Ο Κύρος Παπαβασιλείου, γεννημένος στην Κύπρο, μπήκε με ορμή στον κινηματογραφικό χάρτη όταν, το 2015, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, οι «Εντυπώσεις Ενός Πνιγμένου», έκανε την πρεμιέρα της στο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ του Ρότερνταμ. Οχι τυχαία, μια και, λίγα χρόνια νωρίτερα, η μικρού μήκους «Για το Ονομα του Σπουργιτιού», είχε συμμετάσχει στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Καννών.
Τώρα, ο Παπαβασιλείου επιστρέφει με τη νέα ταινία του, «Κάμπια Νύμφη Πεταλούδα», που βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη, 4 Απριλίου, από τη Weird Wave, και μιλά στο Flix για όσα κάνουν το σινεμά δικό του και όσα πρέπει να γίνουν... όλων μας. Με πρωταγωνιστές τους Μαρία Αποστολακέα, Χρήστο Σουγάρη, Μάκη Παπαδημητρίου, Γιάννη Νιάρρο και Στεφανία Σωτηροπούλου, η ταινία προβλήθηκε στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, ενώ κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο τμήμα Film Forward του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2023, και το βραβείο κοινού «Αθηνοράματος» στο πρόσφατο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου της Αθήνας. Διαβάστε παρακάτω όσα μας είπε.
Σε ένα κόσμο όπου ο χρόνος δεν είναι γραμμικός, η σχέση ενός ζευγαριού, της Πηνελόπης και του Ισίδωρου, δοκιμάζεται καθώς οι αναμνήσεις από το παρελθόν και το μέλλον αλλάζουν αδιάκοπα.
Η κάθε σου ταινία, συμπεριλαμβανομένης αυτής εδώ, μοιάζει με μια πρόκληση που βάζεις στον εαυτό σου. Τι σε προκαλεί, λοιπόν, σ' ένα νέο σχέδιο;
Κάθε θέμα και κάθε έμπνευση, για εμένα, απαιτεί τη δική του φόρμα και τη δική του φωνή σε επίπεδο σεναρίου και ταινίας. Ετσι η πρόκληση είναι να είσαι ειλικρινής και αληθινός χωρίς απαραίτητα να ακολουθείς συμβάσεις ή το κατά πόσο θα γίνεις δημοφιλής. Να γίνεσαι αυτό που σου δίνεται, μέσα από μια διαίσθηση γι' αυτό που σε απασχολεί. Αυτό δίνει μια ιδιάζουσα υφή στις ταινίες μου, είναι σαν να μιλούν με το θεατή μέσω ενός ιδιώματος που συγγενεύει αλλά δεν είναι το ίδιο με την κοινή γλώσσα του κινηματογράφου, κι αυτό νομίζω πηγάζει από την εμπειρία μου ως Κύπριος σε μια Αθήνα της κοινής ομιλουμένης. Προτιμώ δηλαδή μια ταινία που κάνω να είναι κάπως ξένη, και να επαφίεται στη φιλοξενία του θεατή αν θα γίνει ευπρόσδεκτη η ταινία ή όχι. Επίσης, πιστεύω ότι είναι καλό, και για μένα χρέος μου, αφού μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω ταινίες, να τις κάνω με στόχο να τις οδηγήσω σε ανεξερεύνητες περιοχές. «Το μόνο χρέος μας είναι η αλήθεια, μέσα στα χρεωμένα μας σπίτια» (Λεξ).
Θα χαρακτήριζες το «Κάμπια Νύμφη Πεταλούδα» ως ταινία στο είδος του φανταστικού; Ποια είναι η σχέση σου με το σινεμά είδους και γιατί επέλεξες ένα τέτοιο είδος για να μιλήσεις για ζητήματα υπαρξιακά, ή φαινόμενα της δικής μας, σημερινής κοινωνίας;
Η ταινία είναι ένα υβρίδιο, μια πρόσμιξη τριών τουλάχιστον ειδών. Αυτά είναι το είδος του φανταστικού, το είδος της επιστημονικής φαντασίας, και το κοινωνικό δράμα. Παράλληλα, και κυρίως, είναι και μια αλληγορία για την υπαρξιακή μας συνθήκη. Αυτό προς το οποίο σίγουρα τείνω, είναι να δημιουργώ μια αλληγορική συνθήκη η οποία δεν είναι νατουραλιστική, συγγενεύει περισσότερο με το παράλογο ή με το όνειρο. Βρίσκω πολλές φορές παράλογο αυτό τον κόσμο, και προσπαθώ να βρω ένα νόημα μέσα σε αυτόν, όπως και οι πρωταγωνιστές στις ταινίες μου.
Βρίσκω πολλές φορές παράλογο αυτό τον κόσμο, και προσπαθώ να βρω ένα νόημα μέσα σε αυτόν, όπως και οι πρωταγωνιστές στις ταινίες μου.»
Πώς επέλεξες την εξαιρετική Μαρία Αποστολακέα ως πρωταγωνίστρια και πώς συνεργαστήκατε;
Μέσω των casting directors, Σωτηρίας Μαρίνη και Ακη Γουρζουλίδη, είδα ένα δοκιμαστικό που είχε κάνει. Δεν είχε την αυστηρά επαγγελματική στάση που έχουν συνήθως οι ηθοποιοί, και έτσι έκανα ένα online τηλεφώνημα μαζί της. Πέρασε από ένα είδος ακρόασης, διαβάζοντας ένα απόσπασμα από τα «Άσματα του Μαλντορόρ». Διαισθάνθηκα κάποιες ποιότητες σκληρότητας και ευαισθησίας μαζί, και ήταν ακριβώς αυτό που έψαχνα. Ηταν βέβαια τυχερή γιατί βρήκαμε μια αντίστοιχα άξια ηθοποιό που της μοιάζει σε νεαρότερη ηλικία, τη Στεφανία Σωτηροπούλου. Πώς συνεργαστήκαμε; Απλώς την κατηύθυνα όσον αφορά το πόσο λίγο ή πολύ εκφραστική έπρεπε να είναι στη δεδομένη στιγμή. Δεν με ένοιαζε να ξέρει πολλά για τον ρόλο, ούτε απαραίτητα να καταλαβαίνει το σενάριο. Κι έτσι, σιγά-σιγά νομίζω καταλάβαμε ότι είχαμε τα ίδια επίπεδα νόησης και βλακείας.
Η Πηνελόπη της ταινίας σου δεν... «περιμένει», αντίθετα προσπαθεί να δράσει. Ποια είναι η στάση σου απέναντι στη γυναίκα του σήμερα; Πώς πιστεύεις ότι η ταινία εκφράζει τη στάση σου αυτή;
Η προσπάθεια της Πηνελόπης είναι να βρει νόημα μέσα σε ένα παράλογο ή και ανόητο κόσμο. Ο,τι κάνει, το κάνει για να νοηματοδοτήσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Πιστεύω ότι όπως όλες οι εκφάνσεις του ανθρώπου, έτσι και η γυναίκα είναι αναγκασμένη να βγάζει ένα νόημα και να το αποδίδει με τις πράξεις της, να δίνει νόημα στην ελευθερία μέσα στην οποία γεννήθηκε, ανεξάρτητα από κάθε εξουσιαστική δύναμη που προσπαθεί να την κάμψει. Πολλά πράγματα όπως η γυναίκα, η μητρότητα, (αλλά και τι είναι ο άντρας; και η πατρότητα;) είναι πολύ σύνθετα και ανεξερεύνητα, ξέρουμε πολύ λίγα πράγματα γι’ αυτά. Διατρέχω τον κίνδυνο να μιλήσω για κάτι που δεν είμαι, να κάνω ένα είδος οικειοποίησης. Από την άλλη, πρέπει να επιτρέπεται ένας διάλογος στο πλαίσιο μιας ενσυναίσθησης μεταξύ όλων μας, γιατί είμαστε όλοι διαφορετικοί.
Κάνεις σινεμά εδώ και περίπου μια δεκαετία, τι βρίσκεις πως έχει αλλάξει, από τη μια πλευρά στη διαδικασία χρηματοδότησης και παραγωγής, από την άλλη στη σχέση των ταινιών με το κοινό, με τους θεατές;
Στην εποχή που διανύουμε, ο παραγωγός πολλές φορές έχει πάρει ένα ρόλο auteur. Λειτουργεί πια σαν ένα είδος curator που έχει την ίδια βαρύτητα με τον σκηνοθέτη-auteur. Οι διάφορες αγορές των φεστιβάλ έχουν τυποποιήσει μια διαδικασία παραγωγής που προς το παρόν βοηθά τις ελληνικές (και κυπριακές) ταινίες. Επίσης, βλέπω ότι όλο και περισσότεροι νέοι και νέες έχουν ταλέντο, αλλά όσο κι αν το ταλέντο αυξάνεται ποσοτικά, δεν ξέρω αν μειώνεται το ποσοστό των ταινιών που είναι ανούσιες. Οσον αφορά το κοινό, είναι πιο έξυπνο και πιο διψασμένο απ' όσο νομίζουμε και απ'όσο του βάζουμε τον πήχη. Ισως γι’ αυτό μια ταινία σαν το «Κάμπια Νύμφη Πεταλούδα» να έλαβε το βραβείο κοινού στο Διαγωνιστικό τμήμα Film Forward του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Εννοώ, το κοινό είναι τόσο εκπαιδευμένο όσο και ο κάθε δημιουργός και σίγουρα δεν μπορείς να το ξεγελάσεις.
