30 χρόνια μετά το θάνατο του Φρανσουά Τριφό, δεν έχει περάσει ούτε μια ημέρα που κάποιος άνθρωπος του σινεμά να μην τον αναφέρει, είτε ως μια ανεξίτηλη έμπνευση έτσι όπως αυτή απλώνεται μέσα στο έργο του, είτε ως μια ανεξάντλητη πηγή ιστορικής σημασίας πάνω στο ίδιο το σινεμά.
Τα κείμενά του, ήδη από τα πρώτα χρόνια των Cahiers du Cinema, οι λίστες με τις αγαπημένες του ταινίες, η προσπάθειά του να δικαιώσει δημιουργούς που χωρίς αυτόν θα έμεναν στην αφάνεια, η διεισδυτική ματιά του πάνω στο ίδιο το γαλλικό σινεμά, ό,τι έγραψε ή είπε μέσα στα χρόνια που έφτιαχνε και το δικό του υπέροχο σινεμά συνεχίζουν μέσα στα χρόνια να αποτελούν την πιο εύγλωττη και παθιασμένη ιστορία του σινεμά όπως μας την έμαθε ο ίδιος.
Αυτός που έθεσε πρώτος το ερώτημα αν το σινεμά είναι σημαντικότερο από την πραγματική ζωή, δίνοντας την απάντηση του καθημερινά: «Πάντοτε προτιμούσα την αντανάκλαση της ζωής από την ίδια τη ζωή.»
Ο,τι ακολουθεί δεν είναι παρά λίγα κομμάτια από το πιστεύω του για το σινεμά, τους πιο αγαπημένους του σκηνοθέτες και τις ταινίες μέσα στις οποίες γεννήθηκε, έζησε, δημιούργησε και πέθανε εκείνη την ημέρα της 21ης Οκτωβρίου του 1984, σε ηλικία 52 ετών. Πολύ μικρός για να αφήσει αυτόν τον κόσμο, πολύ μεγάλος από κάθε άλλη άποψη...
Με τον Ζαν Ρενουάρ στα γυρίσματα του «Le Déjeuner sur l'Herbe» του 1959
Για τον Ζαν Ρενουάρ / Νομίζω πως ο Ρενουάρ είναι ο μόνος σκηνοθέτης που είναι κυριολεκτικά αλάνθαστος, δεν έχει κάνει ποτέ κανένα λάθος στις ταινίες του. Και νομίζω πως δεν έκανε λάθη, γιατί πάντοτε έβρισκε λύσεις βασισμένες στην απλότητα - ανθρώπινες λύσεις. Είναι ο σκηνοθέτης που δεν προσποιήθηκε ποτέ. Δεν προσπάθησε ποτέ να έχει στιλ και αν γνωρίζεις το έργο του κάθε φορά που νιώθεις ότι έχεις κολλήσει, ειδικά αν είσαι νέος κινηματογραφιστής, μπορείς να σκεφτείς πως θα χειριζόταν την κατάσταση ο Ρενουάρ και βρίσκεις λύση.
Για τον Ρομπέρτο Ροσελίνι / Ο Ροσελίνι ενδυνάμωσε ένα χαρακτηριστικό που ήταν ήδη εμφανές στον Ρενουάρ: την επιθυμία να μένεις όσο το δυνατόν πιο κοντά στη ζωή. Ο Ροσελίνι είπε επίσης πως δεν χρειάζεται να γράφουμε σενάρια - μόνο τα γουρούνια γράφουν σενάρια - ότι η σύγκρουση σε μια ταινία πρέπει απλά να προκύπτει από τα γεγονότα. Ενας χαρακτήρας που έρχεται από κάπου έρχεται αντιμέτωπος με έναν άλλον χαρακτήρα που έρχεται από κάπου αλλού και να, εκεί υπάρχει μια φυσική σύγκρουση ανάμεσά τους από την οποία μπορείς να ξεκινήσεις. Δεν χρειάζεται να εφεύρεις τίποτα.
Για τον Ζαν Βιγκό / Ο Ζαν Βιγκό πήγε πιο μακριά από όλους - ακόμη και από τον Ρενουάρ - πετυχαίνοντας αληθινές, ακατέργαστες, φυσικές εικόνες. Γι' αυτό το λόγο εμείς οι Γάλλοι σκηνοθέτες μιλάμε για το μυστικό που ήξερε ο Βιγκό και που όλοι αναζητούμε να πετύχουμε. Κατά τη γνώμη μου, ο μόνος που το βρήκε σχεδόν ολοκληρωτικά ήταν ο Γκοντάρ. Το «Με Κομμένη την Ανάσα» είναι ότι πιο κοντινό στο πνεύμα του Βιγκό. Ο μοναδικός λόγος που ο Βιγκό αναφέρεται τόσο συχνά σε σχέση με τα «400 Χτυπήματα» είναι γιατί υπάρχουν πολύ λίγες γαλλικές ταινίες που ασχολούνται με παιδιά και κάθε φορά που εμφανίζεται ένα ο κόσμος θυμάται αυτόματα τη «Διαγωγή Μηδέν». Επηρεάστηκα το ίδιο, για να είμαι ειλικρινής, από τις ταινίες του Ρομπέρτο Ροσελίνι και περισσότερο απ' όλες από το «Γερμανία: Ετος Μηδέν» που θαυμάζω απεριόριστα.
Για τον Βέρνερ Χέρτζογκ / Είναι ο πιο σημαντικός σκηνοθέτης εν ζωή.
Με τον Ορσον Γουελς στο Φεστιβάλ Καννών το 1966
Για τον Ορσον Γουελς / Οταν είδα τον «Πολίτη Κέιν», ήμουν σίγουρος ότι ποτέ στη ζωή μου δεν είχα αγαπήσει έναν άνθρωπο με τον τρόπο που αγάπησα αυτήν την ταινία.
Για τον Χάουαρντ Χοκς / Ο Χοκς είναι η μεγαλύτερη κινηματογραφική ιδιοφυία ανάμεσα στους Αμερικάνους. Δεν είναι εθισμένος στο σινεμά, ούτε έχει αγωνίες ή εμμονές. Αντίθετα, αγαπάει τη ζωή και όλες τις εκφάνσεις της και εξαιτίας αυτής της αρμονίας που ένιωθε για τη ζωή, κατάφερε να κάνει δύο ή τρία από τα πιο σπουδαία παραδείγματα ταινιών σε κάθε είδος (εκτός ίσως από την κωμωδία, εκεί έχεις τον Λιούμπιτς). Για να είμαι ακριβής: ο Χάουαρντ Χοκς γύρισε τα τρία καλύτερα γουέστερν («Red River», «The Big Sky», «Rio Bravo»), τις δύο καλύτερες ταινίες με αεροπλάνα («Only Angels Have Wings» και «Air Force») και τα τρία καλύτερα θρίλερ («The Big Sleep», «To Have and Have Not», «Scarface»).
Για τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ / Το ταλέντο του Γκοντάρ αφορά ένα αντικείμενο που προκαλεί καταστροφή. Σαν τον Πικάσο, με τον οποίο τον συγκρίνουν συχνά, καταστρέφει αυτό που κάνει. Γι' αυτόν η τέχνη της δημιουργίας είναι η καταστροφή. Αντίθετα εμένα μου αρέσει να δουλεύω παραδοσιακά, στην παράδοση της σύνθεσης.
Για τον Ερνστ Λιούμπιτς / Η μαεστρία του Λιούμπιτς έχει να κάνει με το να μην «λες» την ιστορία, να μην ψάχνεις έναν τρόπο να την πεις. Στο έργο του δεν υπάρχει ούτε μια σκηνή για διακόσμηση, τίποτα δεν βρίσκεται εκεί επειδή απλά δείχνει ωραίο. Από την αρχή μέχρι το τέλος ασχολούμαστε μόνο με αυτό που είναι απαραίτητο.»
Για τον Ερίκ Ρομέρ / Ο Ρομέρ είναι ο καλύτερος Γάλλος σκηνοθέτης. Εγινε διάσημος πολύ αργότερα από όλους μας, αλλά για 15 χρόνια βρισκόταν χωρίς διακοπή πίσω μας. Μας επηρέασε όλους.
Με τον Λουίς Μπουνιουέλ
Για τον Λουίς Μπουνιουέλ / Ο Λουίς Μπουνιουέλ είναι, ίσως, κάπου ανάμεσα στον Ρενουάρ και τον Μπέργκμαν. Κάποιος θα πίστευε πως ο Μπουνιουέλ βρίσκει το ανθρώπινο είδος ηλίθιο αλλά τη ζωή διασκεδαστική. Μας μιλάει ήρεμα, ακόμη και με υπονοούμενα, αλλά η άποψη του για τη ζωή βρίσκεται εκεί στη συνολική εντύπωση που αποκομίζουμε από τις ταινίες του. Αν και δεν του αρέσουν πολύ τα «μηνύματα», ο Μπουνιουέλ κατάφερε να κάνει ένα από αυτά τα σπάνια, αντιρατσιστικά φιλμ, το «The Young One» του 1960, το μοναδικό που γύρισε στα αγγλικά. Πέτυχε εξαιτίας της αριστοτεχνικής του ικανότητητας να μπλέκει συμπαθητικούς και αντιπαθητικούς χαρακτήρες και να μοιράζει την τράπουλα στο ψυχολογικό του παιχνίδι την ίδια στιγμή που μας απευθύνεται με απόλυτα καθαρή, λογική γλώσσα.
Για τον Τζον Φορντ / Αρχικά δεν μου άρεσε ο Τζον Φορντ - κυρίως λόγω του υλικού του. Για παράδειγμα, οι κωμικοί δεύτεροι χαρακτήρες, οι σχέσεις αντρών γυναικών τυποποιημένες από τα πισώπλατα μαχαιρώματα των αντρών. Αλλά σταδιακά, κατάλαβα πως είχε πετύχει μια απόλυτη ομογενοποίηση της τεχνικής αρτιότητας. Και η τεχνική του είναι ακόμη πιο ανεκτίμητη όσο γίνεται διακριτικά: η κάμερα είναι αόρατη, το στήσιμο του τέλειο, πετυχαίνει μια απαλότητα στην επιφάνεια ώστε καμία σκηνή να μην είναι πιο σημαντική από την άλλη. Τέτοια τεχνική είναι δυνατή μόνο όταν κάποιος έχει κάνει πάρα πολλές ταινίες. Αφήνοντας έξω τις αμφιβολίες για την ποιότητα, ο Τζον Φορντ είναι ο Ζορζ Σιμενόν των σκηνοθετών.
Με τον Αλφρεντ Χίτσκοκ σε φωτογράφηση για την έκδοση του «Hitchcock/Truffaut»
Για τον Αλφρεντ Χίτσκοκ / Σε όλη του τη ζωή δούλεψε ώστε να φέρει το προσωπικό του γούστο να συναντήσει αυτό του κοινού, επικεντρώνοντας στο χιούμορ στην αγγλική του περίοδο και στο σασπένς στην αμερικάνικη. Αυτή η δόση του χιούμορ και του σασπένς έκαναν τον Χίτσκοκ έναν από τους πιο εμπορικούς σκηνοθέτες στον κόσμο. Είναι οι αυστηρές απαιτήσεις που έχει από τον εαυτό του που τον έκαναν σπουδαίο σκηνοθέτη. Και επίσης ο Χιτσκοκ λατρέυει να τον παρεξηγούν, γιατί βάσισε ολόκληρη τη ζωή του πάνω στις παρεξηγήσεις...
Για τον Τσάρλς Τσάπλιν / Η θρησκεία μου είναι το σινεμά. Πιστεύω στον Τσαρλς Τσάπλιν...
Οι αγαπημένες ταινίες του Φρανσουά Τριφό (έτσι όπως μπορεί κάποιος να τις ομαδοποιήσει μέσα από τις δικές του λίστες μέσα στα χρόνια)
- All the President's Men του Αλαν Πάκουλα (1976)
- L'Atalante του Ζαν Βιγκό (1934)
- The Big Sleep του Χάουαρντ Χοκς (1946)
- Casque d'or του Ζακ Μπεκέρ (1952)
- Citizen Kane του Ορσον Γουελς (1941)
- The Criminal Life of Archibaldo de la Cruz του Λουίς Μπουνιουέλ (1955)
- Day of Wrath του Καρλ Θίοντορ Ντράγιερ (1943) Carl Theodor Dreyer
- Dial M for Murder του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1954)
- Duel του Στίβεν Σπίλμπεργκ (1971)
- The Enigma of Kaspar Hauser του Βέρνερ Χέρτζογκ (1974)
- Fingers του Τζέιμς Τόμπακ (1978)
- Foolish Wives του Εριχ φον Στροχάιμ (1922)
- Gentlemen Prefer Blondes του Χάουαρντ Χοκς (1953)
- The Girl Can't Help It του Φρανκ Τάσλιν (1956)
- Hollywood or Bust του Φρανκ Τάσλιν (1956)
- The Honeymoon Killers του Λέοναρντ Καστλ (1970)
- I Confess του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1953)
- It Should Happen to You του Τζορτζ Κιούκορ (1954)
- Johnny Guitar του Νίκολας Ρέι (1954)
- A King in New York του Τσαρλς Τσάπλιν (1957)
- Kiss Me Deadly του Ρόμπερτ Ολντριτς (1955)
- The Lady Vanishes του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1938)
- The Magnificent Ambersons του Ορσον Γουελς (1942)
- Marnie του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1964)
- La Marseillaise του Ζαν Ρενουάρ (1938)
- My Night at Maud's του Ερικ Ρομέρ (1969)
- The Naked Dawn του Εντγκαρ Τζ. Ούλμερ (1955)
- The Night of the Hunter του Τσαρλς Λότον (1955)
- Notorious του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1946)
- Orphans of the Storm του Ντ. Γ, Γκρίφιθ (1922)
- The Quiet Man του Τζον Φορντ (1952)
- Rebecca του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1940)
- The Rules of the Game του Ζαν Ρενουάρ (1939)
- Shadow of a Doubt του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1943)
- Summer Interlude του Ινγκμαρ Μπέργκμαν (1951)
- Sunrise του Φ.Β. Μουρνάου (1927)
- Testament of Orpheus του Ζαν Κοκτό (1959)
- To Catch a Thief του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1955)
- Toni του Ζαν Ρενουάρ (1935)
- Touch of Evil του Ορσον Γουελς (1958)
- Tristana του Λουίς Μπουνιουέλ (1970)
- Trouble in Paradise του Ερνστ Λιούμπιτς (1932)
- Ugetsu monogatari του Κένζι Μιζογκούτσι (1953)
- Verboten! του Σάμιουελ Φούλερ (1959)
- Vivre sa vie του Ζαν-Λικ Γκοντάρ (1962)
- The Wrong Man του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1956)
- Young and Innocent του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1937)
- Zero for Conduct του Ζαν Βιγκό (1933)
Διαβάστε ακόμη:
Tags: Φρανσουά Τριφό
