Το ντοκιμαντέρ είναι ένα δύσκολο κινηματογραφικό είδος για πάρα πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα, γιατί όταν ανάβεις μια κάμερα, η αλήθεια δραπετεύει. Δεν υπάρχει αλήθεια, μόνο άποψη της αλήθειας. Ερμηνεία, εκδοχή. Αντίθετα με τη φιξιόν, όπου δημιουργός, ηθοποιοί και συντελεστές ψάχνουν την ειλικρίνεια του έργου, της ερμηνείας, του κάδρου τους, στο ντοκιμαντέρ, ειρωνικά, ενώ την έχεις μπροστά σου, είναι πολύ πιο δύσκολο να την αποτυπώσεις.
Για αυτό και οι σκηνοθέτες που αποποιούνται το βάρος της ωμής καταγραφής, εκείνοι που βρίσκουν μία δική τους λυρική φωνή μέσα από την ντοκιμαντερίστικη αφήγηση, είναι συνήθως εκείνοι που σπάνε το κάδρο. Εκείνοι που γκρεμίζουν και τον τέταρτο τοίχο με το θεατή και τον συγκινούν πραγματικά.
Μέσα στο 2015 είδαμε πολλά, άλλα μέτρια, άλλα καλά και μερικά εξαιρετικά ντοκιμαντέρ. Οι κανόνες της ανασκόπησης μάς επιτρέπουν να αναφερθούμε μόνο σε αυτά που κυκλοφόρησαν και στη χώρα μας. Κι εμείς επιλέγουμε τρία που, ούτως ή άλλως, διεκδικούν μία θέση στην προσωπική μας δεκάδα καλύτερων ταινιών της χρονιάς. Γιατί αυτά που επιλέξαμε έχουν σπάσει και τα όρια του όρου «ντοκιμαντέρ». Είναι τρία εξαιρετικά δείγματα συγκλονιστικού σινεμά από το 2015.
Amy: Το Κορίτσι Πίσω Από Το Oνομα
Eφυγε νωρίς, πήρε τη φωνάρα και το ταλέντο της και μας επέστρεψε back to black. Ετσι κι αλλιώς ένα ντοκιμαντέρ για την 28χρονη «Μπίλι Χόλιντεϊ» της γενιάς μας θα μας συγκινούσε. Αυτό όμως που νιώσαμε βγαίνοντας από την αίθουσα, με το βλέμμα μας στα πόδια, ήταν πόσο εύθραυστη είναι η ζωή. Και η ψυχή μας. Ενας άνθρωπος δε γεννιέται αυτοκαταστροφικός. Γίνεται. Φορά την υπέρμετρη, τεντωμένη ευαισθησία στο μανίκι, τριγυρνά αισιόδοξος με τα χέρια ανοιχτά, απογοητεύεται, κουράζεται, γκρεμίζεται, προδίδεται, χάνει το κουράγιο του, δραπετεύει.
Το «Amy» του Ασίφ Καπάντια (ο οποίος είχε υπογράψει και το «Senna») δεν μας εξιστορεί μόνο τη ζωή μιας κοπέλας που αγαπούσε από μικρή τη μουσική, ονειρευόταν τη τζαζ και ερωτευόταν με όλο της το είναι. Μας παίρνει από το χέρι και μας βάζει στο πατρικό, προβληματικό, σπίτι της Εϊμι Γουάινχαους, στην εγκατάλειψη, στα στούντιο ηχογραφήσεων, στην καρδιά της. Κι όταν αυτή ραγίζει, ραγίζει και η δική μας.
Κι όταν ακούς τον Τόνι Μπένετ, το ίνδαλμά της, να λέει ότι λυπάται που δεν πρόλαβε να της πει «να περιμένει», βγαίνεις από την αίθουσα και ψάχνεις το κοντινότερο μπαράκι.
Διαβάστε την κριτική του Flix για το «Amy» του Ασίφ Καπάντια
Το Αλάτι της Γης
Bραβευμένο στις Κάννες και υποψήφιο για Οσκαρ, το ντοκιμαντέρ των Βιμ Βέντερς και Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάντο ξεπερνά την απλή καταγραφή της ζωής και του έργου του διάσημου βραζιλιάνου φωτογράφου Σεμπαστιάο Σαλγκάντο. Σπάει το κάδρο και μεταμορφώνεται σ' ένα ένα φιλμ κρίσιμα πολιτικό και εξαιρετικά ουσιώδες.
«Να εξηγήσεις κινηματογραφικά την τέχνη της φωτογραφίας είναι κάτι το ακατόρθωτο. Σκεφθείτε τι σημαίνει ''φωτογραφία'' στα ελληνικά: κάποιος που γράφει με φως...» ομολογεί ο Βέντερς. Ομως γνωρίζει πολύ καλά τι τον τράβηξε στον συγκεκριμένο φωτογράφο: «Με έπεισε ότι πέρα από τα κάδρα, πέρα από το μαγικό κιαροσκούρο, ο Σαλγκάντο νοιαζόταν για τον άνθρωπο μέσα στη φωτογραφία. Ετσι κι αλλιώς, οι άνθρωποι είναι ''το αλάτι της ζωής''...»
Αυτή η κατανόηση, η ενσυναίσθηση, η ανάγκη να αποδώσει χαρακτήρα κι αξιοπρέπεια σε όσους έχει συλλάβει ποτέ ο φακός του είναι ό,τι κάνει τον Σαλγκάντο πράγματι να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρωπολόγους-φωτογράφους κι αυτό που ενδιαφέρει τον Βέντερς να αποτυπώσει με τη σειρά του. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, κλασικά πλέον έργα τέχνης, είναι πολλά περισσότερα από βάθος πεδίου και αριστουργηματική αντίστιξη φωτός και σκιών. Αποτελούν μία συγκλονιστική ιστορική καταγραφή της ανθρωπότητας και του πλανήτη στα τέλη του 20ου και τις αρχές του 21ου πρώτου αιώνα.
Διαβάστε την κριτική του Flix για το «Salt of the Earth» του Βιμ Βέντερς
Το Μαργαριταρένιο Κουμπί
O εμβληματικός ντοκιμαντερίστας Πατρίσιο Γκουζμάν στο υποβλητικό ντοκιμαντέρ που κέρδισε την Αργυρή Αρκτο Σεναρίου και το Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, σε ξεγελά. Νομίζεις ότι θα μιλήσει για την ακτογραμμή της Χιλής, τους μύθους, τις δοξασίες και την ιστορία των πρώτων αποίκων. Ομως, ο γνωστός στο ευρύτερο κοινό από το «Νοσταλγώντας το Φως» του 2010 (ένα ποιητικό ημερολόγιο που συγκίνησε τους θεατές σε όλον τον κόσμο με την σύνδεση της αστρονομίας με την ανθρώπινή ύπαρξη), κάνει πολλά περισσότερα.
Συνδέοντας την «ιστορία» του νερού με την τραγική μνήμη που κρύβεται στο βυθό του. Τα πολιτικά εγκλήματα που θάφτηκαν κάτω από τόνους σιωπής και υδάτινου ορίζοντα. Κάπως έτσι, η ποίηση της εικόνας γίνεται γροθιά στο στομάχι. Κι ένα ντοκιμαντέρ μετατρέπεται σε πολιτικό μανιφέστο. Αρκεί η εικόνα ενός κουμπιού που φαγωμένο από τον ωκεανό μαρτυρά τα πτώματα των εξαφανισμένων επί Πινοσέτ, τις ζωές που χάθηκαν στο βωμό της ελευθερίας.
Διαβάστε την αναλυτική κριτική του Flix για «Το Μαργαριταρένιο Κουμπί»
Περισσότερα Best of 2015:
- Best of 2015: Τα εσώρουχα της χρονιάς!
- Best of 2015: Η χρονιά που ο Ανταμ Ντράιβερ σήκωσε τα βάρη του
- Best of 2015: Τα πόστερ που θέλουμε στον τοίχο μας!
- Best of 2015: Οικογενειακές αξίες αλά γαλλικά
- Best of 2015, Οι καλύτερες σκηνές σεξ: Ενα, δύο... τρίο!
- Best of 2015: H πιο - αναμενόμενα και απροσδόκητα την ίδια στιγμή - συγκινητική στιγμή της χρονιάς
- Best of 2015: Το κλισέ που δεν ξέχασα
- Best of 2015: Tέσσερις σκηνές που θα σε κάνουν να θέλεις να χορεύεις για πάντα
- Best of 2015: 5 ταινίες που πρέπει να δείτε πριν κάνετε το top 10 σας
- Best of 2015: Τα τραγούδια που ακούσαμε με τα μάτια
Και μην ξεχνάτε: Flix Top Ten 2015: Ψηφίστε την καλύτερη ταινία της χρονιάς!
