Συνέντευξη

Γκολσιφτέ Φαραχανί. Με πατρίδα το σινεμά

στα 10

Είναι η πιο διάσημη ηθοποιός του Ιράν. Κι επισήμως ανεπιθύμητη στη χώρα της. Στην «Πέτρα της Υπομονής» του Ατίκ Ραχίμι δίνει μια ακόμη σπουδαία ερμηνεία στον ρόλο μιας γυναίκας που όπως μας λέει την καταλαβαίνει βαθιά.

Γκολσιφτέ Φαραχανί. Με πατρίδα το σινεμά
photo: Lisa Roze

Η «Πέτρα της Υπομονής» υπήρξε αρχικά βιβλίο. Οταν η Γκολσιφτέ Φαραχανί το διάβασε, ζούσε ήδη στη Γαλλία. Είχε προφτάσει να χτίσει μια σπουδαία καριέρα στην πατρίδα της, να μεταμορφωθεί σε σταρ, να γυρίσει ήδη περισσότερες από δεκαπέντε ταινίες. Ξεκίνησε να παίζει σε ηλικία 14 ετών. «Ημουν ένα αγρίμι, δεν είχα ιδέα τι έκανα, έβλεπα τα πάντα σαν παιχνίδι» λέει σήμερα η ίδια. Στην πορεία όμως το παιχνίδι της έγινε σοβαρό, οι ερμηνείες της της έφεραν θαυμαστές, βραβεία, ρόλους, δημοσιότητα. Το 2008 Ο Ρίντλεϊ Σκοτ της δίνει έναν από τους βασικούς ρόλους στο «Body of Lies», μια ταινία με την οποία οι Ιρανικές αρχές δεν μένουν καθόλου ικανοποιημένες. Η εξοδός της από την χώρα απαγορεύεται προσωρινά. Η κριτική που της ασκείται είναι έντονη. Το «Τι Απέγινε η Ελι» του Ασγκάρ Φαρχαντί θα είναι η τελευταία ταινία που θα γυρίσει στο Ιράν. Με βάση τη Γαλλία θα ξεκινήσει μια διεθνή καριέρα. Μόνο που η υποψηφιότητά της στα Σεζάρ για το «Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα», μια «τολμηρή» φωτογράφιση για το Madame Figaro ένα βίντεο του Ζαν Μπατίστ Μοντινό που παρουσιάζει τους υποψήφιους γυμνούς, θα αποτελέσουν το τέλος της σχέσης της με την πατρίδα της. Τουλάχιστον όσο η πολιτική εξουσία παραμένει στα χέρια των θρησκευτικών ηγετών. Η Γκολσιφτέ Φαραχανί είναι πλέον ανεπιθύμητη στην πατρίδα της, αλλά πολύ επιθυμητή από το σινεμά. Αν αναρωτιέστε ακόμη για το γιατί, δείτε απλά την «Πέτρα της Υπομονής». Στην ταινία του Ατίκ Ραχίμι, υποδύεται μια γυναίκα στο Αφγανιστάν που ανακαλύπτει τον εαυτό της στο πλευρό του πολεμιστή άντρα της που βρίσκεται σε κώμα ενώ η πόλη γύρω τους είναι σε πόλεμο. Την συναντήσαμε στο Παρίσι και μιλήσαμε μαζί της για την ταινία, το Ιράν και την νέα πατρίδα της, αυτή του σινεμά.

2 Με τον Ατίκ Ραχίμι

Ενας τέτοιος ρόλος σε μια κινηματογραφική ταινία είναι τρομερά σπάνιος. Πόσες φορές μπορείς να βρεις ένα φιλμ που δεν στηρίζεται απλά σε έναν μόνο ρόλο, μα που δίνει την ευκαιρία στον χαρακτήρα, να εξελίσσεται τόσο βαθιά και τόσο γρήγορα. Η ηρωίδα μου είναι σαν να ζει μια ολόκληρη ζωή στην διάρκεια του. Νομίζω ότι κάθε ηθοποιός θα ήθελε ένα ρόλο σαν αυτό. Από την πρώτη στιγμή που διάβασα το βιβλίο ήξερα ότι θα γίνει ταινία και ήθελα να είμαι εγώ η ηθοποιός που θα παίξει αυτό το ρόλο.

Ο Ατικ Ραχίμι είχε τις αμφιβολίες του για το αν μπορώ να τα καταφέρω. Νομίζω ότι πίστευε ότι δεν μπορώ να υποφέρω στην οθόνη με τον τρόπο που το κάνει η ηρωίδα. Αλλά ήξερα ότι μπορώ. Δεν φοβόμουν στιγμή ότι δεν μπορώ να το κάνω. Νια ήταν δύσκολο. Αλλά αυτό ήταν κι ένας από τους λόγους που ήθελα να το κάνω.

Ο Ατίκ λέει πάντα μιλώντας για την ταινία ότι είναι απλά η ιστορία μιας γυναίκας, ότι δεν έχει νόημα να γενικεύουμε, αλλά φυσικά, είναι αλήθεια ότι σε χώρες όπου η θρησκευτική καταπίεση μεταμορφώνει τις απολαύσεις τις σάρκας, το ίδιο το γυναικείο σώμα σε κάτι αμαρτωλό και βρώμικο, οι περισσότερες γυναίκες βιώνουν κάτι κοινό με την ηρωίδα. Και ναι πρόκειται για μια γυναίκα που έχει απορριφθεί από την κοινωνία της με τρόπο υπερβολικά σκληρό, αλλά δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο.

2 Η Πέτρα της Υπομονής

Δυστυχώς δεν είναι λίγες οι χώρες όπου οι γυναίκες αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. H θέση της γυναίκας στο Αφγανιστάν είναι τραγική και είναι κάτι πολύ δύσκολο να κατανοήσεις ακόμη κι αν έχεις βιώσει η ίδια μια έστω και σε πολύ μικρότερη κλίμακα εχθρότητα και ταπείνωση. Αλλά εγώ ευτυχώς είχα την τύχη να απελευθερωθώ φεύγοντας από το Ιράν.

Δεν είχα άλλη επιλογή. Δεν ήταν κάτι που ήθελα να κάνω. Αλλά η ζωή το αποφάσισε για μένα. Δεν ήθελα να ζήσω πουθενά αλλού, ακόμη θα προτιμούσα να είμαι εκεί γιατί πιστεύω ότι το Ιράν θα ήταν μια υπέροχη χώρα να ζεις. Αλλά τώρα μπορείς να ζεις εκεί μόνο αν δεν έχεις πολιτικά προβλήματα. Αν είσαι αντίθετος με το καθεστώς, με τις κρατούσες απόψεις, τότε η θέση σου δεν είναι καθόλου εύκολη. Βλέπεις μια διαφορετική πλευρά της χώρας που δυσκολεύεσαι να την πιστέψεις αν δεν την βιώσεις ο ίδιος.

2 Πλάνο από το περιβόητο βιντεο που «σόκαρε» το Ιραν

Πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα να γίνουν τα πράγματα καλύτερα στη χώρα μου. Αν συγκρίνεις το Ιράν πριν την επανάσταση και τώρα, υπάρχει μια τεράστια διαφορά. Το 65% των ανθρώπων ήταν αναλφάβητοι. Τώρα η τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων έχει μια βασική μόρφωση, πάρα πολλές γυναίκες που πριν δεν είχαν την δυνατότητα πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο. Κάποτε η μόρφωση ήταν προνόμιό μιας μικρής πλούσιας τάξης που έλεγχε τα πάντα.

Ναι μπορεί τα πανεπιστήμια πολλές φορές να ανατροφοδοτούν μια κυρίαρχη ιδεολογία, αλλά ακόμη κι άθελά τους βοηθούν τους ανθρώπους να δουν πιο μακριά, να αντιληφθούν ότι ο συνδυασμός της θρησκευτικής εξουσίας δεν αποτελεί καλό συνδυασμό με την πολιτική εξουσία. Και αυτό ακριβώς νομίζω ότι βοηθά την αντίδραση απέναντι στο καθεστώς που γεννιέται και μεγαλώνει στη χώρα.

2

Το να δουλεύεις σε μια χώρα που δεν είναι η πατρίδα σου παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Στο Ιράν είχα μια τεράστια επιλογή ρόλων, ήμουν σε πλεονεκτική θέση. Αν γίνονταν εκατό ταινίες τον χρόνο, διάβαζα τα πενήντα σενάρια και διάλεγα ένα ή δύο για να παίξω. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, αλλά δεν το μετανιώνω. Είναι πολύ πιο δύσκολο να παίζω σε μια άλλη γλώσσα. Για μένα είναι μια τεράστια αλλαγή. Είναι σαν ένας ζωγράφος που ζωγραφίζει όλα τα χρόνια με κάρβουνο και ξαφνικά χρειάζεται να μάθει να ζωγραφίζει με λάδια. Παίρνει χρόνο. Και δεν έχει να κάνει με τη γλώσσα, έχει να κάνει με το γεγονός ότι πρέπει να «λιώσεις» μέσα στην κουλτούρα ενός τόπου, για για μπορέσεις να την αποδώσεις στην οθόνη ή στη σκηνή. Αλλά νιώθω ότι τώρα πια έχω λιώσει αρκετά, αισθάνομαι πια πολύ πιο σίγουρη κι έτοιμη να δοκιμάσω ρόλους που κάποτε θα μου ήταν δύσκολοι και ξένοι.

2