Βασίλισσα Αντιγόνη του Τηλέμαχου Αλεξίου - Ελληνικές Ταινίες, Κυρίως Πρόγραμμα / Μια νεαρή κοπέλα ζει με τον βαριά άρρωστο πατέρα της και τον έφηβο αδελφό της σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Ελλάδας. Εργάζεται για μήνες άμισθη σ’ ένα κατάστημα ρούχων, ανήμπορη να αντεπεξέλθει οικονομικά στην ιατρική περίθαλψη του πατέρα της, προσπαθώντας απεγνωσμένα να προστατέψει τον αδελφό της από τον σχολικό εκφοβισμό. Θέλει να ξεσπάσει αλλά δεν βρίσκει λόγια. Θέλει να δραπετεύσει, αλλά τα πόδια της είναι δεμένα. Ψάχνοντας για τσιγάρα στην σχολική τσάντα του αδελφού της, βρίσκει την Αντιγόνη του Σοφοκλή και σταδιακά ταυτίζεται με την ηρωίδα. Αδύναμη και αυτοκαταστροφική, μετατρέπεται σε θύμα της μοίρας της, ακολουθώντας το μονοπάτι της τραγικής της πτώσης και της τελικής κάθαρσης, μ’ έναν χορό τριών νέων ανδρών να την οδηγεί. Η επίσημη υπόθεση της «Βασίλισσας Αντιγόνης» προδίδει μόνο μερικά από τα «παιχνίδια» με τα φύλα, τους ρόλους, τις εποχές και τους χρόνους που επιχειρεί ο μόνιμος κάτοικος Βερολίνου Τηλέμαχος Αλεξίου στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του μετά την «Αφροδίτη στην Αυλή» του 2011. Συνεχίζοντας ένα διάλογο με το πως οι αρχαίοι μύθοι μεταφέρονται σχεδόν ατταβιστικά στο παρόν, το σινεμά του Αλεξίου είναι queer με την έννοια της παραμορφωτικού καθρέφτη μέσα από τον οποίο αντανακλά την πραγματικότητα. Η ιστορία δύο αδελφιών - ενός κοριτσιού και ενός αγοριού - που μοιράζονται μια βασανιστική καθημερινότητα και τα ίδια σύνεργα για μέικ - απ στην Χαλκίδα του σήμερα δεν είναι παρά ένα μανιφέστο πάνω στη διαφορετικότητα και την έξοδο κινδύνου από μια οικογένεια, πατρίδα, χώρα σε κρίση με οποιονδήποτε όρο. Από το bullying μέχρι την ανεργία και από το τι σημαίνει να είσαι γκέι σε μια κλειστή κοινωνία μέχρι την τραγικότητα της ίδιας της ενηλικίωσης, ο Αλεξίου μεταφέρει το μύθο της Αντιγόνης στο παρόν, βάζει την τηλεόραση να παίζει ειδήσεις από την Ελλάδα της κρίσης, τρία καλλίγραμα αγόρια με speedos στο ρόλο του χορού και ακόμη κι αν δεν καταφέρνει πάντοτε να μην υποκύψει στη «βαρύτητα» της τραγωδίας όταν αυτή μπαίνει καταχρηστικά μέσα στο παρόν, ολοκληρώνει μια ταινία για τις εξόδους κινδύνου που βρίσκονται κρυμμένες μέσα στα τραύματα που κουβαλάμε. Και που με το σωστό μακιγιάζ μπορούν να γίνουν η δύναμή μας. Μ.Κ.
«Δίπλα της» («Next to Her») του Ασάφ Κόρμαν – Διεθνές Διαγωνιστικό Η Χέλι είναι μία νεαρή όμορφη κοπέλα που εργάζεται ως φύλακας σε γυμνάσιο του προαστιακού Τελ Αβίβ κι έχει αναλάβει το μεγάλωμα, την κηδεμονία και την καθημερινή περιποίηση της λίγο μικρότερης, γεννημένης με διανοητικά προβλήματα, αδελφής της. Μαζί κοιμούνται, μαζί ξυπνούν, η Χέλι την ντύνει, τη χτενίζει, την ταΐζει, σκουπίζει με υπομονή κάθε μπουκιά, τη χαϊδεύει, την αποτρέπει από το να χτυπάει με μανία το κεφάλι της στο πάτωμα τις ώρες της κρίσης. Η μητέρα τους κρατά αποστάσεις, ζει με τον νέο της σύζυγο κι είναι φανερό ότι δε θέλει καθόλου να ασχολείται με το ιδαίτερης ευθύνης παιδί της. Ετσι η Χέλι έχει μεταμορφωθεί μέσα στα χρόνια σε μία κατά συνθήκη μητέρα – κάτι που έχει κόστος στη δική της ζωή. Στην ανύπαρκτη δική της ζωή. Οταν μία κοινωνική λειτουργός συνειδητοποιεί ότι, όσο η Χέλι εργάζεται τα πρωινά, η αδελφή της μένει μόνης της, επιβάλλει τον μερικό εγκλεισμό της σ' ένα ημερήσιο ίδρυμα. Αυτό θα αφήσει χώρο στην καθημερινότητα της Χέλι για να κοιτάξει τον εαυτό της. Να σηκώσει το βλέμμα και να κοιτάξει απέναντι, όχι μόνο δίπλα της. Να ερωτευτεί τον νέο γυμναστή του σχολείου της. Κι ενώ κανονικά αυτό θα έπρεπε να την απελευθερώσει από τα βάρη που άδικα σήκωνε τόσα χρόνια, η νέα πραγματικότητα τη φρικάρει. Εχει χάσει το ρόλο της, τον άξονά της. Η αδελφή της είναι πολύ πιο ευτυχισμένη στο ίδρυμα, η Χέλι όμως αδυνατεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο. Ισως για μερικούς ανθρώπους να είναι αργά... Ο Κόρμαν παραδίδει μία ήσυχη, απανανθρώπινη, «μικρή» ταινία που μεγαλώνει μέσα στις καρδιές των θεατών. Ο σκηνοθέτης δούλεψε το σενάριο με την πρωταγωνίστριά του, Λιρόν Μπεν Σλας («Χέλι»), στις μικρές, καθοριστικές, νεορεαλιστικές του λεπτομέρειες. Με απλότητα κι αμεσότητα η Μπεν Σλας γλιστράει κάτω από το δέρμα του κηδεμόνα ενός αρρώστου – την αφουγκραζόμαστε, τη νιώθουμε, μάς ραγίζει την καρδιά. Ταυτόχρονα, η κάμερα του Κόρμαν κινηματογραφεί στωϊκά, χωρίς λύπηση ή οίκτο. Συλλαμβάνει σε στιγμές την τρυφερότητα και την αγάπη των δύο αδελφών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κρύβει ή εξιδανικεύει την ασχήμια, την αμηχανία, ή τον μη φωτογενή πόνο της αρρώστιας. Τον εγκλεισμό που διαλύει τη ζωή και του ίδιου του παθόντα αλλά και του «άμαχου πληθυσμού» που ζει μαζί του. Οι εμμονές, η ανησυχία, η απαιτητική καθημερινότητα που έχουν μεταμορφώσει την Χέλι σε φάντασμα του εαυτού της είναι παρούσες. Και σε μία tour-de-force ερμηνεία, η Ντάνα Οβγκι (του «Or» που είχαμε δει παλιότερα στη Θεσσαλονίκη) μεταμορφώνεται, βυθίζεται στον ψυχισμό μίας γυναίκας που στα μάτια μας παραμένει ένα προβληματικό παιδί και χωρίς μανιέρες, ευκολίες ή χιλιοειδωμένα κλισέ κλέβει την παράσταση. Αν ήταν στην Αμερική, αυτός ο ρόλος ήταν σίγουρο Οσκαρ. Π.Λ.
Το Μάθημα («The Lesson») των Κριστίνα Γκρόζεβα και Πέταρ Βαλτσάνοφ - Διεθνές Διαγωνιστικό / Μια δασκάλα στη σύγχρονη Βουλγαρία προσπαθεί να διδάξει ένα μάθημα στην τάξη της, όταν θα κλαπεί το πορτοφόλι ενός από τα παιδιά και ο υπεύθυνος αρνείται να αποκαλύψει την ταυτότητά του. Την ίδια στιγμή η καθημερινότητά της είναι αμείλικτη, καθώς προσπαθεί να συγκεντρώσει το χρηματικό ποσό που απαιτείται για να γλιτώσει το σπίτι της από την κατάσχεση. Γυρισμένο σαν μια ανάσα - και έναν κύκλο με αρχή μέση και τέλος και πάλι στην αρχή - το «Μάθημα» είναι μια πειθαρχημένη άσκηση πάνω στην οικονομική κρίση και στις αξίες που καταρρέουν καθώς η πραγματική ζωή φαντάζει σαν ένα τέρας έτοιμο να καταπιεί τα πάντα. Με νεύρο, δράση και αγωνία, οι Γκρόζεβα και ο Βαλτσάνοφ ακολουθούν την ηρωίδα τους (καταπληκτική η Μαργκίτα Γκόσεβα στον πρωταγωνιστικό ρόλο) σε μια αγωνιώδη διαδρομή επιβίωσης με αναφορές στο νεορεαλισμό, ακόμη και στο σινεμά των Νταρντέν - χωρίς όμως να αποφεύγουν την συναισθηματική καθοδήγηση του θεατή και τη λογική ενός «περιστατικού», όσο και αν αυτό που βλέπεις να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου είναι κάτι που ναι, θα μπορούσε να είχε συμβεί και στην πραγματικότητα, στη Βουλγαρία, την Ελλάδα ή και οποιαδήποτε γωνιά αυτού του κόσμου. Μ.Κ.
Ολόδικός σου («Je Suis a Τοι») του Νταβίντ Λαμπέρ - Ανοιχτοί Ορίζοντες / Ο Λούκας, ένας άφραγκος νεαρός Αργεντίνος, εργάζεται ως αρσενική πόρνη και κάνει ό,τι μπορεί για να επιβιώσει στο Μπουένος Άιρες. Μια μέρα, γνωρίζει μέσω Ίντερνετ τον Ανρί, έναν μοναχικό Βέλγο φούρναρη που ονειρεύεται να τον σώσει από τη ζωή του στην πορνεία. Ο Λούκας διασχίζει τον Ατλαντικό για να μαθητεύσει στο πλευρό του Ανρί, αλλά σύντομα καταλήγει να νιώθει δέσμιος της αγάπης του ευεργέτη του. Η Ωντρύ, που δουλεύει πωλήτρια στο φούρνο, φαίνεται να έχει όλα τα εχέγγυα για να τον ευχαριστήσει, αλλά τον απορρίπτει... Η μοναξιά και η επιθυμία, η συντροφικότητα, o έρωτας στις παράξενες μέρες μας και οι αιώνιες σχέσεις συναλλαγής, ζυμώνονται σε ένα «καλοψημένο» αποτέλεσμα από τον Νταβίντ Λαμπέρ του «Hors les Murs». Διαβάστε εδώ ολόκληρη την κριτική για το «Ολόδικός Σου».
«Φιντέλιο - Η Οδύσσεια της Αλίκης» («Fidelio - L'Odyssée d'Alice») της Λουσί Μπορλετό - Ανοιχτοί Ορίζοντες H Aλίς είναι δεύτερη μηχανικός στα καράβια. Σ' έναν ανδροκρατούμενο κόσμο φορά τη φόρμα της με ικανότητα, ταλέντο κι αντοχές. Πίσω της έχει αφήσει τον εραστή της Φελίξ, όπως κι ο καθένας από το πολυπολιτισμικό πλήρωμα του «Φιντέλιο» έχει κάποια γυναίκα να τον περιμένει. Σύζυγος και παιδιά περιμένουν και τον καπετάνιο, ο οποίος, συμπτωματικά, είναι ο μεγάλος νεανικός έρωτας της Αλίς από το πρώτο μπάρκο, κάτι που όμως δεν τους σταματά να αναθερμάνουν τη σεξουαλική σχέση τους τα μοναχικά βράδια του ταξιδιού τους. Σύντομα, η Αλίς θα βρεθεί απέναντι στις επιλογές της. Επί δεκαετίες, οι ναυτικές κοινωνίες έχουν αποδεχθεί ότι οι γυναίκες που μένουν πίσω θεωρούν δεδομένες και κλείνουν τα μάτια στις απιστίες των συζύγων τους. Ομως κατά πόσο το «κάθε λιμάνι κι έρωτας» ισχύει για μία γυναίκα ναυτικό; Η Αλίς βρίσκει στην καμπίνα της το ημερολόγιο του άνδρα μηχανικού που αντικατέστησε. Ενα ημερολόγιο απομόνωσης, εξωτικών ερώτων και μιας Οδύσσειας του ανθρώπου που έχει αποφασίσει να ζει ελεύθερος και να πεθάνει μόνος, μακριά από στεριές και υποχρεώσεις. Μπορεί να διεκδικήσει η Αλίς την ίδια ελευθερία; Θέλει; Η Μπορλετό σκηνοθετεί ένα ρεαλιστικό δράμα (η καλύτερή της φίλη είναι μηχανικός στα καράβια και η ίδια ταξίδεψε για μήνες με τάνκερ διασχίζοντας τον Ατλαντικό), ένα άμεσο, μελαγχολικό, τρυφερό και δυνατό γυναικείο πορτρέτο. Το πλοίο χρησιμοποιείται ως ένα συναρπαστικό (και σε στιγμές εφιαλτικό) σύμπαν μίας μικροκοινωνίας που πρέπει να μάθει να λειτουργεί με άλλους κανόνες, η γυναικεία παρουσία κινηματογραφείται straight, χωρίς ηθικοπλαστικές υπογραμμίσεις και ψευτοδιλήμματα - έτσι ώστε όταν έρχεται η ώρα να τεθούν τα πραγματικά ζητήματα, η σκηνοθέτης έχει την πλήρη προσοχή μας. Η Λαμπέντ, που κέρδισε με αυτό τον καλογραμμένο ρόλο το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, κουβαλά την ηρωίδα της με δύναμη, σιγουριά και γενναιότητα. «Ολοι αυτοί δεν σημαίνουν τίποτα. Εσύ είσαι η άγκυρά μου, σε σένα επιστρέφω πάντα» λέει η Αλίς στον εραστή της και οι γυναίκες στο κοινό χαμογελούν. Κανένας δε θα έπρεπε να ακούει τέτοιες ορθολογιστικές δικαιολογίες στην συναισθηματική του ζωή. Αν όμως επιλέγουμε να σαλπάρουμε σε σχέσεις που η αγάπη και η ελευθερία είναι ισότιμες έννοιες, η γυναίκα ναύτης θα βγει στη στεριά για σεξ στα καμπαρέ της Αφρικής, μαζί με το πλήρωμα. Π.Λ.
Διαβάστε ακόμη:
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2014: Ημέρα 1η, η Τελετή Εναρξης με το απουσιολόγιο στο χέρι
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2014: Ημέρα 2η, από τον Νικολάι Κόστερ Βαλντάου του «Game of Thrones», στο «Magical Girl», την έκπληξη από την Ισπανία
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2014: Ημέρα 3η, όσα ενώνουν τους ανθρώπους με το ζωικό βασίλειο στον «Γύπα» και τον «Αμνό»
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2014: Ημέρα 4η, από την Αριάν Λαμπέντ στο «Φιντέλιο - Η Οδύσσεια της Αλίκης» μέχρι το «Μοdris» και το μανιφέστο του Ραμάν Μπαχράνι κατά των τραπεζών με το «99 Homes»
Διαβάστε αναλυτικά το πρόγραμμα του 55ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εδώ
