Ο κινηματογράφος ανέκαθεν αγαπούσε το θέαμα, το συναίσθημα, την υπερβολή και την φαντασία πέρα από την πραγματικότητα και άρα, κατ’ επέκταση, τα μιούζικαλ. Γιατί μέσα από τη μουσική πάντα έβρισκε έναν τρόπο να προσπερνά τους περιορισμούς του ρεαλιστικού σινεμά, να εκφράζει πράγματα που ξεπερνούσαν την απλή δήλωση της αλήθειας και να προσδίδει στην πραγματικότητα μια μαγική διάσταση, η οποία άλλωστε είναι η ίδια η ουσία του σινεμά.
Και δεν είναι μόνο το Χόλιγουντ εκείνο που αποθέωσε το μιούζικαλ ανά τις δεκαετίες. Σε ολόκληρο τον κόσμο, ο συνδυασμός πρόζας και χορευτικής έκφρασης αποτέλεσε ένα στοιχείο (που ανιχνεύεται ακόμα και στο αρχαίο θέατρο) το οποίο εξελίχθηκε σταδιακά ανά τις δεκαετίες για να εκφράζει κάθε φορά την εποχή του, διατηρώντας ωστόσο κάποιες αναλλοίωτες σταθερές που προσδιόριζαν την ίδια του την ταυτότητα. Ένα ζευγάρι που ερωτεύεται, μία μουσική εξομολόγηση, μία ομαδική έκρηξη ζωντάνιας μέσα στη βαρετή καθημερινότητα είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία των μιούζικαλ που επιβίωσαν μέσα στα χρόνια, περνώντας σταδιακά από την εποχή του κλασικού Technicolor κινηματογράφου στο σαφώς πιο πολυμορφικό σήμερα, το οποίο έδωσε χώρο στην φόρμα του genre να αγκαλιάσει και άλλες θεματικές.
Διαβάστε ακόμα: Ο Μπρουνό Ντιμόν ετοιμάζει μιούζικαλ για την Jeanne d’Arc
Το «La La Land» του Ντέιμιεν Σαζέλ επιχειρεί μια επιστροφή στην «κλασική» μορφή του είδους, προσφέροντας χορό, μουσική, εντυπωσιακές χορογραφίες και ένα συναισθηματικό εύρος που ξεπερνά την επιφάνεια που παρουσιάζει αρχικά το φιλμ. Το βλέμμα του είναι εξίσου εστιασμένο στις χρυσές δεκαετίες του χολιγουντιανού μιούζικαλ, στις χρωματιστές ανησυχίες του Ζακ Ντεμί και στην λατρεία του σκηνοθέτη προς την τζαζ, δημιουργώντας τελικά έναν κόσμο που ενθουσιάζει, συγκινεί και προκαλεί γενικότερα έναν ευρύ ορίζοντα αντιδράσεων που αποζητά να τον ανακαλύψετε όσο η Έμα Στόουν και ο Ράιαν Γκόσλινγκ χορεύουν κλακέτες στους λόφους του Λος Άντζελες.
Το «La La Land» είναι το πιο πρόσφατο δείγμα ενός είδους που είδε τον 21ο αιώνα να διευρύνει την αποδοχή και τις θεματικές του, ενός είδους ταινίας που σταδιακά απαγκιστρωνόταν όλο και περισσότερο από την στενή του σχέση με το Broadway και που κατέληξε να αποτελεί πολλές φορές το ίδιο έμπνευση για μια θεατρική μεταφορά (σε αντίθεση με την αντίρροπη σχέση που υπήρχε πιο πριν). Ναι, σαφώς και οι «Άθλιοι», τα «Σικάγο, τα «Hairspray» και τα «Μυστικά του Δάσους» συνέχισαν να υπάρχουν, όμως και πάλι, αυτό συνέβαινε πλέον περισσότερο με έναν τρόπο που εξερευνά κυρίως την κινηματογραφική τους διάσταση και όχι ακριβώς τη θεατρική τους προέλευση, όπως συνέβαινε συνήθως μέχρι τώρα με τις αντίστοιχες μεταφορές. Η εποχή ξεκάθαρα είχε αλλάξει.
Διαβάστε ακόμα: Ο Ανταμ Ντράιβερ και η Ρούνι Μάρα στο «Annette» του Λεός Καράξ
Για αυτό και εξερευνώντας την εξέλιξη του genre στον 21ο αιώνα, στεκόμαστε σε δέκα ενδεικτικές ταινίες που γεφύρωσαν το παρελθόν με την σύγχρονη κινηματογραφική πραγματικότητα, χωρίς να απαξιώνουν μεν τους κανόνες των μιούζικαλ αλλά βρίσκοντας νέους τρόπους για να τους επανερμηνεύσουν. Αυτή είναι η Βίβλος των σύγχρονων μιούζικαλ σε δέκα κεφάλαια. Ή απλά, ξέρετε, η ιστορία των cool μιούζικαλ.
(Ακολουθούν ελαφρά spoilers για τις παρακάτω ταινίες)
Moulin Rouge! του Μπαζ Λούρμαν (2001)
Σιγοψιθυρίζοντας «The greatest thing you'll ever learn is just to love and be loved in return» και χρησιμοποιώντας τους αναχρονισμούς που πάντα αγαπούσε, την pop αισθητική που από την αρχή της καριέρας του αποθέωνε και έναν απροκάλυπτο μελοδραματισμό που προσδίδει στον ρομαντισμό της ταινίας την επική διάσταση που της αξίζει, ο Μπαζ Λούρμαν δημιουργεί με το «Moulin Rouge!» (έμφαση στο θαυμαστικό!) ένα μιούζικαλ που ακολουθεί ευλαβικά όλους τους κανόνες αλλά με τρόπο που, θαυματουργά, το κάνει να δείχνει (και να είναι) φρέσκο, μοντέρνο και απόλυτα cool. Από το αστείο στο σοβαρό και από το δραματικό στο τραγικό, κάθε νότα του φιλμ από την αρχή αναπνέει Μαντόνα, Police, Σελίν Ντιόν και άπειρη ακόμα pop αστερόσκονη (από τα χέρια της Κάιλι Μινόγκ) μέχρι να φτάσει στο φινάλε για να αποδείξει περίτρανα την τόλμη της Νικόλ Κίντμαν να δοκιμάζει τα πάντα (και να αριστεύει) όπως και την ικανότητα του Λούρμαν να δημιουργεί αγνή, ανόθευτη κινηματογραφική απόλαυση. Αν δεν υπήρχε το «Moulin Rouge» δύσκολα τα μιούζικαλ θα έκαναν την θριαμβευτική επιστροφή τους στη μεγάλη οθόνη τον 21ο αιώνα.
Διαβάστε ακόμα: Το «The Get Down» του Μπαζ Λούρμαν πετυχαίνει εκεί που άλλα μουσικά δράματα σκοντάφτουν
Η Μαγεμένη (Enchanted) του Κέβιν Λίμα (2007)
Απόλυτα Disney αλλά και όχι, τελείως παραμύθι αλλά και με ρεαλιστικές παρεμβάσεις, απόλυτα σεβόμενο τις απαρχές του αλλά και γνήσια αυτοπαρωδικό, το φιλμ του Κέβιν Λίμα χρησιμοποιεί το παρελθόν της Έιμι Άνταμς στο μουσικό θέατρο για να δημιουργήσει μια σύγχρονη πριγκίπισσα που προετοιμάζει το έδαφος για την επερχόμενη δεύτερη αναγέννηση της Disney (θα επιστρέψουμε σε λίγο σε αυτό), να εξερευνήσει τη θέση του παραμυθιού σε έναν αληθινό κόσμο και να γεμίσει το σπίτι του «απορροφημένου από την πραγματικότητα» Πάτρικ Ντέμπσι πουλιά και σκιουράκια που καθαρίζουν τραγουδώντας εύθυμες νότες. Η μουσική του Άλαν Μένκεν, πρωτοπαλίκαρου του στούντιο στις αρχές της εμβληματικής δεκαετίας του 1990 για την Disney, κάνει ακόμα πιο εύκολη τη μετάβαση, η υπόθεση όμως ολοκληρώνει το θαύμα της μόλις η Σούζαν Σάραντον μετατραπεί σε έναν τεράστιο δράκο στη Times Square της Νέας Υόρκης και αρχίζει να σκορπά την καταστροφή. Ποιος είπε ότι το παραμύθι και η meta-διάθεση δεν μπορούν να συμπλεύσουν;
Pitch Perfect του Τζέισον Μουρ (2012)
Δεν βρήκε ποτέ τον δρόμο του για τις ελληνικές αίθουσες, ήταν όμως ένα pop φαινόμενο, το οποίο ξεκίνησε εκρηκτικά από την Αμερική και σταδιακά κατέκτησε τον κόσμο. Με κεντρικό πρόσωπο την λάμψη της δυτικής πόρτας της Άννα Κέντρικ και κύριο σύμμαχο τους αρμονικούς συνδυασμούς των φωνών του cast πάνα σε μερικά από τα πιο γνωστά pop κομμάτια της εποχής, το «Pitch Perfect» πάτησε πάνω στο νεανικό άγχος της αποδοχής, την επιτυχία που αποζητούν οι κοινωνικά απόκληροι (με τα πρότυπα της Αμερικής, πάντα) και την φαρσοκωμωδία που πάντα αγαπά το είδος για να μιλήσει με τις A cappella εκδοχές των τραγουδιών του απευθείας στην καρδιά του παγκόσμιου κοινού, προκαλώντας ενθουσιασμό σε sing-along προβολές. Acca-πίστευτο, pitches.
Διαβάστε ακόμα: Κάποιος να γράψει ένα μιούζικαλ για την Αννα Κέντρικ και τον Τζέιμς Κόρντεν!
Χορεύοντας στο Σκοτάδι (Dancer in the Dark) του Λαρς Φον Τρίερ (2000)
Ανέκαθεν στα μιούζικαλ, η στιγμή που ο ήρωας ή η ηρωίδα ξεπερνούσε την πραγματικότητα και εξέφραζε τον ψυχισμό του με ένα μουσικό ιντερλούδιο ήταν εκείνο ακριβώς το δευτερόλεπτο που η φαντασία συναντούσε την πραγματικότητα και που, για λίγα λεπτά, όλες οι έγνοιες του ρεαλισμού δεν είχαν πια σημασία. Ο Λαρς Φον Τρίερ ξεκινά από αυτή την ιδέα για να εισάγει στο βαριά ρεαλιστικό σύμπαν του την έννοια του μιούζικαλ, ορίζοντάς το ως την φυγή της Σέλμα του (η απόλυτα ιδανική Μπιορκ ισορροπεί ανάμεσα στην εκκεντρική persona της και τις ερμηνευτικές απαιτήσεις του εξίσου εκκεντρικού δημιουργού) σε ένα κόσμο κυριολεκτικά πολύχρωμο, widescreen και εν τέλει μαγικό, έναν κόσμο που ανοίγει τους ορίζοντές της με τρόπο που ποτέ δε θα επιτρέψει ο περιορισμός της όρασής της. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο το φιλμ του Λαρς Φον Τρίερ πατά με το ένα πόδι στις κλασικές ανησυχίες του σκηνοθέτη και με το άλλο στις παραδοσιακές αρχές του μιούζικαλ, δημιουργώντας κάτι μοναδικό, που αναπτερώνει την ψυχή του θεατή μαζί με την καρδιά της Σέλμα και που τελικά τον προσγειώνει απότομα στην πραγματικότητα, ακριβώς όπως συμβαίνει κάθε φορά που το παραμύθι απλά τελειώνει. «I’ve seen it all»; Να κάτι που δεν πρέπει να λέει κανείς ποτέ για το σινεμά του Τρίερ.
Διαβάστε ακόμα: Από Βάγκνερ μέχρι Μπάουι και Μπιορκ: οι μουσικές των ταινιών του Λαρς φον Τρίερ σε συναυλία
Ο Θεός Mαζί της (God help the girl) του Στιούαρτ Μέρντοχ (2014)
Η Eμιλι Μπράουνινγκ είναι pop, τα χείλη της Χάνα Μάρεϊ είναι pop, η βαρκάδα στην Γλασκόβη είναι pop, η κλισέ ιστορία είναι pop, τα μαλλιά του Oλι Αλεξάντερ είναι pop, τα βλέμματα προς την κάμερα είναι pop, τα κόκκινα χείλη είναι pop, οι Belle & Sebastian είναι pop, η μελαγχολία είναι pop, τα όνειρα είναι pop, η εφήμερη αγάπη είναι pop, η ενηλικίωση είναι pop, οι κασέτες είναι pop, το «God help the girl» είναι pop. Ξεκινώντας από το Kickstarter αποζητώντας χρηματοδότηση ως μια ιστορία «για ένα κορίτσι και ένα αγόρι και ένα κορίτσι και τη μουσική που έφτιαξαν ένα ανέμελο καλοκαίρι» και με αφορμή μια σειρά τραγουδιών που έγραψε ο Μέρντοχ προορισμένα να ερμηνευτούν όχι από τους Belle & Sebastian αλλά από ένα γκρουπ με γυναικεία φωνητικά, το φιλμ μπορεί να άλλαξε πρωταγωνιστές στην πορεία αλλά όχι και πνεύμα, παραμένοντας ανάλαφρο αλλά και μελαγχολικό, χρωματιστό αλλά και μουντό, αισιόδοξο αλλά και προβληματισμένο, ακριβώς όπως και ένα τραγούδι των Belle & Sebastian (το οποίο, επίσης, είναι pop).
Διαβάστε επίσης: Οι Belle and Sebastian διασκευάζουν Primitives (και όλα αυτά σε ένα υπέροχο βίντεο κλιπ κινουμένων σχεδίων)
Stage Fright του Ζερόμ Σαμπλ (2014)
Και όμως, το «Stage Fright» είναι ένα πραγματικό μιούζικαλ τρόμου. Και όχι με τον τρόπο που συνδύασε τα είδη το, περισσότερο συγγενές με το «Rocky Horror Picture Show», «Phantom of the Paradise» (αν και το «Stage Fright» έχει πολύ μεγάλη σχέση αισθητικά με το φιλμ του Ντε Πάλμα, το οποίο φυσικά δεν είναι η μόνη ταινία όπου κάνει αναφορά). Oχι, το φιλμ του Σαμπλ είναι ακριβώς ένα slasher μιούζικαλ, σαν το «Sleepaway Camp» να συναντά το «Glee». Έχει πρωτότυπα μουσικά κομμάτια από τον ίδιο τον Σαμπλ (από άριες και παραδοσιακού τύπου broadway τραγούδια μέχρι - επηρεασμένα από την μουσική των 80ς - ροκ ιντερλούδια του δολοφόνου, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, φοράει μάσκα... kabuki), έχει χορογραφίες, έχει κουβάδες αίμα κι έχει όλα τα κινούμενα στερεότυπα που θα μπορούσες να βρει κανείς σε ένα μιούζικαλ και ένα φιλμ τρόμου (δηλαδή, για όνομα, έχει κομμάτι με ρεφραίν «I'm gay, I'm gay but not in that way»). Και πέρα από αυτά, σπάει ακομπλεξάριστα πλάκα με τον εαυτό του, είναι γνήσια αστείο και δεν αποφεύγει να πλημμυρίσει την οθόνη με αίμα. Eξτρα bonus, για την παρουσία της Μίνι Ντράιβερ και του… Meatloaf, σε έναν, απρόσμενα μη-τραγουδιστικό ρόλο (το σύμπαν ήρθε σε ισορροπία φέτος με την «εμφάνισή» του στο «Πάρτι με... Λουκάνικα»). Πέφτει αυλαία.
8 Γυναίκες (8 Femmes) του Φρανσουά Οζόν (2002)
Ο Φρανσουά Οζόν κέρδισε την φήμη του απρόβλεπτου και πάντα ενδιαφέροντα σκηνοθέτη με ταινίες όπως το «8 γυναίκες». Μάζεψε σε ένα σπίτι τις μεγαλύτερες ηθοποιούς της Γαλλίας αυτή τη στιγμή (από τους θρύλους Φανί Αρντάν, Κατρίν Ντενέβ, Εμανουέλ Μπεάρ και Ιζαμπέλ Ιπέρ μέχρι τις νεότερες Βιρζινί Λεντουαγιέν και Λουντιβίν Σανιέ), τις έντυσε με κοστούμια που θα ζήλευε ο Τοντ Χέινς, τις κινηματογράφησε με Technicolor πολυχρωμία που θα ζήλευε ο Ντάγκλας Σερκ και τις έδωσε να ερμηνεύσουν και από ένα τραγούδι που, πιθανώς ποτέ να μην ενέκρινε η Άγκαθα Κρίστι, όμως έδωσε στο μυστήριο φόνου της ταινίας έναν απρόβλεπτο χαρακτήρα και μια πρωτοτυπία που δε συναντούσαμε συχνά στο είδος, τουλάχιστον μέχρι εκείνη τη στιγμή. Oλα τα στοιχεία είναι κρυμμένα στις νότες, ποιος να το φανταζόταν;
Διαβάστε ακόμα: Ο Φρανσουά Οζόν μιλάει στο Flix: «Το "Frantz" είναι μια επίκαιρη ταινία»
Μέχρι την Aκρη του Κόσμου (Across the Universe) της Τζούλι Τέιμορ (2007)
Το «Across the Universe» χρησιμοποιεί στην ανάπτυξή του την λογική του θεατρικού «Mamma Mia», μόνο που ανταλλάζει τους ABBA με τους Beatles και, επιπλέον, προσπερνά το θεατρικό σανίδι για να κάνει απευθείας ντεμπούτο στην μεγάλη οθόνη (αν και η Τζούλι Τέιμορ έχει αποδείξει ήδη περίοπτα την σκηνοθετική της δεινότητα στο θέατρο). Το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενα πολύ φιλικό προς τον θεατή και γεμάτο από εκείνη την χαρούμενη αφέλεια των Beatles, αν και πασχίζει να βρει αφηγηματικό ρυθμό που να το παρασύρει οργανικά από μουσικό σε μουσικό ιντερλούδιο. Παρόλα αυτά, η τραγουδιστή εξομολόγηση του «I wanna hold your hand» ξεπερνά ακόμα και την ερμηνεία έκπληξη του Τζο Κόκερ στο «Come Together» ενώ oι Eβαν Ρέιτσελ Γουντ και Τζιμ Στέρτζες παρασύρουν εύκολα τον θεατή με το ουμανιστικό love story τους χωρίς να δίνουν ευκαιρίες για επιπλέον αμφισβητήσεις. Εξάλλου, «Let it be», ρε παιδιά.
Διαβάστε ακόμα: Η Εβαν Ρέιτσελ Γουντ τραγουδά Μπομπ Ντίλαν σε jazzy ρυθμούς
Μία Φορά (Once) του Τζον Κάρνεϊ (2006)
Χρησιμοποιώντας την μουσική όχι απλά ως μέσο ανάπτυξης της ιστορίας αλλά ως το ουσιαστικό μέσο έκφρασης των χαρακτήρων (και όχι σε κάποιο φανταστικό επίπεδο αλλά με έναν αληθινό, συναισθηματικό, απόλυτα αληθινό τρόπο), το φιλμ του Κάρνεϊ ακολουθεί μέσα από τα τραγούδια του την γνωριμία, την αγάπη και τελικά την ανακάλυψη δύο ανθρώπων μέσα από την μουσική τους, αποτελώντας μια απόλυτα χαμηλότονη αλλά αυθεντική αφήγηση μουσική, μια ειλικρινή ρομαντική ιστορία και τελικά ένα σπαρακτικό ανθρώπινο πορτρέτο. Λεπτομέρεια κλειδί; Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της ταινίας είναι υπεύθυνοι και για την σύνθεση των τραγουδιών. Ίσως για αυτό να είναι τόσο ανατριχιαστικά ειλικρινής η ερμηνεία τους και ο λόγος που η ταινία συνδέει τόσο έντονα την μουσική δημιουργία με την ουσιαστική ανάγκη για έκφραση.
Ψυχρά κι Ανάποδα (Frozen) των Κρις Μπακ και Τζένιφερ Λι (2013)
H Disney χρησιμοποιεί όλα τα κλισέ της για να τα αποδομήσει και να αποδείξει ότι η πραγματική αγάπη ίσως τελικά να μην περιλαμβάνει τον πρίγκιπα με το άσπρο άλογο, δημιουργώντας χαρακτήρες που αρνούνται να λάβουν τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά που η ίδια η εταιρεία επέβαλε από την αρχή της πορείας της. Ο «κακός» δεν είναι ο κακός, ο «πρίγκιπας» δεν είναι ο πρίγκιπας, (εντάξει το sidekick παραμένει το sidekick), η μία «πριγκίπισσα» δεν δίνει ούτε δεκάρα για τον θρόνο και η άλλη «πριγκίπισσα» δε θέλει να ακούει για ρομαντικές ιστορίες και επιθυμεί απλά να παραμείνει μόνη, ισχυρή και κυρίαρχος του εαυτού της. Υπάρχει μάλιστα και μια μεγάλη ανατροπή σχετικά με το «φιλί αληθινής αγάπης» που θεωρητικά θα δώσει τη λύση! Το «Frozen», βέβαια, δεν είναι αυτοπαρωδικό όπως η «Μαγεμένη», όμως κατά μία έννοια ανατρέπει ακόμα περισσότερο τους κανόνες, παραδίδοντας μουσικά νούμερα που μένουν στο μυαλό και επιβεβαιώνοντας αφενός την επιστροφή της Disney σε ένα σύγχρονο, παραμυθένιο κόσμο και αφετέρου τη δύναμη των μιούζικαλ να ενσωματώνουν το πλήθος των ιδεών τους σε ένα απλό, μουσικό σκετς, που είναι και ο κύριος λόγος που, παρά το πέρασμα των εποχών, ποτέ έχουν την ικανότητα να αποτυπώσουν το νόημα του «τώρα».
Διαβάστε ακόμα
