Για τον Ρουίτσι Σακαμότο, ένα πιάνο είναι ο συνδυασμός των φυσικών υλικών και της επέμβασης του ανθρώπου. Μόνο που όσο περνάει ο καιρός, κάθε πιάνο χρειάζεται ξανά κούρδισμα ώστε να επιστρέψει στην αρχική, βέλτιστη ακουστική του. Το παράδοξο για τον Σακαμότο όμως είναι το γεγονός ότι στην ουσία, το πιάνο δεν χάνει την πραγματική ακουστική του, απλά οι δυνάμεις της φύσης επιστρέφουν τα επιμέρους υλικά στην αρχική τους κατάσταση. Ο ήχος στην πραγματικότητα είναι μια συνεχής αλληλεπίδραση ανάμεσα στο περιβάλλον και την τεχνολογία και μερικές φορές η ίδια η φύση, όπως στην περίπτωση όπου ένα πιάνο παρασύρεται από ένα τσουνάμι, αναλαμβάνει μόνη της τον ρόλο του ρυθμιστή και της αποκατάστασης της τέλειας μελωδίας.
Το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται από τις 2 ως τις 11 Μαρτίου 2018. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει καθημερινά όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες.
Αυτή την λογική του εμβληματικού καλλιτέχνη ακολουθεί και το (μουσικό επιφανειακά, απόλυτο ανθρώπινο στην ουσία του) ντοκιμαντέρ του Στίβεν Νομούρα Σίμπλε, παρακολουθώντας – με αφορμή την διάγνωση του Σακαμότο από καρκίνο του λάρυγγα – την επιμονή του συνθέτη για νέα δημιουργία, για επανασύνδεσή του με την Ιστορία και τη Φύση, για ερμηνεία της αιωνιότητας μέσα από τους ήχους και τη μουσική. Από το κλασικό πια μουσικό θέμα του «Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς» και την λυρική μουσική του «Τελευταίου Αυτοκράτορα» μέχρι το πιο πρόσφατο soundtrack της «Επιστροφής» και φυσικά την ολοκλήρωση της προσπάθειάς του για επανερμηνεία της λογικής των χορικών του Μπαχ μέσα από το δικό του δημιουργικό πρίσμα στο «Solari», το «Ryuichi Sakamoto: Coda» επιχειρεί να μπει μέσα στο μυαλό ενός ευφυούς δημιουργού όσο αποτυπώνει στην κάμερα το αφοπλιστικό ενθουσιώδες του χαμόγελο.
Διαβάστε ακόμη: 20ό ΦΝΘ: Τελετή Εναρξης με απενοχοποιημένη διάθεση και Ανιές Βαρντά
Στη μουσική ορολογία, η «coda» είναι η επίγευση μιας μουσικής σύνθεσης μόνο που η ταινία του Σίμπλε δε θέλει να μετατραπεί σε έναν πιθανό αποχαιρετισμό του Σακαμότο αλλά να αναδείξει την ουσία της δημιουργίας του, από την ενσωμάτωση των φυσικών ήχων στις παρτιτούρες του μέχρι τον κοινωνικό προβληματισμό που δίνει ώθηση στην έμπνευση και την εφευρετικότητά του. Ξεκινώντας από την αντίδραση του καλλιτέχνη στην χρήση της πυρηνικής ενέργειας λίγο μετά το δυστύχημα στην Φουκουσίμα και κάνοντας μια αναδρομή στο ακτιβιστικό και παναθρώπινο παρελθόν του, το φιλμ βλέπει τον Σακαμότο να γυρίζει τον κόσμο για να ηχογραφήσει αρχέγονους ήχους, να έρθει σε επαφή με την απαρχή της ανθρωπότητας, να ανατρέχει συνεχώς στις κινηματογραφικές επιρροές του από τον Ταρκόφσκι και τη μουσικότητα των ταινιών του (κυρίως του «Solaris») και να επιστρέφει ανά συχνά διαστήματα στην έννοια του χρόνου, η οποία για τον ίδιο δεν είναι πια δεδομένη.
«Θέλω να κάνω περισσότερο μουσική, μουσική που δε θα ντρέπομαι να αφήσω πίσω» δηλώνει ο Σακαμότο έναν χρόνο μετά τη διάγνωση της ασθένειάς του με ένα σπινθηροβόλο βλέμμα που μαρτυρά ακόμα τη φλόγα της δημιουργίας. Οπως ο Μπαχ εμπνεύστηκε τη μελαγχολία του από την φτώχεια, την πείνα και την καταπίεση της σύγχρονης Ευρώπης του, έτσι και ο Σακαμότο γυρίζει το βλέμμα στον δικό του κόσμο για να αντλήσει τη μελαγχολία του από την πυρηνική απειλή και την τρομοκρατία της 11ης Σεπτεμβρίου και να φτιάξει τα δικά του χορικά, απόλυτα αντίστοιχα των προσευχών που εικάζεται ότι προσφωνούσε ο Μπαχ όσο δημιουργούσε τα δικά του. Το «Ryuichi Sakamoto: Coda» δεν είναι τόσο το επιμύθιο ενός δημιουργού όσο το επιμύθιο του κόσμου μέσα από τα μάτια ενός δημιουργού, για αυτό και το φιλμ τελικά γίνεται τόσο συγκινητικό.
Διαβάστε ακόμη: 20ό ΦΝΘ: To «Πρόσωπα & Ιστορίες» είναι το πορτρέτο που αρμόζει στην Ανιές Βαρντά
«Δε θέλω να πάω κόντρα στο ρεύμα, με ενδιαφέρουν οι διαβρώσεις της τεχνολογίας, οι θόρυβοι και τα λάθη» αναφέρει μια δήλωση του Σακαμότο από το 1984, την εποχή όπου ο φουτουρισμός εισέβαλε στο Τόκιο, και, μέχρι να φτάσει στο παρόν, ο Στίβεν Νομούρα Σίμπλε δεν χάνει ευκαιρία για να αναδείξει την επικοινωνία του Σακαμότο με το περιβάλλον και τις απρόβλεπτες παρεμβάσεις στην πορεία του. Για αυτό και δεν έχει σημασία η προσωπική ζωή του καλλιτέχνη ή οτιδήποτε συμβατικό θα έβρισκε χώρο σε μια παραδοσιακή βιογραφία, όπως για παράδειγμα η χρονολογική εξιστόρηση των γεγονότων. Το «Ryuichi Sakamoto: Coda» προσφέρει τελικά μια βιογραφία της ίδιας της δημιουργικής διαδικασίας και μια ευαίσθητη ματιά στον τρόπο που ένας δημιουργός θα έπρεπε να αντιμετωπίζει τον κόσμο, ένα συναισθηματικό και όχι ακριβώς ιστορικό πορτρέτο.
«Προσπαθώ να σκέφτομαι κινηματογραφικά, σαν να συνθέτω τη μουσική μιας ταινίας που δεν υπάρχει ακόμα» μονολογεί κάποια στιγμή ο Σακαμότο ξεφυλλίζοντας μερικές φωτογραφίες polaroid του Ταρκόφσκι, ενώ λίγο αργότερα επιδεικνύει στην κάμερα τα πολλαπλά αντίτυπα (σε διάφορες γλώσσες) του λογοτεχνικού «Τσάι στη Σαχάρα» για να εστιάσει και πάλι σε ένα χωρίο του Πολ Μπόουλς σχετικά με τον χρόνο, όλα στοιχεία των ετερόκλιτων δυνάμεων που οδηγούν τελικά στη δημιουργία των μελωδιών του δημιουργού. Τίποτα από αυτά δεν έχει την γλαφυρότητα μιας βαριάς δήλωσης αλλά όλα αποτυπώνονται χαμηλόφωνα, με συναισθηματική διαύγεια και ένα παιδικό σχεδόν χαμόγελο ζωντάνιας. Γιατί αυτό είναι στην πραγματικότητα ο Ρουίτσι Σακαμότο: το πιάνο που διασώθηκε από το τσουνάμι για να δημιουργήσει τελικά τους ήχους που ρύθμισε η ορμή της φύσης.
Διαβάστε περισσότερα για το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- 20ό ΦΝΘ: To «Πρόσωπα & Ιστορίες» είναι το πορτρέτο που αρμόζει στην Ανιές Βαρντά
- 20ό ΦΝΘ: «Ο Πρίγκιπας και το Ντιμπούκ», μια θαυμαστή ιστορία σινέ-επαναπροσδιορισμού ταυτότητας
- 20ό ΦΝΘ: Τελετή Εναρξης με απενοχοποιημένη διάθεση και Ανιές Βαρντά
- Αυτές είναι οι ελληνικές ταινίες του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- Το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μας δίνει «οδηγίες χρήσης» για το διεθνές διαγωνιστικό του
- To 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κοιτάζει «το ’68 πέρα από το ’68»
- Το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης αφιερώνει στην Ανιές Βαρντά
- 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Η Σάρα Ντράιβερ παρουσιάζει 11 αγαπημένες της ταινίες
- Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κλείνει τα 20 και το γιορτάζει
- Ολα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το πρόγραμμα του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται από τις 2 ως τις 11 Μαρτίου 2018. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει καθημερινά όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες.
