O Ελβετός σκηνοθέτης Φαμπρίς Αρανιό συνάντησε για πρώτη φορά τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ την εποχή των γυρισμάτων του «Notre Musique», εντεταλμένος από την παραγωγή τότε να βοηθήσει ως casting director αλλά και location manager για το τρίτο μέρος του φιλμ. Η γνωριμία του με τον Γκοντάρ θα ήταν καθοριστική, αφού η συνεργασία τους θα συνέχιζε τόσο στο «Film Socialisme» όσο και στο «Adieu au Langage», με τον Αρανιό να είναι σήμερα ένας από τους ανθρώπους που ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ εμπιστεύεται περισσότερο για κάθε νέο του κινηματογραφικό πείραμα.
Το Flix μίλησε με τον Φαμπρίς Αρανιό, λίγες ημέρες πριν έρθει στην Ελλάδα, ως επίσημος προσκεκλημένος του αφιερώματος «Τώρα Γκοντάρ» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας (5 - 18 Ιουνίου), σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας στο πλαίσιο του προγράμματος Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014, και φυσικά δεν μπόρεσε παρά να ρωτήσει με λεπτομέρειες πως είναι να συνεργάζεσαι, να ζεις και να υπάρχεις δίπλα στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ.
Ο Φαμπρίς Αρανιό ήταν αποστομωτικός: «Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους.»
Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους. Οταν με ρωτάνε πως είναι να δουλεύεις με τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, προτιμώ να μιλάω για τον Ζαν-Λικ και όχι για τον Γκοντάρ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι του μιλάω στον ενικό! Είναι μια μεγάλη ερώτηση. Φυσικά και είχα άγχος και τρακ πριν τον γνωρίσω. Φοβήθηκα μήπως αρχίσει να με ρωτάει για τις ταινίες του και πόσο καλά γνωρίζω το έργο του. Νοίκιασα όσες περισσότερες ταινίες μπόρεσα να βρω για να είμαι προετοιμασμένος. Αλλά τελικά αυτό που συνάντησα ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Και αντίθετα με όσα πιστεύουν όσοι δεν τον έχουν γνωρίσει, είδα έναν άνθρωπο απλό, ευγενικό που είναι σύνέχεια σε εκρήγορση και ξέρει ακριβώς τι θέλει. Ολοι πιστεύουν ότι ο Ζαν-Λικ είναι σκληρός, απροσπέλαστος, απαιτητικός. Κι όμως δεν είναι.
Δεν ήμουν ποτέ μεγάλος φαν του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Είχα δει κάποιες από τις ταινίες του, αλλά οι δικές μου αναφορές ως σκηνοθέτης ήταν, λόγω της ιταλικής καταγωγής μου ο Αντονιόνι. Επίσης λατεύω το σινεμά του Κιαροστάμι. Αυτό είναι το σινεμά που αγαπώ. Είχα φυσικά δει κάποιες από τις ταινίες του - το «Με Κομμένη την Ανάσα», την «Περιφρόνηση», το «Passion» - όταν ήμουν στη σχολή. Οταν οι παραγωγοί του μου πρότειναν να συνεργαστούμε δεν φοβήθηκα. Γενικά δεν φοβάμαι εύκολα. Είπα από μέσα μου «Γιατί όχι;». Και τελικά δεν είχα κανένα λόγο να φοβάμαι.
Ο Ζαν-Λικ είναι άνθρωπος που ψάχνει πολύ τις νέες τεχνολογίες και του αρέσει να δοκιμάζει νέα πράγματα. Οταν ξεκινούσε την προετοιμασία για το «Film Socialisme» με φώναξε ξανά για να αναζητήσω τις τοποθεσίες που απαιτούνταν στην Ελβετία. Ταυτόχρονα όμως δεν ήξερε αν θα γυρίσει την ταινία σε φιλμ ή σε βίντεο. Δεν έχω πρόβλημα με την τεχνολογία και όταν μου ζήτησε να δοκιμάσω μια μικρή ψηφιακή κάμερα που είχε μόλις αγοράσει, ξεκίνησα αμέσως τις δοκιμές. Αμέσως κατάλαβα ότι η κάμερα δεν είχε ενδιαφέρον και πως η ποιότητα δεν ήταν καλή. Αλλά όταν τη δοκίμασα σε χαμηλό φωτισμό, εκεί όπου φυσιολογικά δεν θα μπορούσε να καταγράψει τίποτα, τα πράγματα άρχισαν να αποκτούν ενδιαφέρον. Η εικόνα πλέον έμοιαζε σαν πίνακας ζωγραφικής. Του έδειξα τα τεστς, του μίλησα για το γεγονός πως στα ελαττώματά της η κάμερα απέδιδε εικόνες απίστευτης ομορφιάς και αμέσως ενθουσιάστηκε. Μου ζήτησε να γίνω διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας και έτσι η συνεργασία μας έγινε πιο στενή και οδήγησε και στον πειραματισμό μας με το 3D στο «Adieu au Langage».
Οι τελευταίες ταινίες του Ζαν-Λικ είναι σαν μια διαδρομή με το τρένο όπου ξαφνικά το βλέμμα σου φεύγει και παρακολουθεί από το παράθυρο το τοπίο. Υπάρχει πάντα σενάριο στις ταινίες του Ζαν-Λικ. Ακόμη και σε αυτές τις τελευταίες του, που μοιάζουν πιο πειραματικές. Απλά το σενάριο αποτελείται από έναν πίνακα στον τοίχο με κομμάτια σκηνών και μια μεγάλη βιβλιοθήκη όπου μαζί με τους συνεργάτες του διαλέγει ποιος συγγραφέας θα ταίριαζε σε κάθε κομμάτι της ταινίας και θα μπορούσε να είναι έμπνευση για το σενάριο. Στο «Film Socialisme» υπάρχει αφήγηση βασισμένη στο μύθο του «Μίτου της Αριάδνης» και στο «Adieu au Langage» η σχέση του ζευγαριού. Θα περιέγραφα τις τελευταίες του ταινίες ως μια σειρά από ζωγραφικά φρέσκο. Υπάρχει πάντα μια ιστορία και όλες οι τελευταίες του ταινίες ξεκινούν από μια ιστορία και μια κεντρική ιδέα. Στη συνέχεια όμως ακολουθεί μια διαδρομή και μόλις ξεκινάει το τρένο αφαιρείσαι από τη θέα έξω από το παράθυρο. Υπάρχει πάντα λογική στο πως είναι τοποθετημένες οι σκηνές στο έργο του.
Η ταινία είναι ένα πράγμα και το Φεστιβάλ Καννών είναι ένα άλλο πράγμα. Οταν είδα το «Adieu au Langage» στις Κάννες ήταν σαν να έβλεπα ένα παιδί που έχει πια μεγαλώσει, έχει φύγει από την αγκαλιά των δημιουργών του και κάνει τα πρώτα του βήματα. Μπορώ να φανταστώ τη λογική του να βραβεύσουν τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ μαζί με τον Ξαβιέ Ντολάν, όλο αυτό το παιχνίδι ανάμεσα στον μεγαλύτερο και τον μικρότερο σε ηλικία, αλλά αυτά δεν έχουν να κάνουν με την ταινία. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Από τη μία το καθαρά κινηματογραφικό κομμάτι, όταν βλέπεις πως η ταινία που μέχρι τότε έφτιαχνές στον υπολογιστή σου αντέχει σε μια από τις μεγαλύτερες αίθουσες του κόσμου, και το κομμάτι το επικοινωνιακό που είναι το κόκκινο χαλί, τα βραβεία και η δημοσιότητα που παίρνει μια ταινία επειδή ακριβώς βρίσκεται στο Φεστιβάλ των Καννών.
Το «Adieu au Langage» δεν είναι η τελευταία ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Είναι η νέα ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Ειναι τελείως παράλογο αυτό που όλοι προσπαθούν να πειστούν πως η καριέρα του Ζαν-Λικ έχει τελείωσει και πως το «Adieu au Langage» είναι η τελευταία του ταινία. Η διαθήκη του, και άλλα τέτοια. Στην πραγματικότητα υπάρχει ακόμη μια ταινία που θα κλείσει την άτυπη τριλογία που ξεκίνησε με το «Film Socialisme». Υπάρχει πάντα μια ιδέα στο μυαλό του και μόνο το σινεμά μπορεί να τις αποκρυσταλλώσει.
H μεγαλύτερη προσφορά του Ζαν-Λικ στο σινεμά είναι η ελευθερία που έδωσε στο μέσο. Οι τελευταίες του ταινίες μοιάζουν με τις πρώτες, όσον αφορά τις ελευθερίες που πήρε σε σχέση με το συμβατικό σινεμά. Για τους νέους κινηματογραφιστές, αυτό που μπορούμε να κρατήσουμε από αυτόν είναι η ελευθερία. Εβλεπα πρόσφατα την «Περιφρόνηση» και ομολογώ πως τώρα είναι πιο ελεύθερος από πότε. Νομίζω ότι δεν βρισκόμαστε στο τέλος του σινεμά. Είμαστε σε ένα σημείο όπου μπορούμε να συνεχίσουμε να εξερευνούμε την χαμένη ήπειρο του σινεμά. Δεν χρειάζεται να θεωρούμε ότι το ψηφιακό σινεμά έχει αντικαταστήσει το φιλμ. Είναι απλά κάτι καινούριο. Κάτι που δίνει νέες δυνατότητες και πιθανότητες στην έκφραση. Στο τι μπορούμε να κάνουμε με την εικόνα και τον ήχο. Η ελευθερία του Ζαν-Λικ είναι ένα παράδειγμα για όλους μας.
Ο Φαμπρίς Αρανιό θα βρίσκεται στην Ελλάδα, καλεσμένος της Ταινιοθήκης της Ελλάδας σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας στο πλαίσιο του προγράμματος Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014, για να παρουσιάσει τα τα «Film Socialisme», «Οπερ Εδει Δείξε», «JLG/JLG: Αυτοπροσωπογραφία του Δεκέμβρη» και το «Adieu au Langage», ενώ θα είναι και βασικός ομιλητής στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τίτλο «2, 3 πράγματα που έμαθα από αυτόν!» που θα γίνει την Πέμπτη 12 Ιουνίου στις 19.00.
Διαβάστε ακόμη:
- Οδηγός επιβίωσης για το αφιέρωμα «Τώρα Γκοντάρ» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας
- Histoire(s) du Cinéma: Οταν ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ έκανε viral την ιστορία του σινεμά
- Επίσημη πρώτη για το «Adieu au Langage» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας
- «Τώρα Γκοντάρ» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας
- Κάννες 2014: Από τον Ξαβιέ Ντολάν στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ (και όχι το αντίστροφο)
- Κάννες 2014: Να γιατί ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ δεν ήρθε στο Φεστιβάλ
- Κάννες 2014: Ζαν-Λικ Γκοντάρ FOR EVER
- «Σήμερα, όλος ο κόσμος φοβάται». Τρέιλερ για το «Adieu au Langage» του Γκοντάρ
- Ταινίες για ενα αξέχαστο καλοκαίρι #14: «Η Περιφρόνηση» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ
- Ο ανύπαρκτος σοσιαλισμός του Ζαν Λικ Γκοντάρ
