«Μια χώρα χωρίς ταινίες ντοκιμαντέρ είναι σαν οικογένεια χωρίς φωτογραφικό άλμπουμ».
Τόσο αλληλένδετη με την εξέλιξη ενός τόπου θεωρεί την τέχνη του σινεμά τεκμηρίωσης ο Πατρίσιο Γκουσμάν, ο δημιουργός που κατέγραψε τη σύγχρονη Χιλιανή ιστορία, με τρόπο τόσο πανανθρώπινο που αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σπουδαιότερους ντοκιμαντερίστες εν ζωή.
Γεννημένος το 1941 στο Σαντιάγκο, ο Γκουσμάν σπούδασε κινηματογράφο στη Μαδρίτη και στα τέλη της δεκαετίας του ’60 επέστρεψε στην πατρίδα του με στόχο να πραγματοποιήσει την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας. Η έκρυθμη κοινωνικοπολιτική κατάσταση που επικρατούσε, όμως, τη δεδομένη στιγμή στη Χιλή, άλλαξε ριζικά τα σχέδια του δημιουργού, καθορίζοντας ουσιαστικά τη μετέπειτα πορεία του. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1970, με κύριο έργο τη «Μάχη της Χιλής», ένα ντοκιμαντέρ σε τρία μέρη, μια καθηλωτική αποτύπωση των ραγδαίων εξελίξεων στη χώρα του, κατέληξε στο «Νοσταλγώντας το Φως» το 2010, ένα υπαρξιακό δοκίμιο, ποτισμένο με όσα τον διαμόρφωσαν από τα χρόνια της νιότης ως την ωριμότητά του.
Διαβάστε πολύ περισσότερα για το έργο και τη σημασία του Πατρίσιο Γκουσμάν εδώ.
Ο Γκουσμάν θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ - Εικόνες του 21ου Αιώνα που διαρκεί από τις 15 έως τις 24 Μαρτίου και όπου θα προβληθεί το μεγαλύτερο μέρος της φιλμογραφίας του. Εκεί θα παρουσιάσει τις ταινίες του και θα μιλήσει με το κοινό γι’ αυτές, αλλά και για τη ζωή, τις εμπειρίες και τη γνώση που κέρδισε μέσα κι έξω από το σινεμά.
Πάρτε μια πρώτη γεύση από την πολεμική του Πατρίσιο Γκουσμάν από δικό του κείμενο:
Στο παρόν και στο άμεσο μέλλον, είναι απαραίτητο να υποστηρίζονται και να χρηματοδοτούνται ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ σκηνοθέτες και παραγωγοί ντοκιμαντέρ, για πολλούς λόγους:
ΠΡΩΤΟΝ: Γιατί η εμφάνιση θεματικών τηλεοπτικών καναλιών δημιουργεί μεγαλύτερη ζήτηση για ταινίες ντοκιμαντέρ παρά ποτέ. Αρα, η κάθε χώρα θα πρέπει να έχει αυτούς τους επαγγελματίες έτοιμους και διαθέσιμους, για να μη βρεθεί στην ανάγκη να εισάγει όσα ντοκιμαντέρ θέλει να καταναλώσει. Επιπλέον, ο κάθε πολιτισμός έχει έναν ξεχωριστό τρόπο έκφρασης και οι ταινίες ντοκιμαντέρ αποτελούν μέρος αυτής της μοναδικής και διαφοροποιημένης φωνής.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Από το 1970 ως σήμερα, εκατομμύρια νέοι άνθρωποι μπόρεσαν να έχουν πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση, σχηματίζοντας μια νέα γενιά με δικό της κώδικα ντυσίματος, σεξουαλικότητας και κουλτούρας, η οποία διαχέεται στην καρδιά των κοινωνιών μας, όπου ως τώρα έχουν τελεστεί ελάχιστες αλλαγές στις παλιές δομές.
ΤΡΙΤΟΝ: Τα εξειδικευμένα τηλεοπτικά κανάλια, με πρόγραμμα on demand, όπου τα φιλμ δε διακόπτονται από διαφημιστικά διαλείμματα, ευνοούν την προβολή, άρα και την παραγωγή των ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους.
ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Η δημιουργία των μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ έχει περάσει στην κινηματογραφική εκπαίδευση κι αποδεσμεύεται από τις «εταιρείες παραγωγής», γιατί πολλές ομάδες ανθρώπων μπορούν να αγοράσουν ή να μοιραστούν μια κάμερα και ένα πρόγραμμα ψηφιακού μοντάζ.
ΠΕΜΠΤΟΝ: Η εθνική ματιά δεν μπορεί να εξαιρεθεί από το είδος. Υπάρχουν περισσότερες Αγγλικές, Βορειοαμερικανικές, Νορβηγικές ή Καναδικές ομάδες που κάνουν ταινίες με ισπανικά ή λατινοαμερικάνικα θέματα απ’ ό,τι «δικές μας» ομάδες. Οι Λατινοαμερικανικές πρεσβείες στην Ευρώπη έχουν λιγότερο υλικό ντοκιμαντέρ για τον πολιτισμό μας, απ’ ό,τι οι αντίστοιχες σουηδικές, δανέζικες, ελβετικές, ολλανδικές ή βελγικές. Για παράδειγμα, τα ντοκιμαντέρ για τη ζούγκλα της Βραζιλίας, τον Πικάσο, το φλαμένκο, το τανγκό και τη σάλσα, τον Νερούδα ή τον Μπόρχες, είναι συνήθως ταινίες από τη Γερμανία, τη Σουηδία ή το Βέλγιο. Αυτό είναι ταυτόχρονα καθησυχαστικό και τραγικό. Τι θα απογίνει η ιστορική μας μνήμη κι η καλλιτεχνική μας μνήμη χωρίς τη σκληρή δουλειά, την ενέργεια και τη δημιουργικότητα αυτών των ξένων κινηματογραφιστών; Πόσος χρόνος ακόμα θα περάσει, ώσπου ένα μέρος της πλούσιας πολιτιστικής μας παράδοσης να διασφαλιστεί στις ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ταινίες ντοκιμαντέρ;
Ο ίδιος ο Πατρίσιο Γκουσμάν είναι βέβαιος ότι και η ζωή και η τέχνη του, διαμορφώθηκε από άλλες ταινίες, άλλων δημιουργών, που τον «σημάδεψαν για πάντα». Γράφει σχετικά:
Οταν ήμουν στην εφηβεία, στη δεκαετία του ’50, στο Σαντιάγκο της Χιλής, μπόρεσα να δω κάποιες ταινίες που προκάλεσαν διάφορες αντιδράσεις στο κοινό. Ηταν ταινίες που έρχονταν στους κινηματογράφους σχετικά σπάνια. Δεν ήταν ταινίες με διάσημους πρωταγωνιστές. Δεν είχαν καν ηθοποιούς ή σκηνικά. Ηταν ταινίες ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ που το κοινό ακολουθούσε με μεγάλο ενδιαφέρον στα σινεμά – η τηλεόραση δεν είχε φτάσει ακόμα στη Χιλή.
Αυτές οι ταινίες με σημάδεψαν για πάντα. Προκάλεσαν μέσα μου ένα πάθος για το σινεμά τεκμηρίωσης. Μέσα από αυτές ανακάλυψα ότι μπορεί κανείς να αφηγηθεί διασκεδαστικές ιστορίες με στοιχεία της πραγματικότητας. Ιστορίες «όχι μυθοπλαστικές» που οι θεατές δεν τις ξεχνούν ποτέ (ή ξεχνούν πολύ λίγο). Αυτό σήμαινε να κινηματογραφείς τη «σκηνοθεσία» που υπάρχει μέσα στη ζωή, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι η πραγματικότητα είναι κι αυτή μια ψευδαίσθηση. Δεν είναι όλοι οι ντοκιμαντερίστες «κυνηγοί γεγονότων». Είμαστε επίσης και ποιητές που προσπαθούμε να βρούμε, μέσα στο χρόνο και το χώρο, αληθινά αποτυπώματα ανθρώπων, ακόμα και τα πιο προσωπικά.
Οι ταινίες που είδα:
- «The Living Desert», 1953, Γουολτ Ντίσνεϊ
- «Ο Κόσμος της Σιωπής», 1955, Ζακ Ιβ Κουστό και Λουί Μαλ
- «Το Μυστήριο Πικάσο», 1956, Ανρί-Ζορζ Κλουζό
- «Η Νύχτα και η Ομίχλη», 1956, Αλέν Ρενέ
- «America as Seen by a Frenchman», 1958, Φρανσουά Ράιχενμπαχ
- «European Nights», 1959, Αλεσάντρο Μπλαζέτι
- «Mein Kampf», 1960, Εργουιν Λάιζερ
- «Mondo Cane», 1962, Γκουαλτέριο Τζακοπέτι
- «Mourir à Madrid», 1963, Φρεντερίκ Ροσίφ
Προετοιμαστείτε με τη λίστα ντοκιμαντέρ που διαμόρφωσαν τον Πατρίσιο Γκούσμαν και ετοιμαστείτε για το 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Εικόνες του 21ου Αιώνα που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη, από τις 15 ως τις 24 Μαρτίου.
Διαβάστε ακόμη:
- 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Οι Ελληνικές ταινίες!
- Ενας «Αόρατος Πόλεμος» στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης!
- Αφιέρωμα στον Πατρίσιο Γκουσμάν στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
- 15 χρόνια Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Τα αγαπημένα!
- Το 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σας προ(σ)καλεί να φωτογραφήσετε τη Θεσσαλονίκη!
