεται στην πρώτη γραμμή του πολέμου, με τους «παίχτες» να περνούν μέρες και νύχτες κάτω από τη Γη, σε μια καθημερινότητα που αν δεν την διέκοπταν βομβαρδισμοί θα θύμιζε ένα δοκίμιο πάνω στην ανία και τη ραστώνη. Eνα ηχηρό, δηλαδή, αντιπολεμικό μήνυμα για μια γενιά νέων ανθρώπων που ξέρουν πολύ καλά τη διαφορά ανάμεσα στα πολεμικά video games στα οποία «κολλάνε» με τις ώρες και στην πραγματική μάχη, αλλά που η φύση της καθημερινότητάς τους δεν τους επιτρέπει να κρατούν πάντα σε στενές διαχωριστικές γραμμές την αλήθεια από το ψέμα.
Σε ασπρόμαυρο που κάνει τον πόλεμο να μοιάζει ακριβώς όπως είναι, άχρονος και διαχρονικός μαζί, με μοναδικές στιγμές ποίησης, το λάιτ μοτίφ της πεζοπορίας μέσα στα ατέλειωτα χειροποίητα χαρακώματα (σαφή αναφορά στο «Paths of Glory» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ αλλά και σε μια σειρά από αντι-πολεμικές ταινίες που διηγήθηκαν ιστορίες από την πρώτη γραμμή), την πραγματιστικά αποστομωτική αφήγηση της μόνης γυναίκας μέσα στους άντρες, σκληρή κριτική προς τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ενωση και εν γένει το γεωοπολιτικό παιχνίδι που ορίζει τις ανθρώπινες ζωές και με ένα (έγχρωμο) φινάλε που σου σφίγγει την καρδιά, το φιλμ του Μπιρό είναι μια απόδειξη πως το σινεμά όταν συνομιλεί με την Ιστορία γίνεται ένα αποτύπωμα μέσα στο χρόνο. Μια αφύπνιση - όσο επώδυνη την ώρα που ο πόλεμος μαίνεται, τόσο πολύτιμη όταν οι μάχες σταματούν κι όλοι ξεχνούν πως ζούμε εδώ και δεκαετίες σε μια αναγκαστική εκεχειρία που αρκεί μια στιγμή για να τελειώσει.
«Οποίος πιστεύει ότι πρόκειται για εμφύλιο γελιέται οικτρά. Αν ήταν έτσι θα είχε τελειώσει από καιρό. Η Ρωσία είναι αυτή που κινεί τα νήματα και μόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση μπορούμε να βασιστούμε για βοήθεια και για να ασκήσει πίεση στη Ρωσία. Ομως οι ευρωπαίοι πολιτικοί είναι ένα μάτσο μαλακές, άβουλες μαριονέτες. Γιατί εφαρμόζουν άρση των κυρώσεων; Γιατί διαπραγματεύονται μαζί τους;
Υπάρχουν πολιτικά συμφέροντα, σίγουρα. Μα είναι όλα μια απάτη. Το ζήτημα είναι τα οικονομικά συμφέροντα. Κάποια κράτη χρειάζονται το πετρέλαιο. Οι Γερμανοί για παράδειγμα. Αν ψάξεις λίγο πιο βαθιά πρόκεται ουσιαστικά για μια διαμάχη γύρω από το αέριο και το πετρέλαιο Ολα γίνονται για το χρήμα. Εμείς θέλουμε μόνο την ανεξαρτησία μας.»
Μανώλης Κρανάκης
(Μπορείτε να δείτε τα «Χαρακώματα» online μέχρι τις 20 Μαρτίου εδώ και στις 11 Μαρτίου στις 23.00 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη. Πληροφορίες εδώ.
TΟ #TDF24 ΣΤΑ SOCIAL MEDIA
Στην πρεμιέρα του προηγούμενου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ είχε απάλευτο καύσωνα. Στη φετινή χιονίζει και πιάνει θερμοκρασίες γύρω στο μηδέν. Όλα καλά. #TDF24
— ioannis gros. (@igkros) March 10, 2022
Η 1η ταινία τεκμηρίωσης που είδα στις online προβολές του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης @filmfestivalgr & τη συνιστώ ανεπιφύλακτα. «5½ Χρόνια»: Ένα ντοκιμαντέρ για τους ανθρώπους που κάλυψαν δημοσιογραφικά την ιστορική δίκη της Χρυσής Αυγής https://t.co/UdL0vqKhuR #TDF24 pic.twitter.com/vBLpm4F4OZ
— George Roussos (@baphometx) March 10, 2022
