15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «Το Γλυκό Καράβι», μια εκστατική στιγμή συλλογικής τρέλας

Τον Αύγουστο του 1991, το φορτηγό πλοίο Vlora είχε δέσει στο λιμάνι του Δυρραχίου για να φορτώσει ζάχαρη (εξ ου και ο τίτλος της ταινίας). Σε μια ξεκάθαρη περίπτωση ψυχολογίας του όχλου, στον κόσμο που βρισκόταν εκείνη την ώρα στο λιμάνι και την παραλία, διαδόθηκε το σχέδιο: όλοι πάνω στο πλοίο, με κατεύθυνση την Ιταλία, για μια καλύτερη ζωή. Η Αλβανία βρισκόταν στην ταραγμένη εποχή μεταξύ του Χότζα, της κυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος και της οικονομικής κατάρρευσης. Ο κόσμος γνώριζε καλά την ιταλική κουλτούρα των γειτόνων, παρακολουθούσε ιταλική τηλεόραση, γνώριζε τη γλώσσα και θεωρούσε ότι η Ιταλία αποτελούσε την εγγύηση για ένα φιλόξενο μέλλον.

Παρασυρμένοι από ένα φαινόμενο που μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως συλλογική τρέλα, 20.000 Αλβανοί ανέβηκαν πάνω στο Vlora, σκαρφαλώνοντας στο κατάστρωμα από την μπουκαπόρτα κι από σκοινιά και υποχρέωσαν τον καπετάνιο να τους μεταφέρει στο Μπάρι. Το Vlora ταξίδεψε, χωρίς, ουσιαστικά, νερό και φαγητό για τους επιβάτες, ξεχειλίζοντας από κάθε πλευρά από μετανάστες που παραληρούσαν από ενθουσιασμό και αισιοδοξία. Πλησιάζοντας στον προορισμό τους, για να «κερδίσουν» τους μελλοντικούς τους οικοδεσπότες, άρχισαν να κάνουν το σήμα της ειρήνης και να φωνάζουν εν χορώ «Italia, Italia».

Η κατάληξη δεν ήταν αυτή που περίμεναν: οι ιταλικές και τοπικές αρχές αντιμετώπισαν το ανθρώπινο χαλί που στρώθηκε στο λιμάνι του Μπάρι με έκπληξη και τρόμο. Οι Αλβανοί επιβάτες στριμώχτηκαν σ’ ένα άδειο ποδοσφαιρικό γήπεδο, κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο, χωρίς ίχνος προστασίας. Αστυνομικά οχήματα έφραζαν τις πόρτες του γηπέδου για να μην το σκάσει κανείς και ελικόπτερα έριχναν από τον ουρανό τρόφιμα, μέχρι οι λαθρομετανάστες, ταχύτατα, να απελαθούν πίσω στην Αλβανία. Από τις 20.000 επιβάτες του πλοίου, γύρω στους 1.500 διέφυγαν μέσα στην Ιταλία και οι υπόλοιποι επέστρεψαν στη χώρα τους, στην πρώτη μαζική απόρριψη αποδοχής μεταναστών στην ιστορία: η κάρτα στο τέλος της ταινίας που σημειώνει ότι σήμερα στην Ιταλία ζουν περίπου 4 εκατομμύρια μετανάστες από την Αλβανία δίνει στο όλο ντοκουμέντο ένα τόνο κοινωνικής ειρωνείας.

Αυτό το τόσο πρόσφατο και σουρεαλιστικό περιστατικό περιγράφει στο ντοκιμαντέρ του ο Ντανιέλε Βικάρι, χωρίς να σχολιάζει, αφήνοντας να μιλήσουν, απλά, χαριτωμένα, χωρίς μελοδραματισμό, οι άνθρωποι που βρέθηκαν πάνω στο Vlora πριν είκοσι χρόνια. Ορθιοι μπροστά σ’ ένα λευκό φόντο – ώστε να τους ενώνει η αίσθηση του οπτιμισμού, όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης – μιλούν για την περιπέτειά τους σαν ένα συναισθηματικά φορτισμένο ανέκδοτο που τους άλλαξε τη ζωή. Ανάμεσά τους βλέπουμε τον μειλίχιο καπετάνιο του πλοίου, τον γνωστό στην Ιταλία χορευτή Κλέντι Κάντιου, που ήταν 17 χρόνων όταν έκανε το ταξίδι και τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Μπουντίνα, δημιουργό της ταινίας «Ξημέρωμα» που προβλήθηκε πριν λίγες βδομάδες στην Ελλάδα.

Οι μαρτυρίες συνοδεύουν απίθανο οπτικό υλικό, πλάνα του καραβιού, καθώς πλέει στην Αδριατική, από ελικόπτερο, τόσο γεμάτο ώστε οριακά διακρίνεται το σχήμα του, αλλά και από την άφιξη των Αλβανών μεταναστών στο Μπάρι, από τις απάνθρωπες συνθήκες μέσα στο γήπεδο, το κυνηγητό με την αστυνομία και τις απελάσεις. Το υλικό αυτό συγκέντρωσε ο Βικάρι από ειδησεογραφικά πρακτορεία και ρεπόρτερ της εποχής και εναρμόνισε ψηφιακά, με ένα αποτέλεσμα που κάνει το παλιωμένο, πια, βίντεο να θυμίζει Super-8 και τις ηλιοκαμένες εικόνες να μοιάζουν με ταινίες ιταλικού νεορεαλισμού, δίνοντας στο ντοκιμαντέρ μια διάσταση μυθοπλασίας όχι μόνο για την απίστευτη ιστορία της, αλλά και για τη λυρική της εικόνα.

Οσο για την πολιτική ματιά της ταινίας, ο Βικάρι πετυχαίνει το ζητούμενο, με εξαιρετική λεπτότητα: η αμεσότητα των αφηγήσεων των ανθρώπων που βρέθηκαν στο Vlora, η σεμνότητα, τα μετρημένα τους λόγια και η γεύση της αισιοδοξίας και του ενθουσιασμού που για λίγο τους παρέσυρε σ’ ένα ταξίδι προσμονής της ευτυχίας, αφήνει το θεατή με αισθήματα πρωτογενή και αντιδράσεις ενστικτώδεις. Πόσο κρίμα είναι, σ’ έναν κόσμο που χωράει τόσους πολλούς, κάποιοι άνθρωποι, ανάμεσά τους κι εμείς σήμερα, να βλέπουν τη ζωή τους να καθορίζεται από τον τόπο όπου γεννήθηκαν. Και μετά, μπαίνει στη μέση η λογική και ο κυνισμός.

«Το Γλυκό Καράβι» προβάλλεται σε επανάληψη σήμερα, Παρασκευή 22 Μαρτίου, στις 22.00, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας.

Διαβάστε περισσότερα για το 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιματέρ Θεσσαλονίκης: Τι παθαίνεις, αν έχεις το σύνδρομο του πανκ;
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Οι ενδιαφέροντες καιροί είναι κατάρα
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Η ιστορία γράφεται από τους νικητές, ειδικά αν είναι δολοφόνοι
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: δε θα περάσει ο φασισμός
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Ολοι για κούρεμα στη Μπάμπι!
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Το ελληνικό underground μπροστά στην κάμερα!
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: μία πικρή βόλτα στον «Valentine Road» αυτού του ακόμα τόσο ομοφοβικού κόσμου...
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Είδαμε το «Μουσικό Χωριό» του Αντρέα Σιαδήμα
• «Πρέπει να κερδίσεις την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που εξετάζεις»: οι Ελληνες σκηνοθέτες μιλούν στο 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Η πραγματικότητα κατάματα
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το αφιέρωμα «15 Χρόνια Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ - Μια Συναρπαστική Διαδρομή»
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το «Streaming Project»
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «The Act of Killing»
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Τα ελληνικά μουσικά ντοκιμαντέρ
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: To «Τhey Glow in the Dark» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης -Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το «Τhe Imposter» του Μπαρτ Λέιτον
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης -Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Δείτε την ελληνική οικονομική κρίση με άλλη ματιά
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «One Step Ahead» για τον Γιάννη Μπουτάρη
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: To αφιέρωμα στον Πατρίσιο Γκουσμάν
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «Valentine Road»
• To 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ξεκινάει με... μπαλέτο
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Οι Ελληνικές ταινίες!
• Ενας «Αόρατος Πόλεμος» στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης!
• Αφιέρωμα στον Πατρίσιο Γκουσμάν στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το «Streaming Project»
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «The Act of Killing»
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Τα ελληνικά μουσικά ντοκιμαντέρ
• 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: To «Τhey Glow in the Dark» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης -Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το «Τhe Imposter» του Μπαρτ Λέιτον
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης -Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Δείτε την ελληνική οικονομική κρίση με άλλη ματιά
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «One Step Ahead» για τον Γιάννη Μπουτάρη
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: To αφιέρωμα στον Πατρίσιο Γκουσμάν
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Τα 10 πράγματα που περιμένουμε: Το ντοκιμαντέρ «Valentine Road»
• To 15o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ξεκινάει με... μπαλέτο
• 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Οι Ελληνικές ταινίες!
• Ενας «Αόρατος Πόλεμος» στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης!